Rus Rosatom, Mersin-Akkuyu’da her biri bin 200 megavatlık, toplam 4 üniteden oluşan 4 bin 800 megavat gücünde Türkiye’nin ilk nükleer santralını inşa ediyor. İlk ünitenin, Türkiye Cumhuriyeti’nin kuruluşunun 100’üncü yılına, bir başka deyişle 29 Ekim 2023’e yetiştirilmesi hedefleniyor. Bu ünitenin, 2025 yılından önce devreye alınması pek olası görünmüyor. Diğer üniteler de birer yıl arayla işletmeye girecek ve elektrik üretimine başlayacak.
Devletin sahip olduğu santralları işleten Elektrik Üretim AŞ (EÜAŞ), Türkiye ile Rusya arasında yapılan anlaşma gereğince Akkuyu Nükleer Santralı’nda üretilecek elektriğin ilk 2 ünitede yüzde 70’ini, kalan 2 ünitede de yüzde 30’unu 15 yıl boyunca 12.35 dolar/sentten satın alacak. Ruslar, 15 yılın ardından ürettikleri elektriği piyasaya satacak. Santralın, işletme süresi 60 yıl.
Akkuyu Nükleer Santralı’nın yatırım maliyeti, 20-25 milyar dolar aralığında hesaplanıyor.
Sinop ve ikinci nükleer santral
Rusya, Ukrayna ile yürüttüğü savaş nedeniyle Batı ile karşı karşıya geldi. Batı ile yaşadığı sorunlar nedeniyle ekonomik ve ticari ilişkilerinde yeni pozisyon alan Rusya, özellikle petrol, doğal gaz ve nükleer olmak üzere enerji alanında Türkiye ile daha yakından çalışmaya başladı. Bu dönemde enerjide yeni yatırımlar gündeme gelebilir.
Ankara’da enerji kulislerine göre Türkiye ile Rusya, Sinop’ta inşa edilecek ikinci nükleer santralın yapımı konusunda “ilkesel” düzeyde mutabakata vardı.
Enerji çevrelerinden aldığımız bu bilgiyi, Rusya’ya yakın kaynaklara da sorduk. Rusya’nın, Sinop’a ikinci nükleer santralı yapması konusunda bir mutabakat olduğunu teyit ettiler.
İkinci santral, hangi yöntemle inşa edilecek? Akkuyu Nükleer Santralı’nı, Rus Rosatom inşa ediyor. Hisselerinin tümünü, bu şirket kontrol ediyor. Rosatom, hisselerinin bir bölümünü (en fazla yüzde 49) tercihen bir devlet şirketine (EÜAŞ) devretmeyi istiyor. Türkiye, şu ana kadar bu konuda bir adım atmadı. İzleyen günlerde ya da aylarda bazı gelişmeler yaşanabilir.
Rusların, ikinci santralda Türkiye’nin de yatırımda doğrudan yer alacağı (ortak olacağı) bir modeli önceledikleri ifade ediliyor. Ayrıntılar, zaman içinde ortaya çıkacak.
Süre doldu, paralar tahsil edilemedi
Konutlara bedava doğal gazda ödenek sıkıntısı yaşanıyor. Anımsayalım. Seçim yatırımı olarak konutlara, 24 Nisan’dan 31 Mayıs 2023'e kadar olan dönemde doğal gaz “bedelsiz” verildi.
Şehiriçi doğal gaz dağıtım şirketleri, “bedelsiz” de olsa dağıtımını yaptıkları her metreküp gazdan “sistem kullanım bedeli” adı altında belli bir tutar tahsil ediyor. Şirketler, 24 Nisan’dan 31 Mayıs 2023'e kadar olan döneme ilişkin “sistem kullanım bedeli” üzerinden alacaklarını hesapladı.
Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu’nun (EPDK) konuyla ilgili kararına göre, doğal gaz dağıtım şirketleri, mayıs ayını izleyen 5 iş günü içinde “sistem kullanım bedeli”ne ilişkin faturaları, Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı’na iletti.
Enerji Bakanlığı’nın da talep tarihini izleyen 10 iş günü içinde şirketlere yaklaşık 1 milyar 900 milyon TL’lik bir ödeme yapması gerekiyordu. Süre doldu, ancak ödeme yapılmadı. Ödemelerin, kamunun karşı karşıya kaldığı ödenek sorununa takıldığı ifade ediliyor. Sektör, Kurban Bayramı sonrasında ödemelerin yapılmasını umut ediyor.