Ayşegül KASAP - Halk TV

ABD halkı 3 Kasım’da 59’uncu Başkanlık seçimi için için sandık başına gidiyor.

ABD siyaset uzun yıllardır iki partinin himayesinde; Cumhuriyetçiler ve Demokratlar… Cumhuriyetçilerin adayı mevcut Başkan Donald Trump, Demokratların adayı ise Joe Biden... Seçimlere bir hafta kaldı. Anketlere göre Biden ülke genelinde Trump’ın 8 puan önünde. Reuters/Ipsos’un anketinde Biden yüzde 51, Trump yüzde 43 oy alıyor.

Peki ABD’de her 4 yılda bir gerçekleşen seçim sistemi nasıl?

Seçmen doğrudan seçmiyor

Amerika’da seçmen doğrudan başkanı ve başkan yardımcısını seçmiyor. Seçmenler, bulundukları her eyalette, başkanı ve başkan yardımcısını seçecek olan Seçici Kurul’daki delegeleri seçiyor. Bir eyalette en çok oyu alan parti, oradaki tüm delegeleri de kazanmış oluyor. İşte bu nedenle bir başkan adayının aldığı oy sayısı değil, kazandığı delege sayısı sonucu belirliyor.

ABD tarihinde sisteme takılan 5 Başkan adayı…

ABD tarihinde 1824 yılından bu yana 5 başkan adayı en fazla oyu almasına rağmen seçilemedi. Bunun en yakın örneği ise 2016 seçimleri… Demokratların adayı Hilary Clinton yaklaşık 3 milyon fazla oy almasına rağmen seçilemedi. Seçimleri, 7 delege farkla Donald Trump kazandı.

Seçiciler kurulu

Seçiciler Kurulu 538 delegeden oluşuyor. Yani  Senato ve Temsilciler Meclisinin toplamı… Delege sayısı en az 270’e ulaşan başkan adayı seçimin galibi oluyor. Delege sayısı eyaletlerin büyüklüklerine göre belirleniyor. Bu nedenle nüfusu büyük olan eyaletler seçimde kritik bir öneme sahip oluyor. Seçici Kurul’da en fazla delegeye sahip eyalet, 55 sandalyeyle California, onun ardınsan 38 sandalye ile Texas geliyor.

3 Kasım’da seçmenler sadece Başkan için oy kullanmayacak

3 Kasım’da seçmen, 435 sandalyeli Temsilciler Meclisi’nin tamamı ve 100 sandalyeli Senato’nun 33’ü için de oy kullanacak. Birçok eyalette valilik ve eyalet meclisi seçimleri de yapılacak

Kırmızı, mavi ve “salıncak” eyaletler

ABD’de bir partinin kalesi olan eyaletler, o partinin rengi ile anılıyor. Cumhuriyetçilerin kalesi olan eyaletler kırmızı olarak adlandırılıyor. Demokratların kalesi olan eyaletler ise mavi olarak adlandırılıyor Salıncak eyaletler ise hiçbir partinin kalesi olmayan, tahmin yürütmesi oldukça güç çekişmeli eyaletler.. 

Bunların başında Florida geliyor. Çünkü Florida , 29 sandalye ile seçimi etkileyebilecek kritik eyaletlerden… Seçim yarışının hep başa baş geçtiği Florida’da Trump, 2016 yılında kıl payı zaferle ayrılabilmişti. Florida’yı böylesi kritik kılan faktör ise geçmiş seçimlerdeki istikrarında saklı…1964 yılından bu yana Florida’yı kazanan aday Başkanlık seçimini de kazanıyor…

Seçimin kaderini belirleyecek eyaletler hangileri?

Arizona

2016 yılında Trump’ın kazandığı eyaletlerden.. Fakat Trump, genellikle Cumhuriyetçilerin zaferle ayrıldığı bu eyaletten sadece yüzde 4 oy farkla kazanabilmişti. 2020 anketlerine göre Arizona’nın önde giden ismi Biden.. 11 delegesi olan Arizona, özellikle Koronavirüs pandemisinde olumsuz etkilenen eyaletlerden.. Bu nedenle seçmenin büyük  bir kısmı Trump’ın süreci kötü yönettiğini düşünüyor. Ama bir kısmı da özellikle Meksika sınırına duvar örmesi ve göçmenlere yönelik politikalarından dolayı Trump’a sıcak bakıyor.

