31 Mart yerel seçimleri Türkiye'de genelinde sürpriz sonuçları beraberinde getirirken, özellikle büyükşehirlerde muhalefetin elde başarı seçimlere damga vurdu. Sputnik, seçimlerde ortaya çıkan tabloyu, seçmenin verdiği mesajı araştırma şirketlerine sordu.
ANAR GENEL MÜDÜRÜ USLU: EKONOMİK KRİZ KOŞULLARINDA ALINABİLECEK EN İYİ SONUÇ
Ankara Sosyal Araştırmalar Merkezi (ANAR) Genel Müdürü İbrahim Uslu, seçmenin büyükşehirlerde oyunu muhalefete verirken, ilçelerinde ise AK Parti'yi tercih ettiğini, Türkiye geneli için AK Parti'nin 24 Haziran'dan bu yana bir oy kaybı yaşamadığını belirtti.
Uslu, AK Parti için, "Ekonomik kriz koşullarında alınabilecek en iyi sonucu aldı. 2009 yılında çok daha ağır kayıplar yaşamıştı, 9 puanlık bir oy kaybı yaşamıştı" diyerek, seçmenin dengeli bir mesaj verdiğini kaydetti. Uslu, "Seçmen, AK Parti'den tamamen vazgeçmediğini, AK Parti'nin hala ülke yönetiminde güçlü bir şekilde kalması ama bazı sorunları olduğunu ve bunları da dikkate alması gerektiğini hissettirdi" diye konuştu.
‘CHP'YE ONAYLA BİRLİKTE ‘BİRAZ DAHA ÇABA GÖSTER' MESAJI'
Seçmenin CHP'ye mesajını ise, "Henüz sana bütünüyle ülkeyi teslim etmeyeceğim ama biraz daha mevcut halini güçlendirmeyi uygun buluyorum" şeklinde yorumlayan Uslu, "Seçmen, CHP'ye de dolayısıyla en azından şu ana kadar ki performansı açısından onay verdi ancak biraz daha çaba göstermesi gerektiğini söyledi" dedi.
‘MHP AK PARTİ İLE REKABET ETTİ'
Uslu, seçim sürecinde sıkça dile getirilen ‘beka söylemi'nin etkisi konusunda ise "Anadolu'nun iç kesimlerinde ve Karadeniz'de etkili olduğunu görüyoruz. MHP kazandığı her yerde aslında AK Parti ile rekabet etti ve AK Parti-MHP rekabetinin olduğu illerin önemli bir kısmında seçmen MHP'yi tercih etti. Dolayısıyla bu beka söyleminden ve yükselen milliyetçilikten en çok istifade eden parti olduğu yorumunu yapmak mümkün. Türkiye'de kendini milliyetçi tanımlayan seçmenlerin miktarında ciddi bir yükseliş var. 4-5 yıl önce yüzde 20'ler civarında olan bu oran günümüzde yüzde 30'ları aştı. MHP'nin doğal tabanı genişlemeye başladı. Bunun hem bu seçim için hem uzun vadede MHP'ye avantaj yaratacağını düşünüyorum" ifadelerini kullandı.
'HDP'YE ‘ALTERNATİFİNE YÖNELEBİLİRİM' MESAJI'
HDP'ye yönelik ise seçmenin "Siyasette tamamen yok olmanı istemiyorum, belli bir gücünün olmasını istiyorum" dediğini ancak Doğu Anadolu ve Güneydoğu Anadolu'yu da komple HDP'nin kontrolüne bırakmadığını, AK Parti'yi belli noktalarda güçlendirdiğini kaydetti. Uslu, "Seçmen HDP'ye, ‘var kalacaksın ama politikalarını değiştirmen lazım. Yoksa senin bir alternatifin var ve alternatifine yönelebilirim' mesajını iletti" dedi.
‘İYİ PARTİ KAZANDIRDI AMA KENDİSİ ÇOK ŞEY KAZANAMADI'
Yerel seçimlerde İYİ Parti'nin ise "kazandıran ama kendisi çok şey kazanamayan parti" durumunda olduğunu belirten Uslu, şöyle devam etti:
"22 ilçede kazanabildi ama il ve büyükşehir belediyesi kazanamadı. Dolayısıyla henüz kurumsallaşma ve seçmen nezdinde rüştünü ispat etme sürecini tamamlamış değil. Fakat seçmen İYİ Parti'ye de bir şans verdi ve İYİ Parti'nin sistem içerisinde kalmasına olanak verecek seviyede oy verdi. Seçmen, ‘Henüz sana ihtiyacım var, siyasal sistem içinde pozisyonunu koru' mesajını verdi fakat büyükşehir ve il belediyeleri verecek kadar İYİ Parti'ye henüz güven duymadığını da hissettirdi."
Bu seçimde oyların daha çok büyük partilerde konsantre olduğunu, ittifakların küçük ortaklarına daha az oy gittiğini vurgulayan Uslu, "İYİ Parti, MHP ya da HDP'nin oy oranlarının düştüğünden bahsedemeyiz" şeklinde konuştu.
