Kökeni çok eski zamanlara dayanan ve kaynağı Çin olan çay bitkisi, ilk zamanlarda herkesin tükettiği bir içecek olarak değerlendirilmemiştir. Bulunuşu ile ilgili ise milattan önce 3000 yıllarına dayanarak anlatılan bir Çin efsanesine göre; Çin İmparatoru ve bitki bilimcisi Shen Nung bir akşam vakti hizmetçisi su kaynatırken ve kendisi de ağacın altında otururken ağaçtan bazı yapraklar dökülerek suyun içine düşer sonrasında su, kahverengi bir renge bürünür, ortaya çıkan bu yeni sıvı imparatorun ilgisini çeker ve sıvıyı içer. Bu efsanenin bir benzeri de Hindistan’da anlatılır.
Türkiye için çay, çok önemli bir konuma sahiptir. Son dönemde üretimine bağlı olarak tüketimi de artan çay poşetleri, sallama çay ismiyle halk arası literatürde kendisine yer bulsa da, bu poşetler içinde satılan ve bilinen siyah çayın yaprakları dışındaki başka bitkilerden elde edilen tozların da bitki çayı ve benzeri isimleri var.
Bu bağlamda, çay hakkında tam anlamıyla doğru bilgi vermek gerekirse, "çay" terimi aslında içeceğin kendisine değil, çay bitkisine atıfta bulunur. Ancak zamanla oluşan geniş tüketim alışkanlıkları sonucunda, bugün farklı bitki yapraklarından üretilen sıcak içecekler de kolaylıkla "çay" olarak anılmaktadır.
Çayın Faydaları Nelerdir?
Bizim kültürümüzde çayın faydaları denilince siyah çayın faydaları akla geliyor olsa da tüm çay türlerinin yararları birbirine yakındır. İşte çay faydaları:
- Sindirimi düzenler ve bağırsakların rahat çalışmasını sağlayabilir.
- İçeriğinde yer alan tein maddesi ile zihni harekete geçirir; odaklanmayı artırabilir.
- Sıcak olarak tüketildiği için damarları gevşeterek kan akışını yavaşlatan bir etkiye sahiptir.
- Özellikle limonlu çayın faydaları arasında kanser riskini azaltma da olduğunu söyleyen araştırmalar mevcuttur.
- Yavaşlayan kan akışı ile vücudun kendini soğutmasını sağlayarak çok sıcak yaz aylarında harareti alabilir.
- Çayın beyne faydaları da vardır. Çalışma verimini ve odaklanma kapasitesini artırdığı söylenmektedir.
- Sadece çayın değil çay buharının faydaları da bulunmaktadır. Çayın buharına gözlerinizi dikkatli şekilde 1-2 dakika tuttuğunuzda ya da ılık poşet çayla gözlerinize 1-2 dakika pansuman yaptığınızda göz yorgunluğu, çapaklanma gibi göz rahatsızlıklarını hafifletebilirsiniz.
- Laboratuvar ortamında yapılan araştırmalara göre çayın içeriğinde yer alan epigallokateşin gallat adı verilen bileşiğin insülin direnci üzerine iyileştirici etkisi olduğu gözlemlenmiştir.
- 10 yıldan uzun süren bir araştırmaya göre günde 4 fincandan fazla siyah çay içen kişilerin inme riskine karşı %32 oranında korundukları ortaya çıkmıştır.
- Bir antioksidan grubu olan flavonoidler, düzenli tüketildiğinde yüksek tansiyon ve kolesterol etkilerini azaltır. Çay da antioksidan maddeler içerir.
Çayın Zararları Nelerdir?
İçim zevki ve faydalarının yanı sıra çayın zararları ise az sayıdadır. Çayın faydaları bilimsel olarak da biliniyor olsa da fazla tüketiminde ya da içindeki kafein gibi maddelere hassasiyeti olan kişilerde zararlı bir içeceğe de dönüşebilmektedir.
- Sık tüketime bağlı dişlerde sararma yaratabilir.
- Kan emilimini düşürebilir.
- Demir eksikliğiniz bulunuyorsa dikkatli tüketmenizde fayda var.
- Çayın bebeklere faydaları olup olamayacağı konusunda hassas olunmalıdır.
- Demir emilimini düşürdüğü için çocukların içmemesi daha iyidir.
- Aç karnına fazla içildiğinde mide rahatsızlığına sebep olabilir.