Pensilvanya

Genellikle Demokratlara oy veren bir eyalet Pensilvanya.. Ancak 2016 seçimlerinde eyalette zaferle çıkan isim Trump oldu. Bunun nedeni ise eyaletin batısında yaşayanlar. Batıdaki halkın Trump’ı tercih etmesinden en önemli etken ekonomik nedenlerdi. Eyalet halkı Demokratların enerji sektöründeki politikalarına tepkili.. Burada yaşanacak kırılma noktasındaki en önemli etken yine ekonomik nedenler olacak. Çünkü Trump, 2016’da Demokratlara karşı halka verdiği vaadlerin bir çoğunu yerine getiremedi. Üstelik koranavirüs nedeniyle eyaletteki işsizlik oranları çift hanelere kadar ulaştı.

Wisconsin

2016 seçimlerinde Trump’ın kıl payı aldığı eyaletlerden.. Ve ara seçimlerde, yani 2018’de bu eyalette Trump’ın desteklediği değil, Demokrat Partili bir vali seçildi..

Kuzey Carolina

Bu eyalet Cumhuriyetçilerin kalesinden biriydi. Ta ki 2008 seçimlerine kadar.  Barack Obama’nın zaferi ile Kuzey Carolina Cumhuriyetçilerin kalesi olmaktan çıktı. 2020 seçimleri için yapılan anketlerde ise Biden önde görünüyor. Bu eyalette dikkat çeken bir diğer faktör ise posta yolu ile oy kullanma talebinde bulunanların sayısında rekor artış. Üstelik talepte bulunanların yarısından fazlası Demokratlar.. 

ABD’de seçimler neden salı günü yapılıyor?

ABD’de 1854’ten beri seçimler Salı günü yapılır. Salı günün tercih edilme nedeni ise dini ve lojistik nedenler.. Yol ve ulaşım sıkıntı olduğundan sandıklara ulaşmak günler alabiliyordu. Pazar günü de dindar insanların ibaet günü olduğu için Kongre halkın yollara dökülmesini istemedi.. Ve salıyı seçim günü  olarak belirledi. Kasım ayının tercih edilme nedeni ise pekçok ABD’linin çiftçi olması.. Kasım ayında hem hasat bitmiş oluyor hem de kış mevsimi daha yeni başladığı için ulaşım sıkıntısı yaşanmıyordu.

Florida’nın sırrı ne?

1964 yılından bu yana Florida’yı kazanan aday Başkanlık seçimini de kazanıyor…

ABD’de oy nasıl kullanıyor?

Yaklaşık 383 milyon nüfusu olan ABD’de 3 Kasım seçimlerinde 180 milyondan fazla kişinin oy vermesi bekleniyor.

ABD’de 50 eyalet var ve 3 şekilde oy veriliyor;

1. Sandık
2. Posta
3. Online

Online oy her eyalette kullanılamıyor.  Çoğunlukla ülke dışında görev yapanlar online oy kullanıyor.

Pandemi nedeniyle bu seçimlerin merkezini oluşturmasını bekleyen posta yolu ile oy kullanma ise şu şekilde;

• Başkent Washington ve 9 eyalette tüm seçmenlere otomatik olarak oy  pusulası gidiyor.
• 35 eyalette talep eden kişilere oy pusulası gönderiliyor
• 6 eyalette ise sandığa gidemeyen ve ciddi mazereti olanlara oy pusulası gönderiliyor.
• Seçmen eve gelen pusulada, oy vereceği kişiyi işaretleyip imzalıyor. Sonra da yeniden zarfa koyarak postalıyor.

2016 seçimlerinde posta yolu ile oy kullanan seçmen sayısı 33 milyon… 2020’de bu sayının 80 milyon olacağı tahmin ediliyor.

2018’de ara seçimler ne işaret etti?

• 2010 yılından bu yana ilk kez Demokratlar Temsilciler Meclisi’nden çoğunluğu ele geçirdi
• 2016 yılında Trump’ı destekleyen bazı eyaletlerde, Trump’ın desteklediği valiler kaybetti.