Cumhurbaşkanı İbrahim Reisi’nin bir helikopter kazasında yaşamını yitirmesinin ardından İran siyasetinde son derece “heyecanlı” bir süreç başladı. Heyecanı arttıran da kuşku yok ki, daha önce cumhurbaşkanlığı adaylığı veto yoluyla engellenen eski Cumhurbaşkanı Mahmud Ahmedinejat’ın yeniden adaylığını ilan etmesi oldu.
Sadece o değil, heyecanı arttıran diğer bir gelişme de 28 Haziran’da yapılacak seçimlerde Dini Lider Ayetullah Ali Hamaney’'in sağ kolu olarak bilinen Vahid Haganyan’ın da aday olması. Haganyan, Devrim Muhafızları’nın eski komutanlarından. Adaylıkları kabul ya da reddedecek olan Muhafız Konseyi’nin son derece sertlik yanlısı olduğunu anımsatarak, belki de en meşhur sertlik yanlısı Ahmedinejat’a bu kez izin çıkabileceğini kaydedelim.
2005- 2013 yılları arasında üstüste Cumhurbaşkanlığı yapan Ahmedinejat’ın adaylığı Hamaney üzerinde ciddi bir baskı yaratacak kesinlikle. Çünkü eski Cumhurbaşkanı, hükümeti yolsuzlukla suçlansa, iki yardımcısı bu yüzden hapse atılmış da olsa hala ciddi bir desteğe, hiç eksilmeyen bir popülariteye sahip. Sosyal medyayı iyi kullanıyor bir kere, çeşitli konulardaki görüşlerini dünya liderlerine yolluyor. Görev yaptığı dönemde Hamaney’e birçok konuda açıkça karşı çıkmasıyla da anımsanıyor. 2021’deki adaylık girişiminin engellenmesinin nedeni de buydu biraz da. Hamaney’in daha 2017 yılında Ahmedinejad'ı, tekrar aday olmasının “ülke için zararlı” olacak “kutuplaşmış bir durum” yaratacağı konusunda uyardığı da unutulmadı.
Ahmedinejad ultratutucu bir figür. Yahudi Soykırımı’nı reddetmesi, İran’da hiç gay ya da lezbiyen olmadığını savunmak gibi tuhaflıkları, isterlerse nükleer silah yapabilecekleri tehdidi onu özellikle batının gözünde son derece tehlikeli bir figür yaptı. Sadece ılımlıların değil, kendisi gibi sertlik yanlılarının bile tepkisini toplayan biri. 2009'da tartışmalı bir şekilde yeniden seçildiğinde patlak veren “Yeşil Hareket” protestolarında, binlerce kişi gözaltına alınmış, çok sayıda kişi öldürülmüştü.
Kasım 2019’dan beri ABD yaptırımları arasında bulunan Haganyan’ın adaylığı şu açıdan da hayli dikkat çekici. Babasının yerine geçme niyetinde olduğu söylenen oğul Hamaney’le de yakın müttefik. Yalnız şu var; yurtdışındaki İran muhalif medyası Haganyan’ın son zamanlarda Dini Lider Hamaney’in yanında daha az görünmesinin, Devrim Muhafızları’nın etkisinin azaldığı anlamına geldiğini iddia ediyor. Belki de iddiayı güçlendiren Haganyan’ın “Hiçbir zaman herhangi bir grubun üyesi ya da ilkelerine bağlı olmadım, olmayacağım, ancak hepsiyle işbirliği ve ilişki içinde oldum , olmaya devam edeceğim” demiş olmasıdır.
Şu ana kadar 17 aday kayıt yaptırmış durumda. Bunlar arasında ılımlı eski Meclis Başkanı Ali Laricani, reformcu eski Merkez Bankası Başkanı Abdunnasır Hemmati, aşırı muhafazakar eski nükleer müzakereci Said Celili de var. Sertlik yanlısı Tahran Belediye Başkanı Alireza Zakani ile reformist milletvekili Masoud Pezeshkian da.
Kadınların cumhurbaşkanı adayı olması yasak ülkede. Muhafız Konseyi’nin bu konuda verdiği bir karar mevcut. Ama buna rağmen muhafazakar eski milletvekili Zohreh Elahian da aday olacağını söylemesi bakalım nasıl karşılanacak?
11 Haziran’da belli olacak bunlar. Konsey, Ahmedinejat ile Elahian’a yol verecek mi?
Hep birlikte göreceğiz.