Rusya Dışişleri Bakan Yardımcısı Sergey Ryabkov‘un, ABD'nin Ukrayna savaşı yüzünden Rusya ile doğrudan çatışmaya girebileceğini iddia etmesi, Yeni Stratejik Silahların Azaltılması Anlaşması’nın (The New Strategic Arms Reduction Treaty - New START) yenilenmesinin de belirsiz olduğunu söylemesi ne kadar tehdit içeriyor ne kadar öylesine edilmiş bir laftır kısa sürede anlaşılır.
Uzun süre direnmesine rağmen Almanya’nın da sonunda Ukrayna’ya Leopard 2 tankları yollama kararı vermesi, Rusya’yı hem batıya hem de ABD’ye karşı elindeki her kozu kullanmaya sevk ediyor. Savaştan istediği sonucu alamayan Rusya’nın, ABD/Batı kışkırtmasının giderek artması nedeniyle müzakereye başlaması olasılığı da zor görünüyor. Hal böyle olunca ABD ile yapılan anlaşmayı da bir koz olarak ileri sürmesi doğal. Ukrayna’daki çatışmalar nedeniyle Kasım 2022’de askıya alınan New START Anlaşması 2026 yılında sona erecek bilindiği gibi.
Sınırlamalar getiren anlaşma
2011 yılında başlayan Anlaşma, ABD ile Rusya'nın hem konuşlandırılmış hem de henüz konuşlandırılmamış nükleer silah sayısı için sınırlar getiriyor. Bu sınırlandırmaları anımsatalım:
700 konuşlandırılmış kıtalararası balistik füze (ICBM), konuşlandırılmış denizaltından fırlatılan balistik füze (SLBM) ile nükleer silahlarla donatılmış konuşlandırılmış ağır bombardıman uçakları; konuşlandırılmış ICBM'lerde, konuşlandırılmış SLBM'lerde, nükleer silahlarla donatılmış konuşlandırılmış ağır bombardıman uçaklarında bin 550 nükleer savaş başlığı, nihayet 800 adet konuşlandırılmış/konuşlandırılmamış ICBM fırlatıcıları, SLBM fırlatıcıları, nükleer silahlarla donatılmış ağır bombardıman uçakları.
Ryabkov, New START anlaşmasının güvenli stratejik ilişkiler kurmayı amaçladığını, ancak ABD'nin "Rus sorununu" çözmeye yönelik agresif çabaları nedeniyle bu ilkelerin göz ardı edildiğini belirtiyor ki haksız sayılmaz. Bu durumun Rusya‘yı ABD/NATO arasında doğrudan bir çatışmanın eşiğine getirdiğini ifade etmesinde de gerçeklik payı var. Ryabkov, anlaşmanın 2026'da sona ermesinin ardından, New START’ı kastederek ABD ile bir silah kontrol anlaşması yapılmamasını "muhtemel" görüyor. Rusya’nın bunu arzulamasa bile böyle bir gelişmeye hazır olduğunu da vurgulayan Ryabkov’un yine de umudunu koruduğu, anlaşmayı feshetmektense daha farklı bir yol izleyebileceklerini söylemesinden belli.
Önemi büyük
New START gibi anlaşmalar zor süreçlerin ardından yaşama geçirilen, dünyayı daha güvenli/güvenilir kılan büyük söz vermeler aslında. Ama her an bozulması, dünyanın benzeri anlaşmalardan önceki tehlikeli durumuna dönmesi ihtimali hep var. Şimdi bu "ihtimalin" gerçekleşebileceği zamanlar yaşıyoruz. Ukrayna politikaları gerçekten büyük hatalar içeren ABD ile Batı, büyük güçler arasında yapılan anlaşmaları, sadece o anlaşma maddelerine uymaktan ibaret sanıyor. O maddeler elbette başta olmak üzere anlaşmayı sağlıklı sürdürebilecek koşulları da oluşturmak gerek. Oysa New START gibi bir anlaşmanın tarafı olan ABD’nin Ukrayna savaşındaki tutumu anlaşmanın diğer tarafı olan Rusya’yı "kışkırtmak" üzerine kurulu.
Ryabkov'un açıklamaları, ABD'nin Rusya’ya karşı Batı'nın desteğinin bir parçası olarak Ukrayna'ya Abrams tankları sağlama planını açıklamasının ardından geldi. Ryabkov bu hamleyi Ukrayna'daki çatışmanın artacağına işaret eden "son derece yıkıcı bir adım" olarak değerlendirdi. ABD’nin Ukrayna savaşı konusundaki Rusya karşıtlığı New START anlaşmasının da sürdürülebilirliğini zora sokuyor. O nedenle sözleri belki de son derece ciddi bir tutuma işaret eden Ryabkov, Washington'un Rusya'ya karşı yıldan yıla artan düşmanca tutumu nedeniyle iki ülke arasındaki ilişkilerin çıkmaza girdiğini belirtirken yanlış bir laf etmiyor.
Anlaşma istikrar demek
New START’ın dünyayı gerçekten de güvenilir kılan tarafı aynı zamanda ABD ile Rusya’nın cephaneliklerinin karşılıklı olarak denetlenmesine de olanak sağlaması. Anlaşma 2026’da bitmeden önce Rusya çekilirse bu iki nükleer gücün birbirlerini denetlemeleri de sözkonusu olmayacak. Bu gerçekten de dünyanın gittikçe "güvensiz" bir yer olacağının da işareti.
Ukrayna savaşı sadece bölgeyi değil, tüm dünya politikasını olumsuz anlamda etkileyecek derken kastettiğimiz buydu.