AY HER YIL DÜNYA'DAN 3,8 SANTİMETRE UZAKLAŞIYOR.
Bilim insanları, uzay sondaları ve astronotlar tarafından Ay'a yerleştirilen aynalardan lazer ışınlarını yansıtarak Ay'a olan mesafeyi ölçerler . Işığın Ay'a gidip gelme süresini ölçerek, bilim insanları Ay'a olan mesafeyi ve bu mesafenin nasıl değiştiğini çok hassas bir şekilde ölçebilirler.
Ay'ın Dünya etrafındaki yörüngesi boyunca Ay'a olan uzaklığı, bir ay boyunca değişir . Ay, Dünya'dan genellikle 385.000 kilometre uzaktadır, ancak yörüngesi mükemmel bir daire değildir ve Dünya etrafındaki yörüngesinde yaklaşık 20.000 kilometre değişir. Bu değişim nedeniyle bazı dolunaylar diğerlerinden biraz daha büyüktür ve süper ay olarak adlandırılır.
Dünya ve Ay'ın hareketinin pek çok ilginç sonucu vardır ve bunların zaman içindeki hareketlerini incelemek, araştırmacıların Dünya ve Ay'ın oluşumundan bu yana geçen 4,5 milyar yılda her birinin nasıl değiştiğini daha iyi anlamalarına yardımcı olabilir.
Michigan Eyalet Üniversitesi'nde fizik ve astronomi alanında doktora sonrası araştırmacı ve gökbilimci olan Steve DiKerby , Ay'ın Dünya'dan neden uzaklaştığını şöyle açıkladı: "Bütün bunlar gelgitler yüzünden."
GELGİT KUVVETİ NEDİR?
Gelgit kuvveti, bir kuvvet alanı içinde bulunan bir cismin iki parçacığı üzerindeki bir kuvvetin etkisi arasındaki farktır. Örneğin, Ay, Dünya yüzeyinde Ay'a daha yakın taraftaki, Dünya'nın merkezindeki ve Dünya yüzeyinde Ay'a en uzak taraftaki parçacıklara farklı kütleçekim kuvveti uygular ve gelgit kuvvetinin Dünya yüzeyindeki sonuçları gelgitlerdir. Gelgit kuvveti, elastik bir cismi kuvvet yönünde uzatır.
Bu gelgit kuvveti, okyanusların Ay'a doğru ve Ay'dan uzağa bakan iki çıkıntıya taşmasına neden olur. Ay'ın yerçekimi, Dünya'nın yakın tarafında en güçlüdür ve Ay'a doğru bakan bir su çıkıntısı oluşturur. Dünya'nın uzak tarafında ise daha zayıftır ve Dünya'nın geri kalanının arkasında kalan başka bir su çıkıntısı bırakır.
Dünya döndükçe bu çıkıntılar hareket eder ve Ay'ın kütle çekimi nedeniyle sürekli olarak Ay'a doğru yönelir. New York veya Los Angeles'ta, bu gelgit çıkıntıları nedeniyle su seviyesi yaklaşık 1,5 metre değişebilir.
Bu mevcut çıkıntılar, Dünya'nın dönmesi ve onları öne doğru çekmesi nedeniyle Ay ile tam olarak hizalı değildir. Bu çıkıntılar aynı zamanda Ay üzerinde bir kütleçekim kuvveti de uygular. Ay'a daha yakın olan çıkıntı, Ay'ı yalnızca Dünya'nın merkezine doğru çekmekle kalmaz, aynı zamanda bir spor arabanın virajı dönerken aldığı ivme gibi yörüngesinde hafifçe öne doğru çeker.
Daha yakındaki gelgit çıkıntısından gelen bu ileri doğru çekim, Ay'ın ivmelenmesine ve bu da yörüngesinin genişlemesine neden olur. Dolayısıyla, Dünya'daki daha yakın olan gelgit çıkıntısının yerçekimi, Ay'ı öne doğru çeker ve bu da Ay'ın yörüngesinin genişlemesine neden olur. Bu, Ay'ın Dünya'dan hafifçe uzaklaştığı anlamına gelir. Bu etki çok kademelidir ve ancak yıllar içinde ortalama olarak tespit edilebilir.
AY'IN UZAKLIĞININ ARTMASI DÜNYA'YI ETKİLİYOR MU?
Ay, yörüngesi arttıkça ivme kazanır. Bir ipe bağlı bir ağırlığın dönüşünü düşünün. İp ne kadar uzunsa, ağırlığın momentumu o kadar artar ve durdurulması o kadar zor olur.
Dünya, Ay'ın momentumunu artırdıkça, Dünya'nın dönüşü yavaşlar ve momentumu Ay'a aktarılır. Başka bir deyişle, Ay'ın yörünge momentumu arttıkça, Dünya'nın dönüş momentumu azalır. Bu değişim, günü biraz daha uzun hale getirir.
Ancak endişelenmeyin, bu etkiler yılda 3,8 santimetre gibi çok küçük bir oranda. 384.600 kilometrelik bir mesafeyle karşılaştırıldığında, bu yılda yalnızca %0,00000001'e denk geliyor. Milyonlarca yıl boyunca tutulmalar, gelgitler ve 24 saatlik günler yaşamaya devam edeceğiz.
AY GEÇMİŞTE BİZE DAHA MI YAKINDI?
Dünya'nın günleri geçmişte daha kısaydı. Ay, muhtemelen yaklaşık 4,5 milyar yıl önce, genç Dünya'ya Mars büyüklüğünde bir gezegen çarptığında ve büyük miktarda maddenin uzaya fırlatılmasıyla oluştu.
Sonunda bu madde Ay'ı oluşturdu ve başlangıçta Dünya'ya çok daha yakındı. O zaman Ay'ı gökyüzünde çok daha büyük görürdünüz.
Fosilleşmiş deniz kabuklarını günlük büyüme modellerini gösteren materyaller açısından inceleyen paleontologlar, 70 milyon yıl önce, dinozor çağının sonlarına doğru, astronomik verilerin öngördüğü gibi, bir günün yalnızca 23,5 saat sürdüğüne dair kanıtlar buldular.
GELECEKTE NELER OLACAK?
Ay, Dünya'dan uzaklaşırken sonunda Dünya'nın yer çekiminden kurtulacak mı?
On milyarlarca yıl sonrasına baktığımızda, Dünya'nın dönüşü sonunda yavaşlayabilir ve Ay'a gelgitsel olarak kilitlenebilir. Bu, Dünya'nın kendi etrafında dönmesi için gereken sürenin, Ay'ın yörüngesinde dönmesi için gereken süreyle aynı olacağı anlamına gelir. Bu noktada, Ay artık uzakta olmayacak ve Ay'ı yalnızca Dünya'nın bir tarafından görebileceksiniz.
Ancak iki şey bunu engelleyecek. İlk olarak, yaklaşık bir milyar yıl içinde Güneş daha parlak hale gelecek ve okyanuslara karışacak. Sonra, Ay'ın geri çekilmesine neden olacak büyük gelgit su kütleleri olmayacak. Birkaç milyar yıl sonra, Güneş bir kırmızı deve dönüşecek ve muhtemelen Dünya'yı ve Ay'ı yok edecek.
Ancak bu olaylar o kadar uzak bir gelecekte gerçekleşecek ki endişelenmenize gerek yok. Sahildeki gelgitlerin, güneş tutulmalarının ve güzel ay manzarasının tadını çıkarabilirsiniz.