Aile dostlarından bir arkadaşa Çin 'den ne getireyim sana sorduğumda, bana Çin maskesi getir ,dedi. İlk önce güzellik maskesi cilt için olanlar mı diye bir an düşündüm ama yok bu geleneksel Çin maskesi istiyor, dedim…. Benim Çin maskelerini çok kez görmüşlüğüm var sadece opera ve Çin yeni yıllında kullanıldığını düşünüyordum ama başladım ,araştırmaya ve ilginç konularla karşılaştım.
Çin maskelerinin tarihi
İlk Çin maskeleri yaklaşık 3.500 yıl önce yapıldı. Başlangıçta Şamanizm’de dini şifa amacıyla kullanıldılar. Zamanla insanlar bunları çeşitli vesilelerle kullanmaya başladı.
Şeytan çıkarma ve cenaze törenleri sırasında kullanıldılar ve insanlar hayaletleri ve kötü ruhlardan korkutmak için maskeler kullandılar.
Ancak aynı zamanda doğumdan düğüne ve son olarak ölüme kadar bir kişinin hayatındaki tüm önemli olayları kutlamak için de kullanılıyorlardı. Maskelerin Çin tarihinde önemli bir rolü vardır ve kültür ve gelenek üzerinde büyük etkileri olmuştur.
Çin maskeleri anlamı
Daha önce de belirttiğim gibi bazı maskeler insanları kötü ruhlardan korumak amacıyla yapılmıştır. Amaçları kötü ruhları korkutup insanlardan ve evlerinden uzaklaştırmaktı.
Cenaze törenlerinde kullanılan Çin maskelerinin anlamı kötü ruhları korkutmak ve ruhun huzur içinde yatmasını sağlamaktı.
Öte yandan kutlamalarda kullanılan maskelerin anlamı şans dilemek ve mutluluk için dua etmekti.
Çin maskesi türleri
Genellikle bunları kullanıldıkları işleve göre sınıflandırırız. Etnik ve bölgesel farklılıklar çok fazla olduğundan kullanıldıkları bölgeye göre de sınıflandırılabilirler.
En ünlülerinden bazıları şeytan çıkarma maskeleri, Şaman maskeleri, büyücü maskesi, Tibet maskesi ve tiyatro maskeleridir. Aralarındaki farkları açıklamaya çalışacağım.
Çin şeytan çıkarma maskeleri
Şeytan kovucu maskeler Çin'in Orta Ovalarından geliyor. Adından da anlaşılacağı gibi, başlangıçta kötü ruhları kovmak için yapılan kovma ritüellerinde kullanıldılar. Zamanla subayların başarılarını övdükleri için orduda popüler hale geldiler.
Bazı etnik gruplar şeytan kovucu maskeleri totem ibadetiyle birleştirdi. Şeytan kovucu maskeler Miao, Dong, Yao ve diğerleri gibi bazı etnik azınlıklar arasında hala popüler.
Çin Şaman maskeleri
Şaman maskeleri, Çin'in kuzeyinden gelen eski bir maskedir.
Toteme tapınma ve şaman kültüründen kaynaklanırlar. Şeytan çıkarma maskelerine benzer şekilde, şaman maskeleri de şeytan çıkarma ve cenazelerde kullanıldı.
Sadece şeytan kovucu maskelerden farklı bir bölgeden geliyorlar. Şaman maskeleri genellikle hayaletleri korkutmak için koyu tonlarda yapılırdı. Günümüzde Moğol, Ewenki ve Man gibi bazı etnik gruplar tarafından kullanılmaktadır.
Çin Tibet maskesi
Tibet maskeleri genellikle hayvan, insan veya iblis şeklinde yapılıyordu. Her karakterin kendine özgü bir kişiliği vardı ve karakter özelliklerini temsil etmek için metaforlar ve semboller kullandılar. Rengarenk ve çok güzeller.
