Altının gramı neden artıyor? İşte formülü
112
1919'dan itibaren dünya çapında altın, Londra Altın Borsası tarafından günde iki kez açıklanan fiyatlarla işlem görmeye başladı. Bu fiyat belirleme süreci, yalnızca birkaç büyük banka tarafından kontrol ediliyordu.
212
Bugün piyasalar 24 saat açık ve birçok farklı aktör bulunuyor. New York COMEX emtia borsası ve Şanghay altın borsası gibi farklı güç odakları devrede. Artık altın, neredeyse 24 saat değişim gösterebilen küresel bir organizma haline gelmiş durumda.
312
Dünyada altın fiyatı gramla değil, ons cinsinden belirlenir. Ons, altının uluslararası ölçü birimidir ve 1 ons yaklaşık 31,1 grama eşittir. Örneğin, "Altın 3 bin 300 dolar ile rekor kırdı" şeklindeki haberler, ons altının dolar cinsinden fiyatını ifade eder.
412
Dolar, euro, sterlin gibi para birimleri karşısında değer kaybettiğinde, yani dolar endeksi düştüğünde altın fiyatları yükselir. Bunun nedeni, aynı miktarda altının daha fazla dolar ile alınabiliyor olmasıdır. Öte yandan, dolar diğer para birimleri karşısında güçlendiğinde altın fiyatları düşer.
512
Ekonomist Doç. Dr. Filiz Eryılmaz'a göre, altının uluslararası piyasalardaki değeri birçok faktöre bağlıdır: arz talep dengesi, ekonomik veriler, faiz oranları, reel faiz oranları, enflasyon verisi, ekonomik büyüme, jeopolitik riskler ve ABD merkez bankası politikaları. Altının ons fiyatı uluslararası piyasalarda anlık olarak belirleniyor.
612
GRAM ALTININ HESAPLAMA FORMÜLÜ
Gram altının fiyatını belirlemek için, altının ons fiyatı, güncel dolar kuruyla çarpılıyor. Bir ons 31,1 gram olduğu için gram fiyatını bulmak amacıyla 31,1'e bölünüyor.
712
Örnek:
6 Mayıs 2025 tarihinde dünya piyasalarında bir ons altının fiyatı 3 bin 375 dolar. Bir doların karşılığı ise 38,5 TL. Bu durumda 3 bin 375 ile çarpıyoruz ve böylece ons fiyatının Türk lirası karşılığını buluyoruz. Bir gram fiyatını bulmak için de bu fiyatı 31,1'e bölüyoruz.
Sonuç:
Bir gram altının ekran fiyatı yaklaşık 4 bin 190 Türk lirasına denk geliyor.
812
Ekranda gördüğümüz fiyatı bulamamanın temel nedeni:
Gram altın hesabı, dünyadaki altın fiyatının Türkiye'deki karşılığına, yani ekran fiyatına dayanır. Ancak kuyumcularda veya bankalarda altın alırken ekranda gördüğümüz fiyatı bulamamanın temel nedeni, kâr marjıdır. Doç. Dr. Filiz Eryılmaz'a göre, kuyumcular ve bankalar, altını satış fiyatlarına ekledikleri kâr marjı ile sunarlar. Ayrıca, talep arttıkça bu fiyatlar yükselir, çünkü arz-talep dengesi fiyatları etkiler. Yani, altının gerçek alım fiyatı, ekranda görünen fiyatın üzerine eklenen bu marjdan kaynaklanır.
912
Ne kadar saf altın varsa, o kadar değerli olur
Altın "ayarı", bir altın ürününün içindeki saf altın oranını ifade eder. Ayar, altının saflığını gösterir ve ne kadar saf altın varsa, o kadar değerli olur. En saf altın, 24 ayar altındır. 24 ayar altının iki türü vardır: Birinde yüzde 99,9, diğerinde ise yüzde 99,5 saf altın bulunur. Yatırım amaçlı kullanılan külçeler ve gram altınlar bu kategoriye girer. Üzerlerinde "999" ve "995" ibareleri bulunarak, saf altın oranları birbirinden ayrıştırılabilir.
1012
22 ayar altın, yüzde 91,6 saf altın içerir. Geri kalan kısım ise genellikle bakır ya da gümüş gibi metal alaşımlarından oluşur. Bu tür altın, daha çok çeyrek altın, işçilik gerektirmeyen bilezik ve diğer ziynet eşyalarında kullanılır. Ayrıca 14 ayar altın da vardır ve bu tür altın, yüzde 58,5 saf altın içerir. Dayanıklılığını artırmak için alaşım oranı yüksek olan 14 ayar altın, genellikle yüzük, kolye gibi günlük takılarda tercih edilir.
1112
Altının fiyatı, saflık ayarıyla çarpılıyor ve fiyatı bulunuyor. Ama iş burada bitmiyor. Kuyumcu ürünlerinde işin içine işçilik, kâr marjı ve vergiler de giriyor. Özellikle yoğun el işçiliği içeren ürünlerde, fiyatlar altın değerinin çok üzerine çıkabiliyor. Bu sebeple yatırım amacıyla altın alanlar, gram, çeyrek, cumhuriyet gibi külçe altınları veya işçilik içermeyen bilezikleri tercih ediyor.
1212
Sonuç olarak, bu değerli metalin fiyatı öncelikle uluslararası piyasalarda belirleniyor. Türkiye’de ise bu fiyata ek olarak dolar/TL kuru etkili oluyor; ardından işçilik, kâr marjı ve vergiler gibi unsurlar ekleniyor. Son aşamada ise yerel talep doğrultusunda şekillenerek nihai fiyatına ulaşıyor ve yoğun ilgi görmeyi sürdürüyor.