Devletin, yap-işlet-devret (YİD) modeliyle özel sektöre inşa ettirdiği, bütçeden bir kuruş bile ödeme yapılmayacağı öne sürülen köprü ve otoyol projeleri milyarlar yutmaya devam ediyor.
Bu projelere, 3 ayda bir garanti kapsamında ödeme yapılıyor. Ocak ayında 11 milyar TL garanti ödendi. Nisan ayında yeni bir ödeme daha yapılacak. Tutarın, 13-14 milyar TL'ye çıkabileceği hesaplanıyor.
Yavuz Sultan, Osmangazi, 1915 Çanakkale köprüleri ile İstanbul-İzmir, Kuzey Marmara, Malkara-Çanakkale, Ankara-Niğde, Menemen-Aliağa-Çandarlı otoyolları yap-işlet-devret yöntemiyle inşa edildi.
Söz konusu projelere, devlet araç geçiş garantisi verdi. Geçişler, döviz olarak (bazılarında dolar, bazılarında euro) belirlendi. Araç geçişleri, garanti sınırının altında kalması durumunda aradaki farkı devlet ödüyor.
1 YIL 6 AYA ÇEKİLDİ
Devlet, YİD kapsamındaki köprü ve otoyollara, 2018 yılına dek garanti ödemelerini yıllık yapıyordu. İlgili yılın ocak ayı dolar kuru esas alınıyor ve garanti ödemesi izleyen yılın nisan ayında tek seferde yapılıyordu.
İşletmeci şirketler, 2018 yılının ağustos ayında dolar kurunda yaşanan şok artışın ardından Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığı'na başvurdu. Döviz kurundaki oynaklığa işaret ederek garanti kapsamında yapılacak ödemelerin hesaplama yönteminde değişiklik yapılmasını istedi. Yılın ilk yarısı için ocak, ikinci yarısı için temmuz ayı dolar kurunun esas alınmasını talep etti. Bu talep “uygun” bulundu.
Önce, Yavuz Sultan Selim Köprüsü'nün işletmecisi ICA'ya ödemeler, 6 ayda bir yapılmaya başlandı. Ardından bu olanaktan Osmangazi Köprüsü-İstanbul-İzmir Otoyolu'nu işleten Otoyol Yatırım AŞ de yararlandı.
3 AYDA BİR
YİD projelerini üstlenen şirketler; ekonomik krizin derinleşmesi, krizin yarattığı belirsizlik ve kur riski nedeniyle geçen yıl bir kez daha Ulaştırma Bakanlığı'nın kapısını çaldı. Şirketler, 6 aylık sürenin 3 aya düşürülmesini istedi. Ulaştırma Bakanlığı, tüm YİD projelerinde garanti ödemelerini, 3 aya çekti. Karayolları Genel Müdürlüğü, bu projelere araç geçiş garantisi kapsamında 3 ayda bir ödeme yapıyor.
MİLYARLARCA LİRA ÖDENİYOR
Geçen yılın son çeyreği için garanti ödemesi, bu yılın ocak ayında yapıldı ve YİD kapsamında inşa edilen ve işletilen köprü ve otoyollara toplam 11 milyar TL düzeyinde ödeme gerçekleştirildi.Bu projelere, Ocak-Mart dönemi için de nisan ayında ödeme yapılacak.
Ödenecek tutarın, 13-14 milyar TL'ye çıkabileceği hesaplanıyor. Yıllık bazda garanti kapsamında ödenecek tutarın da 55 milyar TL'yi aşması bekleniyor.
Nisan ayının ardından temmuz da ödeme söz konusu olacak.