Şeyma Paşayiğit
AKP'nin başörtüsü ve aileye ilişkin anayasa değişiklik teklifi, Meclis kulislerinin en önemli konularından biri. 336 imzayla sunulan anayasa değişiklik teklifinin, kabul edilmesi için 400 milletvekilinin oyu gerekiyor. 360 ila 400 arası milletvekilinin oyu ise referanduma götürebiliyor. 400 ve üstü milletvekili kabul oyu verse dahi cumhurbaşkanı istediği takdirde teklifi halk oylamasına sunabiliyor. TBMM'de CHP'nin 134, HDP'nin 57, İYİ Parti'nin 37 sandalyesi bulunuyor.
İYİ Parti Genel İdare Kurulu'ndan 'evet' eğilimini çıkmış, CHP'de durum netleşmese de Genel Başkan Kemal Kılıçdaroğlu 'bizim önerimizle ters düşmüyorsa karşı çıkmayız' demişti. Bu durum 400 üzerinde kabul oyu ile değişiklik teklifinin kabul edileceği düşüncesini ortaya çıkarmıştı.
Ya hayır ya da teminat
Ancak CHP, HDP ve İYİ Parti kurmaylarının ortak kırmızı çizgisi, referanduma gitmemek. Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan'ın 360 üzerindeki her durumda referanduma gideceği konuşuluyor. Dolayısıyla seçimlerde, anayasa değişiklik teklifi için cumhurbaşkanlığı ve parlamentonun yanında üçüncü sandık kurulacağı görüşü hakim. Bu durumda da iki görüş ortaya çıkıyor. Anayasa teklifine 'hayır' demek ya da Cumhurbaşkanı Erdoğan'dan 400 üzerinde referanduma gitmemesi için 'teminat' almak.
Muhalefet, seçimlerde üç sandık kurulmaması için birbirinin hangi oyu vereceğini de gözetiyor.
CHP, Altılı Masa'ya taşıyacak
CHP'nin kesin tutumu, hukukçu kurmayların hazırlayacağı raporla belirlenecek. CHP, altılı masanın ilk toplantısına bu konuyu taşıyacak. Kurmaylar, "Karar altı liderde" ifadelerini kullanıyor.
İYİ Parti: 'Anayasa tanımayan partiyle değişiklik konuşulmaz' diyebiliriz
İYİ Parti kurmayları, başta 'evet' eğilimini açıklasa da referanduma gitmemek için durumu yeniden değerlendireceklerini belirtiyor. Kurmaylar, "Evet eğilimini açıkladığımız günden sonra bile köprünün altından çok sular aktı. Tekrar konuşup en doğru kararı veriniz. Biz başörtüsü ve aileye ilişkin bu iki maddeye 'hayır' dersek de tabanımıza çok rahat anlatırız. 'Anayasa tanımayan bir partiyle anayasa değişiklik teklifi konuşulmaz' diyebiliriz. 'Bizim 84 maddelik anayasa teklifine, başörtüsüyle ilgili bir madde daha ekler, buna destek verin' diyebiliriz" yorumu yapıyor.
HDP: AKP, bu durumun her sonucunu seçim için kullanacak
HDP'deki genel eğilim ise 'hayır' yönünde... Partinin üst düzey yöneticileri, AKP'nin bu durumun her sonucunu seçim kampanyası olarak kullanacağını dillendiriyor. Yöneticiler, temel hak ve özgürlüklerin referandum konusu yapılamayacağı üzerinde duruyor. HDP'nin bu konuya alet olmaması gerektiği vurgusu yapan yöneticiler, "Yeni bir strateji belirlenmeli ama asıl kararı Millet İttifakı verecek" ifadelerini kullanıyor.
Ya AKP 360-400 arasında kalması için planlama yaparsa?
Tüm partilerin üzerinde durduğu en dikkat çeken ayrıntı ise AKP'nin planlı şekilde teklifi referandum aralığında bırakması... Buna göre, teklifin tartışmasız şekilde referanduma götürebilmesi için 360-400 kabul oyu arasında bırakılması sağlanabilir. Muhalefet kurmayları; ilk turdaki oylamaya göre, ikinci turda bu sayının tutturulması için AKP'nin bir formül üretebileceği görüşünde.
Anayasa değişiklikleri, TBMM'de 48 saat arayla iki kez görüşülmek ve gizli oylama ile oylanmak zorunda.
AKP için aile düzenlemesi daha mühim
AKP ise muhalefetin alacağı tutumu yakından takip ediyor. AKP'liler, muhalefetin önerilerinin teklif görüşmelerinde değerlendirileceğini söylüyor. AKP yöneticileri, 400 üzerinde oy olursa referandum olmayacağını, oyların 360-400 arasında kalmasıya referanduma gideceğini ifade ediyor.
AKP üçüncü sandık hazırlığını da; "Anayasa Değişikliklerini Halkoylamasına Sunulması Kanunu"nun, "Anayasa değişikliğinin halkoylaması, ilgili Anayasa değişikliği Kanununun Resmî Gazetede yayımını takip eden altmışıncı günden sonraki ilk pazar günü yapılır" maddesine göre yapıyor.
AKP için başörtüsünden daha mühim olanı aile düzenlemesi. İkna hazırlıkları, özellikle aile düzenlemesinin yapıldığı 41. maddedeki değişiklik üzerine yoğunlaşmış durumda.
Teklif ne içeriyor?
Teklif ile Anayasa’nın din ve vicdan hürriyetini düzenleyen 24. maddesi ve aile ve çocuğun korunmasına ilişkin 41. maddesinde değişiklik öngörülüyor. 24. maddede, kamu ve özel sektör dahil hayatın hiçbir alanında, dini inancı nedeniyle başörtüsü veya kıyafeti nedeniyle hiçbir kadının ayrımcılığa tabii tutulamayacağına ilişkin değişiklik yapılıyor. 41. maddenin ise başlığı "ailenin korunması, evlilik birliği ve çocuk hakları" şeklinde değiştirilip, "Evlilik birliği, ancak kadın ile erkeğin evlenmesiyle kurulabilir" hükmü ekleniyor.