2023 yılına zamlar, ek vergiler ve dar gelirli on milyonları bir boa yılanı gibi saran yüksek enflasyon ve hayat pahalılığı damga vurdu. Vatandaşın, yaşam kaygısı ve mücadelesi derinleşti.
Gece-gündüz demeden zam dalgası devam ediyor. Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan, yılın hemen başında yapılan kabine toplantısının ardından “Milletten aldığımızı yine milletin emrine sunma ilkesiyle 2023’te otoyol ve köprü ücretlerini artırmama kararını sizlerle paylaşıyoruz” dedi.
Aradan çok değil, 10 ay geçti. Köprü, otoyol ve Avrasya Tüneli’nde geçiş ücretlerine çok yüksek oranlı zam yapıldı. Geçiş ücretleri artırıldı.
Yeni zamlar kapıda mı? Özellikle tüm mal ve hizmetlerin fiyatını doğrudan etkileyecek ana girdi olan doğalgaza ve elektriğe zam var mı? Konutlar, olası bir zammın dışında tutulmaya devam edecek mi?
Bu soruların yanıtlarının ardına düştük. Enerji yönetiminin ve sektörün nabzını tuttuk.
1 EKİM ZAMLARI
Anımsayalım. BOTAŞ, 1 Ekim’den geçerli olmak üzere sanayi ve elektrik üreten santrallara sattığı doğalgaza yüzde 20 oranında zam yaptı. Konut tarifesinde 31 Mart 2024’te yapılacak seçimler de göz önünde bulundurularak bir değişikliğe gidilmedi. Tarife, sabit tutuldu.
BOTAŞ, doğalgazda maliyet bazlı (maliyetin doğrudan müşteriye yansıtıldığı) tarifeye geçmeye hazırlanıyor. Aslında, gerek sanayiye gerekse de elektrik üreten santrallara maliyetin çok üstünde fiyatla doğalgaz satışının başladığını söylemek mümkün.
Kaynaklar, Halk TV’ye yaptıkları açıklamada, “Son zammın ardından elektrik santrallarına maliyetin yüzde 40, sanayicilere de yüzde 30-35 üstünde fiyatla doğalgaz satılıyor” dedi.
Buna karşılık konutlarda yüksek oranlı sübvansiyon devam ediyor. Seçim sonrasına kadar da doğalgaz ve elektrikte sübvansiyon devam edecek.
Elektrikte durum ne? Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu (EPDK) da 1 Ekim’den geçerli sanayi ve ticarethane elektrik tarifelerine yüzde 20 zam yaptı. Doğalgazda olduğu gibi elektrikte de konut abonelerine zam yapılmadı.
Kaynaklar, bu zamla birlikte sanayide ve özellikle yüksek tüketimi olan ticarethanelerde birim satış fiyatının belirgin biçimde yükseldiğini, sanayi ve ticarethanede sübvansiyonun bulunmadığını söyledi. Konutta, bir miktar sübvansiyon ya da destek sürüyor.
Peki, bu durumda 1 Kasım’da enerjiye zam yapılır mı? Bu veriler çerçevesinde doğalgaza (genelde 3 ayda bir tarifeleri gözden geçirilen elektriğe) birkaç ay zam gündeme gelmeyebilir. Sektör de tarifelerde olağanüstü bir gelişme yaşanmazsa artış beklemiyor.
Bu arada araç depolarını ilgilendiren önemli bir gelişme yaşanıyor. Brent petrol ve küresel piyasalarda ürün (motorin ve benzin) fiyatı düşüyor. Motorine, cumayı cumartesiye bağlayan gece yarısı indirim bekleniyor. Net tutar, yarın belli olacak.
İşte, Türkiye’nin “enerji” görünümü…