Aylardır CHP’de Genel Başkan değişikliğinin Türkiye siyasetine nasıl olumlu etkileri olabileceğini anlatmaya çalışıyorduk: şimdiden herkes yaşayarak görüyor. “Yargı Darbesi” gibi kritik süreçlerde, “sokağa çıkabilen”, açıklamalar ve sosyal medya paylaşımları ötesinde inisiyatif alıp, harekete geçebilen bir ana muhalefetin varlığı sadece CHP için değil; Türkiye için hayati önem taşıyor.
İktidarın, Anayasa Mahkemesi’nin denge ve denetleme mekanizması olmaktan çıkarılması gibi; tüm Türkiye’nin aleyhine olacak, Türkiye’yi hukuk devleti olmaktan çıkaracak hatalarına set çekecek bir ana muhalefete, hava gibi su gibi ihtiyaç var. İktidar bile, kendisini kendi hatalarından koruyacak bir muhalefet dengesine ihtiyaç duyuyor.
Özgür Özel, “sokakta” olabilecek bir lider; çünkü sokaktan geliyor. “Sokak” sadece bilfiil sokakta olup, temel bir vatandaşlık hakkı olan protesto hürriyetini kullanmak demek değil. “Sokakta” olmak, sahada var olmak; gündem neredeyse bilfiil orada yerini alıp ve hatta gündemi yaratmak demek.
Saha var olmanın bir yöntemi de, “hükümetin izlemesi gereken politikaları” takip etmek, kendi alternatif politikalarını oluşturmak, duyurmak ve “olması gerekeni” göstermek…
“Gölge Kabine”de tam bunu yapabilecek bir yapı.
Gölge Kabine oluşturulması, CHP gündemine yeni girmedi; epeydir tartışılıyordu ama partide tartışılan bir çok “iyi fikir” gibi, bu da rafta kalmıştı.
“Shadow government” (Gölge hükümet) veya “Government in waiting” (Beklemedeki hükümet/Sıradaki hükümet), özellikle İngiltere ile özdeşleştirdiğimiz bir kavram; sadece İngiltere’de değil İngiliz Milletler Topluluğu’nun (Commenwealth of Milletler Topluluğu) Avustralya, Yeni Zelanda, Kanada gibi ülkelerde de “Gölge Hükümet” geleneği var. Fransa, Japonya, gibi bazı ülkelerde de, dönemsel olarak “Gölge Hükümetler” oluşturulduğu dönemler var; Almanya’da da uzmanlar topluluğu “Kompetenzteam” olarak anılıyor.
İdealinde, “Gölge Hükümetin” soluğunu her daim iktidarın ensesinde hissettirmesi lazım. CHP’nin Gölge Kabinesi’nin performansı da, bu uygulamanın gerek partinin kendisi gerekse de Türkiye siyaseti için kalıcılığını da belirleyecek.
Türkiye ile sık sık karşılaştırdığımız Macaristan’da 2022’nin sonunda Demokratikus Koalíció (Demokratik Koalisyon) böylesi bir kabine kurmuştu. Macaristan’ın Nisan 2022’deki genel seçimlerinde oradaki Altılı Masası’nın adayı olmaya çok yaklaşan Klára Dobrev’in liderliğinde kurulan Gölge Kabine’nin ülke siyasetine çok da bir etkisi olamadı. Kabineyi aşağı çekenin, elitist ve halkan kopuk algılanmaları, iktidar partisi Fidesz’i yükselten yolsuzluklar dönemini hatırlatmaları olduğunu söyleyebiliriz. Ayrıca Macaristan’ın Gölge Kabinesi, popülist bir iktidarın yarattığı politik iklimde, fazla “eski tip” kalıp iletişimini de etkin ve gündem yaratan biçimde kullanamadı.
Türkiye’de ise, CHP Gölge Kabinesi, partinin ana muhalefet olarak zaten yaptığı iktidarın politikalarını gözlemek ve denetlemeyi daha derli toplu biçimde yapabilir. Bireysel olarak milletvekillerinin çabaları ve gündem yaratma çalışmalarını, yeni sistemle bir takım olarak gerçekleştirebilirler. Bunun ötesinde, etkin bir Gölge Kabine, hükümet politikalarını da şekillendirebilir: daha önceleri de, CHP önerisiyle gündeme gelen bazı konular, kamuoyunda gündem olunca iktidar da siyasi rotasını o yöne kırabiliyordu. Gölge Kabine ile beraber, bunu daha sık görebiliriz.
Gölge Kabine’nin getireceği en önemli iki farktan biri; kamuoyunu, ana muhalefetin yönetme erkine ve kabiliyetine sahip olduğuna ikna etmek olur. “CHP de Türkiye’yi yönetebilir ve hatta bu iktidardan çok daha iyi de yönetir” algısını, başarılı işlediği takdirde Gölge Kabine, zihinlere yerleştirebilir.
Bu uygulamanın getireceği ikinci yenilik, CHP’nin daha geniş toplumsal kesimlere açılmasını sağlamak olur. Gölge Kabine’nin takip edeceği, gündeme getireceği konular, toplumun günlük hayatını etkileyen meseleler olacağından; normalde partinin temas etmediği veya az ilişkisi olan toplumsal gruplarla da, işbirliği-dayanışma-ortaklaşma söz konusu olacaktır.
Gölge Kabine’nin üyelerinin başarısı kadar kendi aralarında oluşturacakları takım oyunu da önemli.
Yerel seçimler, Özgür Özel ve CHP’deki “Değişimciler”, partinin kurumlarında yeni görev alanların tümü için de, “rüştünü ispat” sınavı olacak. Gölge Kabine de, her ne kadar ulusal çapta konularda çalışsa da, ilk karnesini Mart’taki yerel seçimlerle alacak.
Her ne kadar Mart sonunda kadar asıl gündem yerel seçimler olmak zorundaysa da, 2023’ün sonuna yaklaşırken; “Gölge Bütçe” hazırlanması da yerinde olur. İktidar CHP’de olsa, nasıl bir bütçe dağılımı yapılacağı; geleceğin Türkiyesi’nin nasıl olabileceği ile ilgili de ilham verici olur.