GENAR BAŞKANI AKTAŞ: OY ORANI KORUNDU
GENAR Araştırma Şirketi Yönetim Kurulu Başkanı İhsan Aktaş'a göre de yerel seçimlerde seçmenin verdiği birinci mesaj; Cumhur İtifakı ve AK Parti Hükümeti için ‘devam' kararı oldu. Aktaş, "İkincisi mesaj; şehirlerdeki başarıya ya da toplamdaki oy oranına baktığınız zaman Cumhur İtifakı bir önceki seçime yakın düzeydeki oy oranını korudu. Bir yönüyle yerelde hem AK Parti hem MHP başarılı oldu" dedi.
‘BÜYÜKŞEHİRLERDE CHP'YE CİDDİ ANLAMDA BİR YETKİ VERİLDİ'
Aktaş'a göre seçimden çıkan üçüncü mesaj ise muhalefete özellikle CHP kanadına verilen destek. Vatandaşın özellikle büyükşehirlerde CHP'ye ciddi anlamda bir yetki verdiğini söyleyen Aktaş, seçimin kaybedenlerinin İYİ Parti ve HDP olduğunu savundu.
‘HDP SİYASETİNE KÜRT SEÇMENDEN SARI KART'
İYİ Parti'nin yanı sıra HDP'yi de CHP'nin ‘ortağı' olarak tanımlayan Aktaş, şunları kaydetti:
"CHP'nin iki ortağı, hem İYİ Parti hem de HDP büyük oranda etkinlik kaybetti. HDP'nin kaybı iki türlü oldu; birincisi bölgede, seçmenin yüzde 60'ına yakın oyunu banko aldığı yerlerde; Şırnak'ı, Bitlis'i, Muş'u kaybetti, toplamda da her yerde oyu düştü. Bu onların beklemediği birşeydi. Onlar bölge halkının kimlikten dolayı oy verdiğini düşünüyordu ve böyle bir rahatlıkları vardı. HDP siyasetine Kürt seçmenin sarı kartı oraya çıkmış oldu.
HDP için ikinci bir problem, önümüzdeki 4 yıl seçim sonuçları ve tablo ortaya konduğu zaman HDP'nin oyu yüzde 4 olarak gözükecek, bu tablo hep yüzde 10 olarak gözüküyordu. ‘Bizim oylarımızın yüzde 7'si CHP içersinde' denebilir ama, bu tabloyu ortadan kaldırmıyor. ‘Seçim sonucu ne oldu' sorusunun cevabında, HDP'nin aldığı oy yüzde 4, Türkiye genelinde."
‘İKTİDARA KÜÇÜK BİR İHTAR'
Seçmenin iktidara ekonomik durgunluktan dolayı, bazı uygulamalarından dolayı ‘küçük bir ihtar' verdiğini ifade eden Aktaş, "Ama hükümetini sarsacak düzeyde bir ihtar vermedi. Seçim sonuçları iyi okunursa hem iktidar hem muhalefet tarafından, herkese hem seçmenin bir takdiri var ama aynı zamanda bir uyarısı da var, iş yapmakla ilgili ve seçim sonuçlarını doğru okuyan, doğru yorumlayan partiler bundan sonra başarılarını bunun üzerinden okuyabilirler" dedi.
‘TOPLAMDA CUMHUR İTTİFAKI GERİYE DÜŞMÜŞ OLSAYDI BELKİ ERKEN SEÇİM TARTIŞILABİLİRDİ'
Yerel seçim de olsa toplumun yüzde 52'sinin Cumhur İttifakı'nın arkasında durduğunu söyleyen Aktaş, "Bu da hükümete desteğin devam ettiği anlamına gelir eğer toplam oylarda Cumhur İttifakı Millet İttifakı'nın çok gerisine düşmüş olsaydı belki hem bir erken seçim tartışması yapılabilirdi hem de cumhurbaşkanlığı sistemi tartışmaya açılabilirdi. Bir yönüyle yüzde 50'nin üzerinde destek devam ediyor" ifadelerini kullandı.
‘AK PARTİ UYGULAMALARINI GÖZDEN GEÇİREBİLİR'
Aktaş, "İktidarlar şehirleri yönetirken yorulurlar ve bu yorgunluk karşısında da vatandaş bir arayışa girer, baktığınız zaman büyükşehirlerde tercih daha çok CHP'den yana olmuştur, gündemde olan şehirler için. Demek ki burada da AK Parti kendi uygulamalarını ve ya aday tercihlerini gözden geçirebilir, özellikle Ankara ile ilgili" diye konuştu.
