Ya da şöyle söylenebilir: Trans hakları kadın haklarını yok edecek. Bunu ben söylemiyorum, çullanılmasın üzerime hemen. Bana göre elbette trans hakları da kadın hakları da İnsan Hakları’dır, tartışmasız hem de. Ama bunu Birleşik Krallık (Britanya) medyası yazıyor, söylüyor.
Ama şu doğru; İskoçya’da, belki de dünyada ilk, kez trans bireyler ile kadınlar karşı karşıya kaldı. Oysa ayrımcılığa uğrayan kesimler birbirlerinin rakibi değil müttefiki olmalıdır. Olmadı işte. İskoçya Parlamentosu’nda (Holyrood) kabul edilen bir yasa iki kesimi birbirine neredeyse düşman etti. İngiltere’den ayrılmak için referandum yapılması konusunda bile bu kadar ikiye bölünmemişti ülke.
Yasa neyi içeriyor?
Hararetli, tarafların birbirini kırdıkları uzun tartışmaların ardından kabul edilen tartışmalı İskoç cinsiyet yasası trans bireylere, edindikleri cinsiyetin yasal olarak tanınması anlamına gelen cinsiyet tanıma sertifikası (GRC) alma hakkını tanıyor. Yasa uyarınca İskoçya'daki 16- 17 yaşındaki transseksüeller de yakında doğum belgelerindeki cinsiyetlerini değiştirmek için başvuruda bulunabilecekler.
Yasa, cinsiyet disforisinin psikiyatrik teşhisi ihtiyacını ortadan kaldıracak, bir kişinin başvurmadan önce kalıcı olarak kendi cinsiyetinde yaşaması gereken süreyi iki yıldan üç aya veya 16 ile 17 yaşındakiler için altı aya indirecek, bu süre zarfında bir kişinin fikrini değiştirebileceği üç aylık bir düşünme süresi de olacak. Bu yasa nedeniyle İskoçya, tüm Birleşik Krallık'ta yasal cinsiyetlerini değiştirmek isteyen kişiler için kendi kendini tanımlama sistemini onaylayan ilk bölge olmuş oldu.
Kıyamet neden koptu peki?
Özellikle kadın örgütleri bu yasanın kadınlarla, tek cinsiyete göre yapılmış mekanların güvenliğini etkileyeceğini söyleyerek karşı çıkıyorlar. Hem kadınları hem kız çocuklarını korumak için yeterince yasal güvence yokken, trans olarak başvurup, üç ay sonra bundan vazgeçen bir kadın tacizcisinin bu süre içerisinde dilerse kadınlara, kızlara kolayca ulaşabilecek yerlerde olabileceğini, dolayısıyla kendilerine zarar verebileceğini düşünüyorlar. Kadınların bu endişesini yeterince anlayamamış olabilirim ama bir kadın tacizcisi kadın kılığına girerek de yapabilir aynı şeyi diye düşünüyorum. Bu nedenle çok güçlü bir itiraz değil bu bence.
Ancak yasaya bir başka itiraz var ki, anlaşılabilir. Karşı çıkanların bir bölümü 16 yaşındaki çocukların hayatlarında böylesine köklü bir değişikliğe karar vermelerine izin vermenin uygun olmadığını düşünüyorlar. Bir başka sorun da yasanın son derece farklı bir “göçmen” profilini ülkeye çekecek olması. Cinsiyet mevzuatının değiştirilmediği İngiltere’nin diğer bölgelerinden İskoçya'ya "cinsiyet turizmi" başlayacağını düşünenler var ciddi ciddi.
Bunu savunanlar transseksüel bir kadının cinsiyetini yasal olarak değiştirmek için İskoçya'ya seyahat edebileceği, daha sonra yeni resmi statüsünü kullanarak diğer ülkelerdeki yalnızca kadınlara özel alanlara erişebileceğini de düşünüyorlar.
Daily Mail gazetesi (ki son derece tutucudur) konuyla ilgili haberinde “daha fazla erkek bedenli birey, yasa sayesinde şimdiye kadar kadınlara ayrılmış olan genel banyolar, soyunma odaları, tecavüz destek merkezleri, aile içi şiddet sığınakları, hastane koğuşları, hapishane hücreleri gibi kadınlara ait alanlarda bulunma hakkını daha güçlü bir şekilde savunacaktır” diyerek endişelere endişe katıyor.
Yürürlüğe girer mi?
Bir kesinlik yok bu konuda. Holyrood kabul etse de kararı elbette İngiltere Parlamentosu verecek. Şimdilik görülen İngiltere’nin tartışmalı yasayı engellemeye çalışacağı. İskoçya Yasası uyarınca Birleşik Krallık Hükümeti, ulusal güvenlik ya da özel kimi konular üzerinde herhangi bir mevzuata itiraz edebilir.
Harry Potter’ın yazarı da karşı
Yasaya en çok karşı çıkanların başında Harry Potter’ın yazarı JK Rowling geliyor. Rowling kısa bir süre önce sosyal medyada İskoçya Başbakanı Nicola Sturgeon'u "kadın haklarının yok edicisi" olarak nitelendiren bir tişört giydiği fotoğrafını paylaşmıştı.
Rowling, cinsiyet reformu tasarısı için “Yakında İskoçya'da doğum belgenizdeki cinsiyeti değiştirmek pasaportunuzdaki cinsiyeti değiştirmekten daha kolay olabilir” diyor.
Holyrood’daki kimi sol kanat milletvekillerinin de karşı çıktığı yasa hakkında bakalım İngiltere Parlamentosu ne karar verecek.
Ama görünen o ki İskoç toplumu benzeri görülmemiş bir biçimde bölündü.