Çin, Batı’nın tekelini kırmaya yaklaşıyor: ABD yıllardır bunu engellemeye çalışıyordu!
Prototip 2025 yılının başlarında tamamlandı ve şu anda test aşamasında. Makine, üretim tesisinin neredeyse tamamını kaplıyor ve projeye yakın kaynaklara göre, aşırı ultraviyole litografi makineleri (EUV sistemleri olarak bilinen) tersine mühendislik yöntemiyle Hollandalı ASML'nin eski mühendislerinden oluşan bir grup tarafından geliştirildi .
TEKNOLOJİK SOĞUK SAVAŞIN KALBİ
EUV makineleri, Çin ve Batı arasındaki modern teknolojik rekabetin merkezinde yer alıyor. Bu makineler, insan saçından binlerce kat daha ince silikon levhalar üzerine devreler kazımak için aşırı ultraviyole ışık kullanıyor. Devreler ne kadar küçük olursa, çipler o kadar güçlü olur .
Reuters kaynaklarına göre, Çin prototipi aşırı ultraviyole ışık üretmeyi başardı, ancak henüz işlevsel çipler üretemedi. Yine de, bu makinenin varlığı bile Çin'in teknolojik bağımsızlığa analistlerin daha önce tahmin ettiğinden çok daha yakın olduğunu gösteriyor .
Nisan ayında ASML CEO'su Christophe Fouquet, Çin'in bu tür bir teknolojiyi geliştirmesinin "çok uzun yıllar" alacağını söylemişti. Reuters'ın haberine göre, yeni prototip bu sürenin önemli ölçüde daha kısa olabileceğini gösteriyor.
Eyaletin hedefi işlevsel çipler üretmek ancak son tarih sürekli değişiyor.
Kaynaklara göre, Çin hükümeti 2028 yılına kadar işlevsel çipler üretmeyi hedefliyor ancak projeye yakın kişiler 2030 yılının daha gerçekçi bir son tarih olduğuna inanıyor. Bu da, Çin'in Batı'ya yetişmesi için daha önce tahmin edilen on yıldan önemli ölçüde daha erken bir tarih.
Çinli yetkililer Reuters'ın sorularına yanıt vermedi.
Bu proje, Cumhurbaşkanı Xi Jinping'in öncelikli hedeflerinden biri olan çip üretiminde kendi kendine yeterliliğe ulaşmayı amaçlayan altı yıllık bir devlet girişiminin doruk noktasıdır. Çin'in bu alandaki politika hedefleri kamuoyuna açık olsa da, Shenzhen'deki EUV makine projesi son derece gizli bir şekilde yürütülmüştür.
HUAWEİ, ÇİN'İN STRATEJİSİNİN MERKEZİNDE YER ALIYOR
Proje, Çin devlet medyasına göre Cumhurbaşkanı Xi'nin yakın çalışma arkadaşı ve Merkezi Bilim ve Teknoloji Komisyonu Başkanı Ding Xiexiang tarafından yönetilen, yarı iletken sektöründeki daha geniş bir devlet stratejisinin parçasıdır.
Huawei, Çin genelinde binlerce mühendisin yer aldığı şirketler ve devlet araştırma enstitülerinden oluşan bir ağı koordine etmede kilit bir rol oynuyor . Kaynaklar, bu girişimi Çin'in, savaş zamanındaki atom bombası geliştirme programı olan Amerika'nın Manhattan Projesi'ne benzer bir versiyonu olarak tanımlıyor.
Amaç, Çin'in gelecekte en gelişmiş çipleri yalnızca yerli üretim makinelerde üretmesi ve Amerikan ve Batı tedarik zincirlerine olan bağımlılığını tamamen ortadan kaldırmasıdır.
Huawei, Çin Devlet Konseyi, Çin Sanayi ve Bilgi Teknolojileri Bakanlığı ve Washington'daki Çin Büyükelçiliği yorum taleplerine yanıt vermedi.