AKAM BAŞKANI ÖZKİRAZ: SEÇMEN KILIÇDAROĞLU'NA UZLAŞMACI LİDERLİK ÖDÜL VERDİ
Avrasya Kamuoyu Araştırmaları Merkezi (AKAM) Başkanı Kemal Özkiraz da seçim sonuçlarının her parti için bir mesajı olduğunu belirterek, "AK Parti için anlattığı şey, örneğin; ‘siz bu kadar sert, bu kadar kırıcı davranırsanız biz Kürtler de gideriz sizin karşınız da kim olursa ona oy veririz', özellikle batıda böyle. Ayrıca seçmenin ‘siz ne kadar milliyetçileşirseniz milliyetçileşin MHP'den oy alamazsınız, MHP sizden oy alır, siz MHP'ye benzersiniz', diye bir mesajı var, İç Anadolu ve Karadeniz'den anladığımız bu" dedi.
Özkiraz'a göre seçmen, CHP'ye, Genel Başkanı Kemal Kılıçdaroğlu'na ise uzlaşmacı liderlik başarısı nedeniyle seçmen bir ödül verdi. Özkiraz, "Cumhurbaşkanlığı makamı son 3 yıldır fiilen boş. AK Parti Genel Başkanı var ama cumhurbaşkanı yok. Cumhurbaşkanlığı makamı ne yapardı, insanları buluştururdu, barıştırırdı. Şimdi bizim cumhurbaşkanımız üç yıldır bunun tam tersini yapıyor, bunu yapmaya çalışan Kemal Kılıçdaroğlu. Kürdü de, milliyetçiyi de, sosyal demokratı da bir arada tutmaya çalışıyordu, bunu başardı, seçimde de bunun meyvelerini topladı" diye konuştu.
‘SEVİLEN İLÇE BAŞKANLARINI BÜYÜKŞEHİRE ADAY YAPMAK BAŞARI GETİRDİ'
CHP'nin bir başka başarısının da bütün büyükşehirlerde o şehirlerde geçmişi olan, başarısı olan, sevilen ilçe başkanlarını aday yapması olduğunu kaydeden Özkiraz, "Halk bunu da gördü, takdir etti. İnsanlar CHP'ye bunun için de oy verdiler" dedi.
İYİ Parti'nin ise hiç il kazanamasa dahi bu başarının ortaklarından olduğunu söyleyen Özkiraz, "İYİ Parti'nin, CHP'nin her kazandığı büyükşehir belediyesindeki yönetim kadrosunda sözü geçecektir. Vatandaş bence İYİ Parti'yi ödüllendirdi; Meral Akşener'in cumhurbaşkanlığı seçimlerinde aldığı oyun üzerinde bir oy verdi" diye konuştu.
‘HDP TOPLUMSAL MUHALEFETİ DİNLEDİ'
Özkiraz, HDP'nin ise toplumsal muhalafeti dinlediğini ve toplumsal muhalefetin istediğini yaparak batıda seçime girmediğini belirtti. Özkiraz, "HDP, doğu bölgelerinde, ‘asker taşıması' olayları olan yerler halinde gücünü korudu, özellikle büyükşehirlerde. HDP açısından bir sorun görünmüyor. HDP bu seçimde yaptığı fedakarlıkla olabilecek en erken seçimde barajı aşmayı garantiledi. HDP'nin stratejisi de başarılı" dedi.
SONAR BAŞKANI BAYRAKÇI: İTTİFAKLAR İSABETLİ OLDU
Sonar Araştırma Şirketi Başkanı Hakan Bayrakçı da yerel seçim sonuçlarının, ittifakların isabetli olduğunu gösterdiğini ifade ederek, "CHP'nin kurduğu ittifak ve ittifak tarzı doğru olduğunun sonucu verdi; İYİ Parti ile resmi bir ittifak yaptılar, HDP ile de ittifak yapmadan, HDP'nin kendi kararı olarak sunulmasını sağladılar. Bu üç parti için de başarı olarak düşünülebilir. AKP için de MHP ortaklığı çok doğruymuş çünkü MHP ile ortak girmeselermiş çok farklı sonuçlar alınabilirmiş gibi duruyor" diye konuştu.
‘SEÇİMİN VAKTİNDE YAPILMASI BU SEFER ÇOK ZOR'
Bayrakçı'ya göre bu seçmin galibi Millet İttifak'ı ve bu ittifakın tarafları başarılı oldu. Bayrakçı, "Ankara'nın dışında diğer illeri CHP alamasaydı, herkes şunu düşünecekti; ‘Ankara'yı Mansur Yavaş sayesinde aldılar, başka bir yeri alamadıklarına göre evdeki hesap çarşıya uymadı, CHP kaybeden taraf' diye mütalaa edilebilirdi ama burada görülüyor ki hem sahil kentlerinde hem de İç Anadolu'da çok sayıda il ve ilçe el değiştirdi" dedi.
Önümüzdeki süreç için ise Bayrakçı, "4.5 yıl bekleyip seçimin vaktinde yapılması çok zor bu sefer. Açık bir şekilde oy kaybetmeye başlayan bir iktidar partisi var ortada. Muhalefet de 16 yıldır hep kaybeden taraf olarak burada siyasi konjonktürün değişmesi siyasete yansıyabilir, seçim olmasa bile" değerlendirmesinde bulundu.