Yeni yapılan modelleme araştırması, kurşun zehirlenmesinin küresel sağlık üzerinde daha önce düşünülenden çok daha büyük bir etkiye sahip olduğunu, potansiyel olarak yılda beş milyondan fazla ölüme katkıda bulunduğunu ve hava kirliliğine benzer bir tehdit oluşturduğunu ileri sürdü .
Kurşun kirliliğinin, özellikle kalp hastalığı ve küçük çocukların beyin gelişimi ile ilgili olmak üzere bir dizi ciddi sağlık sorununa neden olduğu ve bunun sonucunda kurşunlu benzinin dünya çapında yasaklandığı gösterilmiştir.
Ancak insanlar hâlâ gıda, toprak, tencere, gübre, kozmetik, kurşun-asitli araba aküleri ve diğer kaynaklar yoluyla güçlü nörotoksine maruz kalabiliyor.
Lancet Planetary Health dergisinde yayınlanan çalışmayı yazan Dünya Bankası'ndan iki ekonomist , bunun zengin ve gelişmekte olan ülkelerde kurşuna maruz kalmanın kalp hastalığından ölümler ve çocuklarda IQ kaybı üzerindeki etkisini değerlendiren ilk çalışma olduğunu söyledi.
Araştırmacı Bjorn Larsen, AFP'ye, ikilinin modellerinin hesapladığı rakamı ilk gördüklerinde "sayıyı fısıldamaya bile cesaret edemediklerini" çünkü rakamın çok "muazzam" olduğunu söyledi.
Modelleri, 2019 yılında 5,5 milyon yetişkinin kurşuna maruz kalma nedeniyle kalp hastalığından öldüğünü ve bunların yüzde 90'ının düşük ve orta gelirli ülkelerde olduğunu tahmin ediyor.
Bu, önceki tahminden altı kat daha yüksek ve dünya çapında ölümlerin önde gelen nedeni olan kardiyovasküler hastalıktan kaynaklanan tüm ölümlerin yaklaşık yüzde 30'unu temsil ediyor.
Larsen, bunun kurşuna maruz kalmanın sigara veya kolesterolden daha büyük bir kalp hastalığı nedeni olduğu anlamına geleceğini söyledi.
6 TRİLYON DOLARLIK MALİYET
Araştırma ayrıca 2019 yılında dünya genelinde kurşun zehirlenmesi nedeniyle beş yaşın altındaki çocukların toplam 765 milyon IQ puanı kaybettiğini ve bu kayıpların yüzde 95'inin gelişmekte olan ülkelerden kaynaklandığını tahmin ediyor.
Bu rakam daha önce tahmin edilenden neredeyse yüzde 80 daha fazla.
Dünya Bankası araştırmacıları, kurşuna maruz kalmanın ekonomik maliyetini 2019'da 6 trilyon dolar olarak tahmin ediyor; bu, küresel gayri safi yurtiçi hasılanın yüzde yedisine eşdeğer.
Analiz için araştırmacılar, dönüm noktası olan 2019 Küresel Hastalık Yükü çalışmasından alınan 183 ülkedeki kan kurşun seviyelerine ilişkin tahminleri kullandı.
Önceki araştırmalar, kan basıncını yükseltme konusunda yalnızca kurşunun kalp hastalığı üzerindeki etkisini ölçmüştü. Ancak Larsen , yeni çalışmada , kurşunun kalpleri etkilediği, felce yol açabilecek arterlerin sertleşmesi gibi, daha yüksek sayılara yol açan diğer birçok yolu incelediğini söyledi.
Araştırmada yer almayan İngiltere'deki Birmingham Üniversitesi'nden hava kirliliği ve sağlık uzmanı Roy Harrison, AFP'ye araştırmanın "ilginç olduğunu ancak birçok belirsizliğe konu olduğunu" söyledi.
Örneğin, kandaki kurşun ile kalp hastalıkları arasındaki ilişkinin ABD'de yapılan bir araştırmaya dayandığını ve bu bulguların dünya çapında uygulanıp uygulanamayacağının "büyük bir inanç sıçraması" olduğunu söyledi.
Harrison ayrıca modelin gelişmekte olan birçok ülkede kandaki kurşunun testlerini değil tahminlerini kullandığına dikkat çekti.
Sonuçlar doğrulanırsa, "bunlar halk sağlığı açısından büyük öneme sahip olacak, ancak şu anda bu sadece ilginç bir hipotez" dedi.
Sivil toplum kuruluşu Pure Earth'ün başkanı Richard Fuller, gelişmekte olan ülkelerde yapılan araştırmalarda kandaki kurşun testinde çoğunlukla yeni çalışmada tahmin edilenden daha yüksek seviyeler bulunduğunu söyledi.
AFP'ye verdiği demeçte, bunun "kurşunun etkisinin raporun açıkladığından daha kötü olabileceği" anlamına geldiğini söyleyerek bunu bir "uyandırma çağrısı" olarak nitelendirdi.
Larsen, iş kan kirliliğine ne kadar farklı kurşun kaynaklarının katkıda bulunduğunu anlamaya geldiğinde "hala biraz karanlıktayız" dedi.
Fuller, bu "bulmacanın eksik parçasının" bir kısmının, Salı günü yayınlanan ve gelişmekte olan 25 ülkedeki 5.000 tüketim malı ve gıda örneğini analiz eden Pure Earth raporunda ortaya çıktığını söyledi .
Metal tencere ve tavalarda, seramik tencerelerde, boyada, kozmetik ürünlerde ve oyuncaklarda yüksek oranda kurşun kirliliği tespit edildi.
Fuller, "Bu, yoksul ülkelerde bu kadar çok kurşun zehirlenmesinin olmasının nedenidir" dedi. "Onları zehirleyen şey mutfaktaki eşyalardır."