Altı muhalefet liderinin yeni bir model üzerinde uzlaşmaları önemli bir siyasi gelişmedir. Siyaset tarihimizde ilk kez altı parti yeni bir siyasal sistem öngören protokole imza koyuyor.
Bu olay başlı başına siyasi anlam taşıyor.
AK Parti ve MHP’nin kurduğu cumhurbaşkanlığı hükümet sistemi yerine, güçlendirilmiş parlamenter sistemi, alternatif bir modeli altı muhalefet partisinin birlikte seçmenin önüne koyacak olması iktidarı çok ciddi biçimde zorlayacaktır.
Birlikte hareketin en önemli siyasi anlamı ve sonucu, iktidarın 20 yıldır kutuplaştırdığı toplumun kucaklaşmasını sağlayacaktır. Siyasi yarış kavgacı kutuplaştırıcı iktidar ile kucaklayıcı kapsayıcı muhalefet arasında geçecektir. 2019 yerel seçimlerinde görüldüğü gibi halk bu kavgacı, kutuplaştırıcı, ötekileştirici, baskıcı, tehditkâr iktidar politikasından bıktığını gösterdi. Bu nedenle altı partinin birleştirici politikası önümüzdeki seçimlerde en büyük avantajı olacaktır.
Altı parti lideri Bilkent Otel’de toplu imza töreniyle yeni bir dönemi başlatmış olacaklar. Önce güçlendirilmiş parlamenter sisteme geçiş mutabakatını hazırlayan altı genel başkan yardımcısı metni okuyacaklar. Ardından genel başkanlar bu protokole imza atacaklar.
Genel başkanların konuşma yapmaları öngörülmüyor.
İmza atılacak mutabakat metni kitapçık şeklinde bin adet bastırıldı. Kitapçıklar törene davetli olan basın mensupları ve sivil toplum kuruluşları temsilcilerinin oturacakları yerlerde hazır olacak.
Toplantıya basın mensuplarının yanı sıra, işçi sendikaları ve TÜSİAD dahil işveren örgütleri, kadın örgütleri, insan hakları örgütleri, barolar, Roman kanaat önderleri gibi sivil toplum temsilcileri katılacak. Böylece altı liderin siyasal uzlaşmalarının yanı sıra geniş kapsamlı toplumsal uzlaşma zemini oluşturulacak.
Metin yasama, yürütme, yargı, temel hak ve özgürlükler, kamu yönetimi gibi ana başlıklardan oluşuyor. Ana başlıkların altında da alt başlıklarla neler yapılacağı yer alıyor.
MUTABAKAT METNİ NELERİ İÇERİYOR?
Altı liderin de onayladığı metinde cumhurbaşkanının bir defalığına 7 yıl seçilmesi ve görev süresi bittikten sonra bir daha siyasete dönmemesi öngörülüyor. Bu hüküm cumhurbaşkanının tarafsızlığının garantisi olarak görülüyor.
Muhalefetin öngördüğü sistemde cumhurbaşkanlığı seçimi ile milletvekili birbirinden ayrılıyor. Cumhurbaşkanı 7 yıllığına, milletvekilleri ise 5 yıllığına seçileceği için artık cumhurbaşkanlığı ile milletvekili seçimlerinin aynı gün yapılması tarihe karışıyor.
Yeni seçim yasası çıkarılacak. Seçim barajı yüzde 3’e düşürülecek.
Ortak metin Türkiye’de “kuvvetler ayrılığı ilkesine dayalı demokratik hukuk devleti”nin inşa edilmesini vaat ediyor. CHP yetkilileri bu amacı “cumhuriyetin demokrasiyle taçlandırılması” olarak tanımlıyorlar.
Yeni sistemde yasama, yürütme ve yargı organları kuvvetler ayrılığı ilkesine uygun olarak ayrılacak. Yargı bağımsızlığı sağlanacak. Meclisin yetkileri artırılacak.
Sisteme “güçlendirilmiş parlamenter sistem” denilmesinin nedeni Meclis’te yapıcı güvensizlik oyunun uygulanacak olması. Buna göre bir hükümet düşürülürken, Meclis yeni başbakanı belirleyecek ve güvensizlik öyle oylanacak. Cumhurbaşkanı Meclis çoğunluğunun belirlediği adayı başbakan olarak atamak zorunda olacak. Meclis gensoru sistemiyle denetimini etkin hale getirecek. Muhalefet partilerinden bir milletvekilinin başkanlığını yapacağı Kesin Hesap Komisyonu’na Sayıştay”ın bütün raporları gelecek ve vatandaşın vergisinin nereye, nasıl harcandığı son kuruşuna kadar denetlenecek.
Temel Haklar ve Özgürlükler başlığı altında düşünce ve ifade özürlüğü, din ve vicdan özgürlüğü, toplantı, gösteri yürüyüşü, örgütlenme özgürlüğü, basın özgürlüğü, kadın hakları, çocuk hakları ve çevre hakları düzenlenecek.
YÖK kaldırılacak. Üniversiteler özerkleştirilecek.
Yerel yönetimler güçlendirilecek. Yargı kararı olmaksızın hiçbir belediye başkanı görevden alınamayacak. Daha önce görevden alınmış olanların dosyaları yargı tarafından incelenecek.
Yargı bağımsız yapıya kavuşturulacak. Adalet Yüksek Kurulu oluşturulacak. Bu kurulun altında Hâkimler Yüksek Kurulu ve Savcılar Yüksek Kurulu bulunacak. Kurullara adalet bakanı ve müsteşar üye olamayacak. Çevre ihtilaflarını çözmek üzere uzman çevre mahkemeleri kurulacak.
Merkez Bankası Başkanı değiştirilecek ve kurum bağımsız hale getirilecek. Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurulu (BDDK), Sermaye Piyasası Kurulu (SPK), Rekabet Kurulu gibi kurumların yapısı ve üyeleri değiştirilecek.
Radyo Televizyon Üst Kurulu (RTÜK), Basın İlân Kurumu, TRT ve Anadolu Ajansının da yapısı ve yönetimi değiştirilecek.
Bu denli detaylı hazırlanmış olan mutabakat belgesi iktidar değişikliğinde hükümet programının ve yapılacak anayasa değişikliklerinin de iskeletini oluşturacak.