ASML VE BATI'NIN EUV TEKNOLOJİSİNDEKİ TEKELİ
Şu ana kadar dünyada sadece bir şirket EUV teknolojisine hakim durumda. Bahsettiğimiz şirket, Hollandalı ASML. Yaklaşık 250 milyon dolarlık makineleri, Nvidia ve AMD tarafından tasarlanan ve TSMC, Intel ve Samsung tarafından üretilen en gelişmiş çiplerin üretimi için gerekli.
ASML, ilk işlevsel EUV prototipini 2001 yılında geliştirdi ancak ticari çip üretimine ancak neredeyse yirmi yıl ve milyarlarca avroluk yatırımın ardından 2019'da başladı.
Şirket Reuters'e yaptığı açıklamada, başkalarının teknolojilerini kopyalama arzusunu anladıklarını ancak bunun son derece karmaşık ve zaman alıcı bir süreç olduğunu belirtti.
Amerika ve Avrupa'nın getirdiği yasaklar Çin'i yavaşlattı, ancak durdurmadı.
2018'den beri Amerika Birleşik Devletleri, Hollanda'ya Çin'e EUV makinelerinin ihracatını yasaklaması için baskı yapıyor. Bu önlemler, Joe Biden yönetiminin Çin'in gelişmiş yarı iletken teknolojisine erişimini engellemek için kapsamlı ihracat kontrolleri getirdiği 2022 yılında daha da sıkılaştırıldı.
ASML, bugüne kadar Çinli müşterilere hiçbir EUV makinesi satılmadığını belirtiyor.
Bu kısıtlamalar, Çin'i Batı'nın en az bir teknolojik nesil gerisinde tutmayı amaçlayarak, eski DUV litografi makinelerini de kapsıyordu.
ABD Dışişleri Bakanlığı, Donald Trump yönetiminin ihracat kontrollerinin uygulanmasını daha da güçlendirdiğini ve teknoloji ilerledikçe düzenleyici boşlukları kapatmak için müttefiklerle birlikte çalıştığını belirtti.
GİZLİLİK, SAHTE KİMLİKLER VE ESKİ MÜHENDİSLERİN İŞE ALINMASI
Reuters kaynaklarına göre, Çin projesi için işe alınan eski ASML mühendislerinden bazılarına sahte isimli kimlik kartları verilmiş ve kimliklerini tesis içinde bile gizlemek amacıyla takma isimlerle çalışmışlardır.
Ekip çoğunlukla ASML'de çalışan, emekli veya eski Çin vatandaşlarından oluşmaktadır; bu kişiler teknoloji konusunda derin bilgiye sahiptir ve şirketten ayrıldıktan sonra mesleki kısıtlamaları daha azdır.
2019'da ASML, ticari sırları çalmakla suçlanan eski bir Çinli mühendise karşı 845 milyon dolarlık bir tazminat davası kazandı, ancak söz konusu mühendis iflas ilan etti ve Çin devletinin desteğiyle Pekin'de faaliyetlerine devam etti.
BÜYÜK TEKNİK ZORLUKLAR
ASML'nin EUV makineleri bir okul otobüsü büyüklüğünde ve yaklaşık 180 ton ağırlığındadır. Orijinal boyutunu kopyalamayı başaramayan Çin prototipi, sistemin gücünü artırmak için önemli ölçüde daha büyük hale getirildi.
ASML'nin çözümlerine kıyasla daha ilkel ve teknik olarak daha düşük seviyede olsa da, prototip test için yeterince işlevseldir.
En büyük sorun, ASML'nin önemli tedarikçilerinden biri olan Alman Carl Zeiss tarafından üretilenler gibi son derece hassas optik sistemlerin eksikliğidir.
Proje resmi olarak devlet kontrolünde olsa da, Huawei çip ve ekipman tasarımından üretime ve akıllı telefon gibi nihai ürünlere entegrasyonuna kadar değer zincirinin tüm aşamalarında yer alıyor .
Kaynaklara göre, hassas projelerde çalışanlar genellikle araştırma merkezlerinde uyuyor, telefonlara erişimleri sınırlı ve çalışma haftası boyunca eve gitme imkanları yok.
Projenin gizliliğini korumak için ekipler birbirlerinden tamamen izole edilmiş durumda ve şirketin çalışanlarının çoğu projenin tüm kapsamı hakkında hiçbir bilgiye sahip değil.
