Teknoloji bir yandan hayatı kolaylaştırıp çözümler sunarken, bir yandan da bağımlılıklara yol açarak yeni sorunların kapısını aralayabiliyor.
Bu bağımlılık zamanla uykusuz gecelere, sosyal hesaplar kontrol edilmediğinde huzursuzluğa, çevre ile ilişkilerin bozulmasına hatta boşanmalara kadar gidebiliyor. Memorial Ataşehir Hastanesi Psikoloji Bölümü’nden Uz. Psk. Uğurkan Ulutürk, teknoloji bağımlılığı ve tedavi yöntemleri hakkında bilgi verdi.
Sınırsız değil yeterince teknoloji
Psikolojik sağlık için “sıfır” ya da “sınırsız” değil, “yeterince teknoloji” kullanımının öğrenilmesi gerekir. Hayat, “sıfır” ya da “sınırsızlıklar” üzerine değil, “denge” üzerine kurulduğunda kişi psikolojik sağlık dengesini yaşayabilmekte, yaşamdan keyif alabilmekte ve sorumluluklarını yerine getirebilmektedir. Kişinin kullandığı oyun, telefon, tablet gibi teknolojik nesne veya bağlandığı sosyal ağlar üzerinde kontrolü kaybetmesi ve onsuz bir yaşam düşünememesi ile sorunlar başlamaktadır. Teknolojik aletin kullanımında ya da eylemin yerine getirilmesinde artık kontrol kalkar ve bağımlı kullanım sürdürülür. Ayrıca bu bağımlı kullanım, kişinin psikososyal işlevlerini aksatmasına ve hayatında ders, iş gibi bedensel, duygusal performans gerektiren durumlarda başarısız olmasına rağmen devam ettirilme boyutuna kadar gidebilmektedir.
Gerçek hayat ile sanal dünya ayırt edilmeli
İnternet ve teknoloji kullanımının sağlıklı, güvenli, sorumlu, işlevsel ve bilinçli kullanım çerçevesinde olması gerekmektedir. Sağlıklı kullanımdan kastedilen internetin, bilişsel ve davranışsal bir rahatsızlık olmaksızın makul bir zaman dilimi içerisinde açık bir amaç için kullanılması, kişinin gerçek hayattaki iletişimle internet iletişimini ayırt edebilmesi ve internette kullanılan sanal kimliğin gerçek kimliğin önüne geçmemesi durumudur.
Bağımlılık kontrolsüzlükten kaynaklanıyor
Teknoloji ve internet bağımlılığı; kontrolsüz ya da sağlıklı kullanımın ne olduğunu bilmemekten kaynaklanmaktadır. Bunun yanı sıra bağımlılığın sonuçlarını bilmemek veya önemli görmemek, problem çözme becerisinin yeterince gelişmemesi, aşırı içe kapanıklık, düşük benlik saygısı, beğenilmeme kaygısı, şema kaçınma stratejisinin aşırı kullanımı, sosyal beceri ve ilişkilerin eksikliği, dürtü kontrol bozukluğu, karamsar düşünce yapısı ve kişinin yaşamında gerçekçi hedeflerinin olmamasından kaynaklanabilir.
Yeni sanal kavramlar: fomo ve nomofobi!
Teknolojinin hayatımıza olumsuz etkileri arttıkça bağımlılıkla ilgili farklı kavramlar da hayatımıza giriyor. Bunlardan ilki FOMO’dur. Bağımlılık durumu ilerledikçe, kişi sosyal medyayı kullanmadığında gündemden geri kaldığını ve gelişmeleri kaçırdığını düşünmeye başlamaktadır. Kişinin kontrol duygusuyla ilgili bir korku olan FOMO (Fear of missing out); yeni gelişmeleri kaçırma korkusu ile bağımlılık derecesinde telefon ve sosyal medya kullanma durumudur. Kişi, bırakmayı ve durdurmayı denese de başarılı olamaz ve tam tersi sosyal medya başında geçirilen zaman giderek artar. Cep telefonu kullanamamaya dair korku olan NOMOFOBİ (Fear of being out of mobile phone contact) ise kişinin cep telefonundan uzak kalma veya cep telefonuyla iletişim kuramadığında kaygı yaşaması durumudur.
Kullanım sürenizi gözlemleyin
Öncelikle kullanım konusunda kişinin kendisini gözlemlemesi ve bu süreyi sınırlamaya çalışması gerekir. Yeni sosyal beceriler, aktiviteler edinmek ve ortamlara girmek güzel bir adım olabilir. Ayrıca spor yapmak, teknoloji kullanım kılavuzu oluşturmak, ziyaret edilen site ve hesapların sayısını azaltmak, internetin daha çok kullanılan işlevini sınırlamak için kullanım saatlerini zıt saatlere kaydırmak, interneti kullanmadan önce günlük veya haftalık kullanım hedefi koyabilmek internet ve teknoloji kullanımının düzenli ve yeterince olmasına yardımcı olabilir.
Bağımlılığınızı kontrol edemiyorsanız uzman yardımı alın
Evde durmak yerine dışarı çıkmak, kullanımınızı belirli saatler ile sınırlamak, teknolojiyi ve interneti açık bir amaç için kullanmak, arkadaşlarla ve aile üyeleriyle iletişim kurarken telefonla ilgilenmemek ve kitap okuma saatleri belirlemek bağımlılığınızı sınırlandırmak için alınabilecek önlemlerdir. Ancak tüm bu adımlara rağmen bağımlılık düzeyinin kontrol edilememesi durumlarında profesyonel yardım alınması uygun olacaktır.