Sandalyenizle Sohbet Etmeye Hazır mısınız? Panpsişizm, Gerçeklik Algımızı Yok Ediyor
Panpsişizme göre, dünyadaki her şey doğası gereği duygusaldır ve içsel bir zihne sahiptir. Bu evrenimizi anlamak için bir ipucu mu, yoksa sadece metafizik bir saçmalık mı?
Panpsişizm, her şeyin bir zihne veya zihne benzer bir niteliğe sahip olduğunu söyleyen eski bir teoridir.
Son yıllarda, deneysel bilimlerin bilincin zor sorununu çözmedeki yetersizliği ve kuantum fiziğindeki gelişmeler panpsişizme olan ilgiyi yeniden alevlendirdi.
Bazı bilim insanları, bilincin beynin bir ürünü olmadığını, bunun yerine yaygın bir evrensel özelliğe sahip olduğunu savunuyor.
Diğerleri ise bunun sadece bir metafizik spekülasyon olduğunu ve bilincin beynin işlevlerinden doğduğunu savunuyor.
Bu Sıra Dışı Fikir Kafa Karıştırıyor:
Her şeyin bir zihne veya zihne benzer bir niteliğe sahip olduğunu söyleyen eski bir teori olan panpsişizm, bilim insanları arasında yeniden ivme kazanıyor.
Bazı akademisyenlere göre, panpsişizm metafizik bir saçmalıktır ve bilinç, doğal kapasitelerini aşan bir zihnin yanılsamasıdır. Ancak panpsişistler dünyanın tamamen uyanık ve bilinçli olduğu konusunda ısrar ediyor ; siz bilinçlisiniz, kayalar bilinçli, güneş bilinçli...
Oturduğunuz sandalyenin bir tür temel deneyimden yararlanan küçük parçacıklardan oluştuğu düşüncesine nasıl tepki verirsiniz? Aslında size koltuğunuzun yanındaki saksı çiçeğinin, beyninizin ve hepinizi çevreleyen dört duvarın , her birinizin içsel bir zihinsel özelliğe sahip olduğunu söylesek nasıl hissederdiniz ? Peki ya etrafınızdaki dünya, ruh sahibi olarak sizin başrol oynadığınız cansız bir sahne değil de, tıpkı sizin gibi tamamen uyanık olsaydı? Her şeyin bir zihne veya zihne benzer bir niteliğe sahip olduğu teorisi olan panpsişizmden bahsedelim:
Panpsişizm kavramı yüzyıllardır ortalıkta dolaşıyor. Fakat 19. yüzyılda Batı'da yükselişe geçti ve modern psikolojinin babası William James gibi isimler tarafından desteklendi. 20. yüzyılda ise mantıksal pozitivizm akımıyla gölgede kaldı.
Yakın zamana kadar. Deneysel bilimlerin bilincin zor sorununu çözmedeki yetersizliği ve sinirbilim, psikoloji ve kuantum fiziğindeki gelişmeler panpsişizme olan ilgiyi yeniden alevlendirdi. Örneğin, sinirbilimci Giulio Tononi, bilincin yaygın olduğunu ve basit sistemlerde bile bulunabileceğini savunan entegre bilgi teorisini önerdi.
Bilinç, Zihnimizin Yarattığı Bir Yanılsama mı?
Ancak herkes panpsişizmle aynı fikirde değil. Bazı filozoflar, bilincin beynin bir ürünü olduğunu ve panpsişizmin metafizik bir spekülasyon olduğunu savunuyor. Sheffield Üniversitesi'nden Keith Frankish, bilincin beynin işlevlerinden doğduğunu ve panpsişizmin bilincin önemini zayıflattığını savunuyor.
Bilinç Aynı Anda Her Yerde mi?
Diğerleri ise bilincin evrensel bir özelliğe sahip olduğunu savunuyor. Örneğin, biyolog Rupert Sheldrake, sadece insanların değil, tüm galaksinin de bilince sahip olduğunu savunuyor. Sheldrake, morfik rezonans hipoteziyle tanınıyor ve bu hipoteze göre kendi kendini organize eden sistemler, önceki benzer sistemlerden bir hafıza miras alıyor. Sheldrake, güneşin de bilinçli olduğunu savunuyor ve güneş sistemindeki faaliyetlerin, Dünya'dakiler de dahil olmak üzere, güneş zihni tarafından bilinçli olarak seçilebileceğini öne sürüyor.
Peki Ya Sandalyeniz?
Peki ya siz? Sandalyenizin de bir tür bilinçli deneyime sahip olduğunu düşünmek nasıl olurdu? Ya da beyninizin içinde püre haline getirilmiş bir beyin neden bilinçli değilken, sağlam bir beyin bilinçli olabiliyor? Bu soruların kesin cevapları yok. Bilim insanları bilincin gizemini çözmeye çalışmaya devam ediyor.
Siz panpsişizm hakkında ne düşünüyorsunuz? Her şeyin bilinçli olduğunu mu düşünüyorsunuz, yoksa bilincin beynin bir ürünü mü olduğunu mu düşünüyorsunuz?