Güney Çin Denizi'nde petrol ihtilafı

Çin, Filipinler ve Vietnam'ın Güney Çin Denizinde ortak petrol arama çalışmalarına izin veren anlaşması Yüksek Mahkeme tarafından anayasa ihlali olarak değerlendirildi. Mahkemenin 15 yargıcından 12'si, anlaşmanın anayasaya aykırı olduğuna hükmetti.

Buna göre, Güney Çin Denizinde, yıllardır süregelen toprak anlaşmazlıkları yaşayan üç ülkedeki devlete ait şirketler tarafından imzalanan 2005 tarihli Ortak Deniz Sismik Taahhütnamesi anlaşması geçersiz oldu.

Mahkeme, anayasaya göre doğal kaynakların araştırılması, geliştirilmesi ve kullanılmasının devletin tam kontrolü ve denetimi altında olması gerektiğine dikkat çekti.

Davacılar, Filipinler sularında petrol aramanın Filipinli vatandaşlar veya Filipinlilerin en az yüzde 60'ına sahip olduğu şirketler ve gruplar tarafından yapılması gerektiğini savunurken, karşı taraf, anlaşmanın yalnızca anayasa yasağı kapsamında olmayan keşif öncesi faaliyetleri içerdiğini iddia etti.

Ne olmuştu?

Filipinler, eski Devlet Başkanı Rodrigo Duterte yönetimi altında, Çin ile 2018'de tartışmalı sularda olası bir ortak petrol ve gaz keşfini amaçlayan bir anlaşma imzalamıştı. Ancak yıllarca süren müzakereler, hangi ülkenin deniz üzerinde egemenlik haklarına sahip olduğu konusundaki anlaşmazlık nedeniyle başarısız olmuştu. Duterte, altı yıllık görev süresinin 2022'de sona ermesinden kısa bir süre önce anlaşmayı feshetmişti.

Güney Çin Denizi anlaşmazlığı

Çin, ilk kez 1947'de yayımlanan, "Dokuz Çizgi Hattı" adı verilen haritayla Güney Çin Denizi'nin yüzde 80'inde egemenlik iddiasında bulunuyor. Deniz altı kaynakları açısından zengin bölgedeki hak iddiaları başta Filipinler olmak üzere Vietnam, Brunei ve Malezya gibi kıyı komşusu ülkelerle egemenlik ihtilafına yol açıyor.

Beijing''in ihtilaflı bölgede inşa ettiği yapay adaları askeri üsler kurarak silahlandırması da ABD ve bölge ülkeleriyle gerginliğe yol açıyor. Uluslararası kamuoyunda "Paracel" ve "Spratly" olarak bilinen takımadalar, Vietnam tarafından "Hoang Sa" ve "Truong Sa", Çin tarafından ise "Şişa" ve "Nanşa" olarak adlandırılıyor.

Lahey'deki BM Daimi Uluslararası Tahkim Mahkemesi, 2016'da Filipinler'in başvurusuyla verdiği kararda, Çin'in, Güney Çin Denizi'nde tek taraflı egemenlik taleplerinin yasal olmadığına karar vermişti.

AB ve Japonya'dan 'Serbest ve Açık Hint-Pasifik' işbirliği