Demek süreç hızlandı. Çin’in Rusya ile Ukrayna arasındaki savaşı sona erdirecek bir barış planı üzerinde çalıştığı ilan edilmişti aylar önce. 12 maddeden oluşan planın nasıl bir plan olduğu konusunda fikrimiz yok ama Çin Devlet Başkanı Şi Cinping ile Ukrayna Devlet Başkanı Volodimir Zelensky’nin ilk kez telefonla görüşmeleri yakında planın ortaya çıkacağının işareti sayılmalı.
Kuşku yok, Çin’in devreye girmesi gerçekten de savaşı durdurabilir. Çünkü ABD/Batı bu savaşı durdurma niyetin de değiller. Aksine sürsün ister gibi davrandıkları ortada. O nedenle savaşın bitmesini isteyenlerin gözü kulağı Çin’de doğal olarak.
Zelenski’nin sosyal medya hesaplarından bizzat duyurduğu görüşmenin 1 saat sürdüğü belirtiliyor ki telefonda bu kadar uzun süre konuşulmasına sık rastlanmaz. Ukrayna’nın talebiyle gerçekleştiği belirtilen görüşmenin ilk sonucu, Zelenski’nin de dediği gibi Ukrayna’nın Pekin Büyükelçi ataması olacak. Görüşme talebinin Ukrayna’dan gelmesi Çin’i sözü edilen barış planı konusunda hızlandırabilir de.
Yangına körükle gitmeyiz
Çin devlet televizyonu CCTV'ye göre Başkan Şi, Zelensky'ye "Diyalog ve müzakerenin tek geçerli çıkış yolu olduğunu" belirterek Çin'in "her zaman barıştan yana olduğunu" vurguladı. Demek ki Pekin'in ilk hedefi "barış için görüşmeleri teşvik etmek". Nükleer meseleyle ilgili olarak Çin Devlet Başkanı'nın düşüncesi esasen "tüm ilgili tarafların sakin ve ayık kalması, kendilerinin, tüm insanlığın geleceğine, kaderine gerçekten odaklanması, krizi ortaklaşa yönetip kontrol etmesi gerektiği, nükleer bir savaşın kazananının olmayacağı" yönünde. Bunu defalarca vurgulayan Şi’nin Çin'in "yangına körükle gitme" ya da "krizden faydalanarak çıkar sağlama" gibi bir niyeti olmadığını söylemesi tüm dünyada inandırıcı bulunuyor. Çünkü gerçekten de Çin çatışma noktalarında fırsatçı sayılacak herhangi bir girişimde bulunmadı yıllardır.
Çin Dışişleri Bakanlığı sözcüsü bu görüşmenin ardından Pekin'in Avrasya işlerinden sorumlu bir hükümet özel temsilcisini "Ukrayna krizinin siyasi çözümü konusunda tüm taraflarla derinlemesine iletişim kurmak" amacıyla Ukrayna ile diğer ülkelere göndereceğini açıkladı.Bu iyi bir gelişme.
ABD memnun Rusya kızgın
Çin’in duyurduğu barış planı beklenirken Şi’nin Zelenski’yle yaptığı konuşmadan ABD’nin memnun kalması, savaşı körükleyen bir güç olduğu anımsanırsa derece iki yüzlü bir tutum. ABD Güvenlik Konseyi Sözcüsü John Kirby’ye kulak verelim önce: "Şi ve Zelensky'nin birbirleriyle konuşmalarından memnuniyet duyuyoruz. Uzun zamandır Çin'in Ukrayna'nın bakış açısını dinlemesini talep ediyoruz. Bu telefon görüşmesinin bir sonuca varıp varmayacağını bilmiyoruz. Barış müzakereleri masasına oturmak isteyip istemediklerine karar vermek Ukrayna ve Zelenskiy'e kalmış bir şey". Neden bilmem ama Kirby’nin “karar vermek Ukrayna ile Zelensky’ye kalmış bir şey“ demesi, Çin’in barış planına çok da destek olmayacağının işareti gibi geliyor bana
Rusya Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü Maria Zakharova’nın Kiev'in "çatışmayı çözmeye yönelik her türlü aklı başında girişimi reddettiğini" belirterek "Çin'in müzakereler için çaba göstermeye hazır olduğunu not ediyoruz ancak sorunun iyi planların eksikliği olmadığına inanıyoruz. Ukraynalı yetkililer ve onların Batılı küratörleri barış girişimlerini engelleme kabiliyetlerini çoktan kanıtladılar" demesi, Rusya'nın Çin’in girişiminin gücüne inanmadığını gösteriyor. Zaharova, barışı sağlayacak olanlardan çok savaşı sürdürmek isteyenlerin daha etkili olduğuna vurgu yapıyor aslında.
Çin'in girişimi Rusya’nın Ukrayna’dan askerlerini çekmeye pek hazır olmadığı için başarısız kalacak gibi görünebilir, iki ülke arasında Rusya’yla yakın ilişkisi olduğu için arabulucuk yapacak durumda da olmayabilir ama yine de küresel bir güç olarak ağırlığını koyduğu bir konuda sonuç almayacağı da düşünülemez.
Hem askeri alanda müttefiki hem de büyük ticari ortağı olarak Rusya’yı ikna etmesi mümkün.
Biraz daha bekleyelim bakalım.