Kara Delikler Yıllar Önce Yuttukları Yıldızları Geğiriyor

Kara Delikler Yıllar Önce Yuttukları Yıldızları Geğiriyor
Gökbilimciler bu keşfi, gelgit kesintisi olaylarına (TDE'ler) karışan kara delikleri yıllarca izledikten sonra yaptılar.

Yıldızları yutan kara deliklerin neredeyse yarısı, yıllar sonra bunların kalıntılarını "geğirerek" dışarı atıyor.

Gökbilimciler bu keşfi, gelgit kesintisi olaylarına ( tidal disruption events / TDE) karışan kara delikleri yıllarca gözlemledikten sonra yaptı.

TDE'ler, yıldızlar kara deliklere çok yaklaştığında meydana geliyor.

Bu kozmik canavarların muazzam kütle çekim kuvveti, yıldızları geren ve sıkıştıran muazzam gelgit kuvvetleri uyguluyor. Yıldızın bir iplik gibi yutulduğu bu sürece spagettileşme adı veriliyor.

kozmik-gegirme.jpg

Hubble ve Chandra uzay teleskoplarını kullanan astronomlar 800 milyon ışık yılı ötedeki bir süper kütleli kara deliğin çok miktarda sıcak gazı emmesinin ardından gerçekleşen çifte 'kozmik geğirmeyi' görüntülemeyi başarmıştı.

Dünya'ya 800 milyon ışık yılı uzaktaki 'SDSS J1354+1327' adlı galakside bulunan süper kütleli kara delikte çifte 'kozmik geğirme' meydana gelmişti.

Astronomlar Hubble ve Chandra uzay teleskoplarını kullanarak bu yeni kozmik geğirmeyi yakaladı. Ancak incelemelerinde aynı kara delikten 100.000 yıl önce bir başka kozmik geğirme daha meydana geldiğini fark ettiler.

Yeni araştırmadaysa gökbilimciler, TDE'lere karışan kara delikleri çok daha uzun süre izledi.

Böylece vakaların yaklaşık 50'sinde kara deliklerin, TDE'den yıllar sonra yıldız maddesini "geri püskürttüğü" anlaşıldı.

Bu malzeme püskürmesi 24 kara deliğin 10'unda gözlemlendi.

Püskürmenin yıldızın yok olmasından iki ila altı yıl sonra meydana geldiği not edildi.

Henüz hakem onayından geçmeyen ve 25 Ağustos'ta bilimsel makale arşivi arXiv'de yayımlanan gözlemler, kara deliklerin işleyişine dair önemli ipuçları sağlayabilir.

Etiketler :