Yılın her mevsiminde dayanıklı olarak yetişebilen pırasa genellikle yaprakları için dikilmeyi tercih edilen bir sebze olarak karşımıza çıkmaktadır. Toprak ile buluştuktan sonra başlangıçta kısa bir sap olarak büyüyen pırasa yetişme aşamasına göre zamanla çiçek açtığında genişler ve dallarını ortaya çıkarır. Yetişme belirtisi olarak çiçeklenme aşamasına ulaşmadan hasat edilerek dünyanın farklı bölgelerinde çok yaygın olarak sofralarda yer alırken özellikle Çin'de daha sık tercih edilir.
Bazı ülkeler çiğ ve soğuk olarak tüketirken bazı ülkelerde ise sıcak ve pişmiş olarak lezzetlenir. Salatadan hamurgere, tacodan salçalı yemeklerine kadar geniş yelpaze sunan pırasanın faydaları uzadıkça uzuyor.
PIRASANIN TARİHÇESİ NE ZAMANA KADAR UZAR?
Bazen çocuklar bazen de yetişkinler tarafından haksızlığa uğrasa da pırasa adeta bulunduğu sınıf grubunun lideri. Kökleri Akdeniz kıyılarındaki çorak ve ağaçsız alanlarda da görülürken Romalıları ziyaret ettiği de ifade ediliyor. Romalılar tarafından uykuyu kolaylaştırması nedeniyle tercih sebebi olurken yemek ziyafetlerinde son öğün olarak yerini aldı. Mısırlılar ise erkeklik gücüne destekte bulunsun ve hipnotize edici etkisiyle şekillendirmesinde bağı olması adına masalarda yerini aldı. Eski Yunanlıların da tercihi olmaktan zafer elde eden pırasa bu bölgede daha çok tartışmalara da neden oldu diyebiliriz. Çünkü yemekten önce mi yenilmeli yoksa sonra mı yenilmesi sorunun cevabı biraz uzun sürdü. Farklı görüşlerin ortaya koyulduğu o dönemlerde de yine masalarda yerini aldı. Peki Avrupa? Avrupa'daki en erken tarihçesi ise Lucas Von Valckenborch’un eserlerinde ortaya çıkmıştır.
PIRASANIN ÇEŞİTLERİ NELERDİR?
Akdeniz kıyılarından Avrupa'ya, ardından ta günümüze kadar ulaşan pırasanın tarihçesi bir köşede dursun kendisinin 6 temel türü önem kazanır. İlk olarak yapraklarının yapısı, yeşil tonlarını alan rengi, toprak ile buluştuğu ekim alanı ve tercihine göre ömrü belirlenen yüzlerce çeşitleri söz konusu. Akla ilk gelen türü olan Tereyağbaşlı Pırasa; yayvan başlı ve yumuşak yapıya sahip özellikler taşırken günümüzde genellikle Avrupa'da yayınlık göstermektedir. Çin Pırasası olarak bilinen uzun saplı, başsız, acımtırak ve sert yapılı hali ise daha çok sıcak pişirilmeye uygunluk gösterir. Gevrekbaş olarak adlandırılan bu özelliğiyle lahanayı andıran bu pırasa türü günümüzde ABD'de daha çok yaygınlık gösterir. Onun aksine Yayvanyapraklar pırası ince ve narin yapılı pırasa olarak masalarda yerini alır. Romen Türü olarak dikkat çeken pırasa daha uzun yapraklara sahiptir ve kendine has başı vardır. Son olarak Yaz Gevreği pırasası Iceberg ve Yayvanyaprak arasında git gel yaparak gevrek yapılı türü oluşturur.
PEKİ PIRASANIN BİLİNEN VE BİLİNMEYEN FAYDALARI NELERDİR?