Her detay düşünülerek özenle yapıldıkları not edilebilir. Tibet maskesine dikkatli bakarsanız inci, deniz kabuğu gibi birçok farklı malzemeyi detay yapımında kullandıklarını fark edeceksiniz.
Tibet maskeleri genellikle önemli kutlamalar ve festivaller sırasında takılırdı. Sıradan günlerde tapınaklarda sergilenirlerdi, böylece herkes onlara hayranlık duyabilirdi.
Çin tiyatro maskeleri
Pek çok insan için Çin operası denince akla ilk gelen şey maskelerdir. Bu normaldir çünkü maskeler Çin sanatının önemli bir parçasıdır, özellikle de konu tiyatro, opera ve dans olduğunda.
Maskeler Çin tiyatrosunun tarihi boyunca kullanılmış ve günümüzde etnik operalarda oldukça popülerdir. Çok ilginç bir ayrıntı da her rengin belirli bir özelliği simgelemesidir!
Bir karakterin kişiliğini, hangi maskeyi taktığını ilk gördüğü andan itibaren anlayabilen seyirci için her şey kolaylaştırıldı.
⦁ Kırmızı maske cesareti, kahramanlığı, yiğitliği ve sadakati gösterir.
⦁ Sarı maske karakterin kötü ve zalim olduğunu gösterir.
⦁ İlginçtir ki, siyah tarafsız birini gösterir.
⦁ Şiddet içeren karakterler için yeşil maske kullanılır.
⦁ Altın ve gümüş maskeler doğaüstü yaratıklara, yani tanrılara ve kötü ruhlara ayrılmıştır.
Çinli büyücünün maskeleri
Büyücü maskeleri Yunnan ve Guizhou bölgelerinde kullanıldı. Tanrıları ve iyi ruhları karşılamak için düzenlenen törenler sırasında insan grupları tarafından giyilirdi.
Büyücü maskelerinin pozitif enerji getirdiği söyleniyordu ve bu nedenle daha iyi bir gelecek için düzenlenen dualarda da kullanılıyorlardı. Cenazelerde de hazır bulunurlardı ve amaçları, ayrılan ruhun huzura kavuşmasını sağlamaktı.
Ayrıca totem ibadetiyle de bağlantılıdırlar. Bugün Jinuo, Jingpo, Dai, Wa ve diğerleri gibi birçok etnik grupta bulunabilirler.
Çin Yeni Yılı maskeleri
Çin'deki en önemli kutlamalardan biri Çin Yeni Yılı! Kutlama birkaç gün sürüyor ve hem eğlenmek hem de Çin kültürü hakkında daha fazla bilgi edinmek için harika bir fırsat.
Çin Yeni Yılı maskeleri o tarih için özel olarak yapılıyor ve yalnızca yılın o döneminde kullanılıyor, renkli ve ayrıntılarla doludurlar. Yeni yıl maskeleri mutluluğu ve refahı simgelemektedir.
Pek çok farklı Yeni Yıl maskesi var ama en önemlisi Ejderha maskesi! Ejderha, Çin kültüründe servet ve zenginliğin sembolüdür, dolayısıyla bu maskeye neden özel önem verdikleri açıktır.
Ejderha maskeleri kırmızıdır ve diğer maskelere göre daha karmaşıktır. Altın ve mavi renkte zengin dekorasyon ve detaylara sahiptirler. Bazen ejderha maskesi o kadar büyüktür ki onu birkaç kişinin taşıması gerekir!
Sadece en ünlü Çin maskelerinden bahsettim ama daha çok var! Çin'in her bölgesinin kendine has gelenekleri olduğundan farklı maskeler yapılıyor. Bu maskeler Çin kültürü ve sanatının her yönünü etkiledi. Özellikle Çinliler maskeleriyle gurur duyuyor ve yeni yılı geleneksel maskeler olmadan hayal edemiyorlar.
Yazan:
Zibilondon Designer Zeynep Moreau