Muhalefetteki altı partinin, güçlendirilmiş parlamenter sisteme geçişi öngören ortak mutabakat metni bir yol haritası niteliği taşıyor.
Bu metni hazırlayan altı partinin genel başkan yardımcıları, Salı günü yine Meclis’te toplantı yapacaklar. Bu metin üzerinde fikir alışverişinde bulunacaklar. Seçim güvenliğinin nasıl sağlanacağı üzerinde çalışacaklar.
Bundan sonraki aşama altı parti liderinin bir araya gelerek metne son şekli vermeleri ve kamuoyuna açıklamaları. CHP, İYİ Parti, Saadet Partisi, Demokrat Parti, Gelecek Partisi ve DEVA Partisi’nin liderleri seçimden sonra geçiş sürecinin nasıl olacağı konusunda karar verecekler. Yine altı lider, cumhurbaşkanlığı seçiminin kazanılmasından sonra nasıl bir yönetim oluşturacaklarını, liderlerin cumhurbaşkanı yardımcısı ve kabine üyesi olarak görev alıp almayacaklarını da belirleyecek. Bu toplantılar için covid-19 rahatsızlığı geçiren ve hastaneden yeni taburcu olan Saadet Partisi Lideri Temel Karamollaoğlu’nun sağlığına tam kavuşması beklenecek.
Altı muhalefet partisini bir araya getiren temel neden Türkiye’nin Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemiyle yönetilemediği ve güçlendirilmiş parlamenter sisteme mutlaka geçilmesi gerektiği konusunda ortak görüşe varmış olmaları.
Bu ortak zemin, Millet İttifakı’nı Demokrasi İttifakı’na doğru dönüştürüyor. Ortak çalışmalara Gelecek ve DEVA partilerinin de katılması fiilen Millet İttifakı’nı genişletti. İttifakın Gelecek Partisi Lideri Ahmet Davutoğlu’nun önerdiği gibi altı partili olarak yeniden yapılandırılması da mümkün. Davutoğlu’nun önerisine CHP ve İYİ Parti’den olumsuz bir tepki yok. Genel başkanlar öneriyi değerlendiriyorlar.
CHP önümüzdeki seçime bir referandum gözüyle bakıyor. CHP adına güçlendirilmiş parlamenter sisteme geçiş çalışmalarını yürüten Genel Başkan Yardımcısı Muharrem Erkek, seçmenin, “Türkiye cumhurbaşkanlığı hükümet sistemiyle mi devam etsin, yoksa muhalefetin önerdiği gibi güçlendirilmiş parlamenter sisteme mi geçsin” sorusunu oylayacağını söyledi. Bu nedenle altı muhalefet partisinin bir araya gelmesinin seçim sonucunu belirleyecek önemde olduğunu vurguladı. Seçimin referandum niteliği taşıyacağı görüşünün diğer muhalefet partileri tarafından paylaşıldığını ifade etti.
Neler değişecek?
Altı muhalefet partisi, seçmene, iktidara geldiklerinde neler yapacaklarını anlatacaklar. Muhalefet partilerinin programının esasını ortak mutabakat metni oluşturuyor.
Buna göre tarafsız cumhurbaşkanın ve altı muhalefet liderinin yönetiminde, güçlendirilmiş parlamenter sistemde yasama, yürütme ve yargının yerleri ve yetkileri yeniden belirlenecek.
Yargı güvenliğini sağlamak amacıyla, yargıçların coğrafi güvencesi sağlanacak ve savunma yargının kurucu unsuru olarak anayasada yer alacak. Yargıda “silahların eşitliği” kuralı gereği, savcı ile avukat eşitlenecek. Savcı, kürsüde yargının yanında değil, salonda avukatla eşit şekilde yer alacak. Hakimler Yüksek Kurulu ve Savcılar Yüksek Kurulu kurulacak. Adalet Bakanı ve Adalet Bakanlığı Müsteşarı bu kurullarda yer almayacak. Ayrıca yargıçların idari yönden Adalet Bakanlığı’na bağlı oldukları hükmü anayasadan çıkarılacak.
Merkez Bankası, Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurulu (BDDK), Sermaye Piyasası Kurumu, Rekabet Kurumu gibi bağımsız ekonomik kurum ve kurullar, TRT, Basın İlân Kurumu, RTÜK ve Anadolu Ajansı gibi kamu basın kuruluşları yeniden yapılandırılacak. Yüksek Seçim Kurulu’nun bağımsızlığı ve tarafsızlığı sağlanacak.
Seçimden sonra Meclis’te anayasa değişikliğini hazırlamak üzere ortak komisyon kurulacak. Anayasa değişikliği çalışmasında güçlendirilmiş parlamenter sisteme geçiş için çalışma yürüten genel başkan yardımcıları komisyonda yer alacaklar. Anayasa değişikliği çalışması sadece siyasi partilerin ortak komisyonunda yürütülmeyecek. Çalışmaya sivil toplum kuruluşları, meslek kuruluşları da katılacak. Üniversiteler, barolar, sendikalar bu çalışmanın içinde yer alacak.
Meclis’te Kesin Hesap Komisyonu kurulacak. Bu komisyonun başkanlığını ana muhalefet partisinden bir isim yapacak. Sayıştay’ın tüm raporları herhangi bir sansüre uğramadan bu komisyona gelecek ve değerlendirilecek.
Altı muhalefet partisinin hazırladığı ortak mutabakat metni iktidar değişikliğinde izlenecek yol haritası olarak görülüyor.
Ortak mutabakat metninin önemi farklı siyasi programlara sahip altı parti arasında bir çimento işlevi görmesinden geliyor.
Liderlerin ortak metne son şeklini vermesinden sonra seçim kampanyalarını bu metni esas alarak yapacak olması, muhalefetin ortak bir söylem kullanması açısından da önem taşıyor.
Millet İttifakı, Demokrasi İttifakı’na genişleyerek ilerliyor.