“Çok zengin bir yatırım bankacısı vardı, ortalıkta dolaşıp roman yazdığını söylüyordu. Kendi PR’ını yapıyordu ama içten içe gerçek bir romancıdan daha iyi roman yazabileceğine inanıyordu. Ne de olsa onlardan daha ‘akıllı’ydı çünkü daha çok para kazanıyordu.“
Prestijli Financial Times gazetesinin yazarı Simon Kuper’ın bu anekdotu aktarmasının sebebi, yeni bir araştırmanın sonuçları.
Askerlerden veri topladılar
Sosyal bilimci Marc Keuschnigg, Arnout van de Rijt ve Thijs Bol, kazanç ile bilişsel beceri arasındaki bağlantıyı, hayli kapsamlı bir veri üzerinden araştırmış. Araştırmacılar, İsveç’te askerliğin zorunlu olduğu dönemde, askere alınan 18 yaş civarındaki yaklaşık 60 bin erkeğin bilişsel (sözlü anlama, teknik anlama, uzamsal yetenek ve mantık) kapasitelerini ölçmüş. Daha sonra bu kişilerin ileriki yıllardaki kazançları analiz edilmiş.
Yüksek kazançla yüksek zeka arasında elbette bir ilişki var. Nitekim, yıllık yaklaşık 60 bin avroya (1 milyon 200 bin) kadar olan ücretler, bilişsel yetenek ile gelir arasında sıkı bir bağ bulunduğunu söylüyor.
Ancak piramidin tepesine doğru çıkıldıkça bu korelasyon azalıyor. Hatta ‘en zeki yüzde 1’ ile ‘en zengin yüzde 1’e bakıldığında ortak kesişim kümesi küçücük kalıyor.
En zengin yüzde 1’lik dilimdeki erkeklerin bilişsel kapasitesi, kazanç açısından yüzde 3’lük dilime giren erkeklerden daha düşük çıkıyor. Bu erkekler diğerlerinin iki katı maaş alıyor.
Gelir dağılımının görece adil olduğu İsveç gibi ülkelerde durum böyleyken, ABD’de gibi ülkelerde zeka / gelir korelasyonu daha da zayıflıyor.
Şans, hatta boy uzunluğu bile önemli
Çalışma hayatında pek çok başka faktör daha önemli. Şans, aile geçmişi, motivasyon, özdenetim, ofistekş dengeleri okuma becerisi ve hatta boy uzunluğu bile iş hayatındaki konumu belirleyebiliyor.
Ayrıca, Simon Kuper’ın da yazdığı gibi ‘bazı insanlar zengin olmayı diğerlerinden daha çok önemsiyor’ ve kariyerlerini bu amaca adıyor.