Şu ya da bu şekilde Rusya’nın Ukrayna’daki işgali ebette bitecek. Savaşın neden çıktığını, Rusya’nın askeri operasyonuna kimlerin yol açtığını yazıp durduk bir hayli. Daha da yazacağız kuşkusuz. Ancak konuşulmayan, belki de bilerek üzerine gidilmeyen bir konu var ki, tamam, savaş tüm hızıyla sürerken yersiz sayılabilir ama mutlaka konuşulması gerekir. Ukrayna’daki Neo Nazi yapılanmalarından söz ediyorum, belki de yazmak için tam zamanı. Ukrayna hükümetinin onayladığı, desteklediği bir yapılanmadır bu. Destekleyen başkaları da var; ABD ile Kanada. Pis bir oyundur bu.
Peşinen belirtmeli. Rusya’nın, Neo Nazi grupları da bahane ederek Ukrayna’ya girmesine destek verecek halim yok tabii. Herhangi bir savaşın, nasyonal-sosyalist mollanın sandığı gibi “barış götürdüğüne/getirdiğine” inandığım falan da yok. Mesele Rusya’ya, Putin’e kızmakla ya da onları savunmakla da ilgili değil. Hayli derin, hayli uğursuz bir sorun bu. Hep destekleyenlerin yanı sıra şu sıralar sadece Rus karşıtlığı yüzünden ses çıkarmayanlar Avrupa’nın başına nasıl bir bela ördüklerini korkarım yakında anlayacaklar.
Kurumlaşmış bir yapı
Avrupa’daki benzerlerinden çok daha fazla halk desteğine sahip, kurumlaşmış bir Neo Nazi olgusu var Ukrayna’da. Bunlardan en bilineni, duymayan kalmadı artık, özel sermaye destekli 30’dan fazla “gönüllü tabur” içinde özel bir yeri olan Azov Taburu’dur. Resmi bir kurumdur bu. Saklamaya gerek bile duyulmamış yani. Ukrayna Ulusal Muhafızları'nın bir birimidir. Tabii Ukrayna ilerici güçleri için bir tehdit olması berbat bir durumdur ama sınırları aşan bir etkisi vardır ki bu daha da tatsızdır. Çünkü tüm dünyadaki “beyaz üstünlükçüler” için ciddi bir ilham kaynağıdır Azov Taburu. Hatta 2014 yılında kurulan bu faşist grubun Andriy Biletsky adlı lideri hedeflerini şu cümlelerle belirtiyordu: “Ukrayna’yı hayatta kalmaları için son bir haçlı seferine ihtiyaç duyan dünyanın Beyaz Irklarına liderlik etmesi için güçlendirmek”. “Bırakın söylesin, yapamaz” demeyin, yapar. Çünkü dünyanın çeşitli ülkelerindeki Neo-Nazilerin en büyük ilham kaynağıdır Ukrayna Nazileri.
Lafta bırakmayalım, bakalım nasıl ilham kaynağıymış. Bakın; Azov Taburu'nun logosu, Neo-Nazi sembolleri olarak nitelendirilen Wolfsangel ile Sonnenrad’ten esintiler taşır. Ukraynalı grubun bu sembolleri ABD’nin farklı bölgelerindeki nefret grupları tarafından yoğun bir şekilde kullanılıyor. Sol eğilimli Alman dergisi Lower Class Magazine ortaya atmıştı; Azov Taburu’nun Fransa’da, Almanya’da, İskandinavya'da Neo-Nazi eğilimli gençleri üye yapan “Misantropik Bölüm” adlı yarı yeraltı bir birliği var. Yeni üyelere, Ukrayna kamplarında tanklar da dahil olmak üzere ağır, modern silahlarla eğitim yapma sözü veriliyor. Neden başka ülkelerden elemanlar topluyor Ukrayna’ya bunlar? Ukrayna'yı, komşu Avrupa ülkelerinden büyük toprak parçaları alarak beyaz üstünlükçü bir ulus olarak yeniden kurma hayalini görüyorlar da ondan.
“Yeniden Fetih”çi bunlar. Azov Taburu mensubu Naziler İkinci Dünya Savaşı sırasında Ukrayna'yı kontrol eden Nazi Reichskommissariat yönetiminden ilham alarak, doğu Avrupa uluslarını beyaz üstünlükçü bir diktatörlüğün yönetimi altına almayı hedefleyen “Reconquista” (Yeniden Fetih) hülyasıyla motive oluyorlar sürekli. Durum gerçekten ciddi.
ABD ile Kanada
Ukrayna’daki bu Neo Nazi yükselişten kim sorumlu peki? Kim olacak? ABD. Azov Taburu ile Amerikan Ordusu arasındaki işbirliği yıllar içinde daha da derinleşti. 2018'de Azov Taburu Amerikan askeri danışmanlarından oluşan ekiplerce eğitildi, gruba ABD yapımı silahlar verildi. Kasım 2017’de bir ABD askeri heyeti Ukrayna ordusu ile işbirliğini güçlendirmek, askeri operasyonlarda lojistik destek sağlamak için Azov Taburu'nu da ziyaret etmişti. Demokrat Partili ABD Senatörü Bob Mendez, Amerika’nın Ukrayna’ya 500 milyon dolarlık silah vermesini içeren yasayı çıkarttığında bu silahların Azov Taburu başta olmak üzere Neo Nazi grupların eline geçip geçmediğini denetleyecek bir mekanizmanın olmadığı tartışma konusu olmuştu.
Diğer bir destekçi ülke de Kanada. O kadar destekçidir ki, bu ülkede mevcut çok sayıda Yahudi kurum/kuruluş Ukrayna’dan gelen Neo Nazilerin eğitilmesinde Kanada ordusunun da payı olduğunu dile getirmişti. Kanada’ya gelen Nazi paraşütçülerin 100 binden fazla Yahudi ile Polonyalı’nın ölümünden sorumlu tutulan Nazi işbirlikçisi Ukraynalı Stepan Bandera'yı öven şarkıların söylediği video da ülkede eleştiri/ endişe konusu olmuştu.
ABD Soykırım Anıt Müzesi, Simon Wiesenthal Merkezi, Avrasya Yahudilerini Destekleyen Ulusal Koalisyon, Yad Vashem ile Dünya Yahudi Kongresi de dahil olmak üzere birçok Yahudi kuruluş, Kiev'i Nazi işbirlikçilerini toplumda meşrulaştırdıkları için kınamışlardır.
Yani Putin’e “Neo Nazileri bahane ediyor” diye kızan varsa kızsın da, bunları da bilelim ama. Bu nedenle Ukrayna’ya savaş açılması elbette gerekmiyordu. Ukrayna’da Neo Nazilerin güçlenmesinin Avrupa’daki etkileri çok büyük olacak. Bu konuda en dikkatli davranan, Ukrayna’da aslında asıl tehlikenin ne olduğunu en iyi bilen de İsrail tabii. İyi ki de biliyor.
Savaş biter, yaralar sarılır. Ama bu hengâmede güçlenme fırsatı bulmuş Ukrayna Neo Nazi hareketi tüm Avrupa’yı sararsa işte acılar yeniden başlar o zaman.
İyi olmaz.