Her çift anne baba olacağı günün hayalini kurar. Günümüzde çiftlerin en büyük sorunlarından biri de çocuk sahibi olamamak. Kısırlık görülme sıklığının toplumda arttığı bunun da beslenmeyle ilgili olduğu konuşuluyor. Kadın Hastalıkları, Doğum ve Tüp Bebek Uzmanı Prof. Dr. Banu Kumbak Aygun, kısırlık korkusu yaşayan çiftlerin yüreğine su serpecek bilgiler verdi.
ÖNÜNÜZDE ÜÇ AŞAMA VAR
Kısırlık yani infertilite, düzenli cinsel yaşantısı olan bir çiftin 1 yıl içerisinde gebe kalamamasıdır. İnfertilite sorunu ile başvuran bir çiftte 3-4 günlük cinsel perhiz sonrası yapılan semen analizi, kadında rahim filmi (HSG) ve kadının jinekolojik muayenesi ve ultrasonografik değerlendirmesi ile hormon testleri ilk basamak değerlendirmede istenen temel tetkiklerdir.
Tüp bebek tedavisi adet gören her kadına uygulanabilir fakat yaş faktörü ve yumurtalık kapasitesi tedavinin başarısını belirleyen en önemli faktörlerin başında gelir. Tüp bebek tedavisi üç aşamada uygulanır:
1. aşama yumurtalıkların uyarılması yani yumurta içeren keseciklerin (foliküller) gelişiminin ultrasonografi ile takibi 10-12 gün kadar sürer. Tedavinin 2. aşamasında anestezi ile yumurtalar toplanır ve aynı gün eşten alınan spermler ile mikroenjeksiyon işlemi yapılarak laboratuvarda suni döllenme yapılır. Döllenen yumurtalar ‘embriyo’ adını alır ve oluşan embriyoların laboratuvarda gelişimleri 3-5 gün kadar takip edilir.
Tedavinin son aşaması olan embriyo transferi ise 5-10 dakikalık bir işlem olup laboratuvarda en iyi gelişim gösteren 1 ya da 2 embriyo rahim içerisine bırakılır. Bu aşama ile tedavi sonlanır. Sonrasında bazı ilaçlar kullanılır ve embriyo transferinden 10-12 gün sonra kanda yapılan gebelik testi ile tedavinin sonucu ortaya çıkar.
TEDAVİNİN YAPILDIĞI YER ÖNEMLİ
İlk denemesi olan 35 yaş altındaki kadınlarda 1 embriyo transfer edilir. 35 yaş üzeri kadınlarda ise 2 embriyo transfer edilebilir, fakat embriyo kalitesi iyi ise tek embriyo da verilebilir. Böylece çoğul gebelik riski en aza indirilmiş olur. Tüp bebek tedavisinde diğer önemli faktör, tecrübeli bir infertilite hekimidir. Tedaviyi başlatan ve yürüten, tedavi işlemlerini gerçekleştiren hekim kilit rol oynar. Yine laboratuvarın teknik donanımı ve laboratuvarda dölleme ve embriyo takip işlemlerini gerçekleştiren, konusunda tecrübeli bir embriyolog da tedavi başarısında önemlidir. Başarısız sonuçlanan denemeler sonucunda 2-3 ay beklenebilir. Bu süreçte olumsuz sonucun nedenleri araştırılır. Yaşı ileri olan ya da yumurtalık rezervi kısıtlı olan kadınlarda ise bekleme süresi yoktur ve her ay değerlendirilmelidir.
3 GÜN İSTİRAHATE DİKKAT!
Embriyo transferi 5-10 dakika süren, anestezi gerektirmeyen, ağrısız, çok ince bir kateter ile en iyi embriyoların rahime bırakıldığı bir işlemdir. İdrar torbasının dolu olmasının gerekliliği dışında bir rahatsızlık oluşturmaz. Transferden sonra 3 gün ev içi istirahat önerilir.
BOL BOL HAVUÇ VE KIRMIZI ÜZÜM YİYİN
Kısırlık sebepleri içerisinde belirgin olarak bir beslenme türü sorumlu tutulamaz.
Ancak obezitenin doğurganlık potansiyeli ve gebelik üzerinde olumsuz etkileri olduğu biliniyor.
Kilonun olumsuz etkileri doğurganlık potansiyeli üzerine olabildiği gibi, gebelik oluştuğunda düşük riski, erken doğum riski, gebelikte tansiyon yükselmesi ve gebelik diyabeti gibi riskleri de beraberinde getirir.
Karbonhidrat ağırlıklı beslenme genelde olduğu gibi, kadınlarda hem tedavi sürecinde hem de gebelikte önerilmez. Daha protein ağırlıklı (süt, yumurta, peynir, yoğurt, kabak çekirdeği, mercimek, nohut gibi…) beslenme tipi tavsiye edilir. Öte yandan yumurta kalitesi için antioksidan bakımından zengin beslenme (kırmızı üzüm, erik, yeşil çay, brokoli, havuç, sarımsak, domates gibi…) takviyelerin de olumlu etkileri olabileceği düşünülür. Yine sperm kalitesini artırmak için de sigara içilmemesi, antioksidan ağırlıklı beslenme faydalı olacaktır. Embriyo transferi döneminde doymuş yağ tüketiminin az olmasına dikkat edilmeli, su içmeye de daha fazla özen gösterilmelidir. Ayrıca tedavi sırasında stresten uzak durmaya da önem verilmelidir.