6 temelde oluşan bu pırasa tercihleri günümüze kadar pek çok pişirme tekniğiyle buluşmuş birbirinden farklı tüketme şekli tercih edilmiştir. Peki pırasanın bilinen ve bilinmeyen faydaları nelerdir? İşte bu sorunun cevabı şöyle;
Soğan ve sarımsakla akraba olan pırasa; ağızda keskin bir tat bırakırken sahip olduğu yüksek sülfür bileşiğini bu noktada gösterir. İçerik özelliğinde bulunan kaempferol adlı flavonoid sayesinde kan damarlarına güç vererek koruyucu özelliği devreye sokak kalp sağlığına önemli destekte bulunur. Potasyum, kalsiyum, K vitamini, fosfor, magnezyum, A, C ve B6 vitaminleri bakımından çok cömert olan pırasa bu nitelikleri sayesinde şunlara olanak sağlar:
Kan basıncını düzenler, kemik sağlığını destekler, bağışıklık sistemini güçlendirir, iltihabı azaltır, enfeksiyonlarla mücadele eder, kilo vermeye yardımcı olur, şişkinliği azaltır, idrar söktürücü etki gösterir, cildi güzelleştirir ve vücudu temizler.
PIRASANIN İÇERİĞİNDE YER ALAN VİTAMİNLER NELERDİR?
Kan damarlarından kalp dostu olduğunu tekrar ifade ettikten sonra serbest radikallere karşı koruduğunu dile getirmeliyiz. Genç ve yaşlı neslin hipertansiyonuna direncini kıracak şekilde destek olurken kemikleri güçlendirerek kan akışkanlığında düzen sağlar. Bağışıklık sistemine kuvvetlendirici yarar sağlayan pırasa kronik iltihap riskini de ciddi oradan düşürür.
Diyet yapanların, spor sapanların, sağlıklı beslenmek isteyenlerin vazgeçilmesi olan pırasa yağsız ve düşük kalorili olması sebebiyle çok tercih edilir. Haliyle iştah kesici özelliği bu kısımda ortaya çıkarak sindirim sistemine de düzen getirir. Adeta detoks etkisi yaratan pırasa idrar söktürür. A ve C vitaminleri içeriğinde barındıran sevgili ürünümüz çocukların sağlıklı beslenmesinde önemli rol oynar. Göz, büyüme, bağışıklık gibi fonksiyonları destekleyen pırasa ebeveynlerin market sepetlerinde yerini sıkça alır.
PIRASADA DİKKAT EDİLMESİ GEREKENLER NELERDİR?
Soğuktan sıcağa salatadan hamburgere kadar pek çok tercih edilme imkanı sunan pırasanın dikkat edilmesi gereken husus ise; aşırı tüketim olmaması. Pırasanın aşırı tüketimi halinde ishale ve sıvı kaybına neden olması mümkündür. Güçlü bir idrar söktürücü olduğundan bahsettiğimiz gibi fazla tüketildiğinde vücuttaki sıvı dengesini bozabileceğinden de bahsetmeliyiz. Haftada kaç gün, günde kaç öğün gibi tercih etme miktarımıza dikkat etmeliyiz.
Zengin lif içeriği sunan pırasa Türkler gibi pişmiş şekilde tercihte edilirken bu özelliği sayesinde çiğ tercih edilme imkanı da sunar. Bu sayede tokluk hissi vererek kabızlığa düşman olur.
PIRASANIN YANINDA YOĞURT NEDEN TERCİH EDİLİR?
Çiğ ya da pişmiş olarak tercih edilebilen pırasanın protein oranının düşük olması sebebiyle yoğurt gibi protein içeren besinlerle birlikte tüketildiğinde protein değerinin de arttığı görülür. Et gibi protein açısından zengin ama lif içeriği düşük besinlerle beraber yenmesi uzmanlar tarafından sunulan öneriler arasında. Diyet yemeklerinde sıkça yer alarak sağlıklı beslenmek isteyenler tarafından tercih edilen pırasanın çorbası veya az yağlı pişirilmiş hali servise hazırlanmalıdır.
PIRASANIN SUYU FAYDALI MIDIR? PIRASA SUYU İLE NE YAPILIR?
Ispanak gibi bolca duru su ile yıkanma gereği bulunan pırasanın kendi suyu da detoks etkisi yaratan sağlıklı bir içecek halini alır.