İş Bankası Genel Müdürü Hakan Aran, Merkez Bankası’nın, politika faizini yüzde 40'a yükselttikten sonra kredi kartı faiz oranlarını Aralık’ta değiştirmemesini, çok çarpıcı ve hakikati tüm çıplaklığı ile ortaya koyan bir ifadeyle dile getirdi.
Aran, “Kredi kartı faizini artırmama kararı, zaten çok yüksek bir seviyeye gelmiş kredi kartı faizlerini daha da artırıp ‘canını çıkarmayalım’ diye düşünülmüş doğru bir karardı” dedi.
Aran, çok haklıdır.
Türkiye, öncekilerle karşılaştırılamayacak, kendi içinde özel dinamikleri ve farklılıkları olan ağır bir ekonomik kriz sürecinden geçiyor. Bu krizi ağırlaştıran, yıllara yayılmasına yol açacak en önemli sorun alanı, hiç kuşkusuz borç yüküdür.
Vatandaş, son 20 yılda borç üstüne borçlandı. Tükettikçe daha çok tüketti. Harcadıkça daha çok harcadı. Borçlar, dağ gibi büyüdü. Büyümeye de devam ediyor.
İşte veriler:
TÜKETİCİ KREDİSİ: Vatandaşın, 2005 yılında tüketici kredisi borcu, toplam 29 milyar 599 milyon TL düzeyinde bulunuyordu. Bu tutarın 13 milyar TL’si konut, 6.3 milyar TL’si taşıt kalanı da ihtiyaç kredilerinden oluşuyordu.
KREDİ KARTI BORCU: 2005 yılında vatandaşın, bireysel kredi kartları taksitli ve taksitsiz borcu, 17.2 milyar TL düzeyindeydi.
TOPLAM BORÇ: 2005 yılında tüketici kredileri ve kredi kartı borcu toplamı, yaklaşık 47 milyar TL…
BORÇLAR UÇTU
Peki, bugün geldiğimiz noktada krediler hangi düzeye çıktı. Deyim yerindeyse uçtu...
TÜKETİCİ KREDİSİ: 2023 yılı ekim ayı itibarıyla tüketici kredisi borcu, 1 trilyon 428 milyar TL’yi aştı. Bu tutarın 443.3 milyar TL’si konut, 88.6 milyar TL’si taşıt ve kalan 925.9 TL’si de diğer kredilerden oluşuyor.
2005 yılından 2023 yılına uzanan kısa dönemde vatandaşın borcu konut kredilerinde 34, taşıt kredilerinde 14, ihtiyaç kredilerinde 90,7 kat artış gösterdi.
KREDİ KARTI BORCU: Kredi kartı borcu da patladı. 2023 yılı ekim ayı itibarıyla bireysel kredi kartları taksitli ve taksitsiz borcu, yaklaşık 992 milyar TL’ye ulaştı. Bu tutarın 433.3 milyar TL’si taksitli, 558.5 milyar TL’si de taksitsiz borçlardan oluşuyor.
2005 yılından bugüne vatandaşın borcu, kredi kartlarında taksitli 71 kat, taksitsiz 50,2 kat ve toplam da 57.6 kat artış gösterdi.
TOPLAM BORÇ: Bu yılın ekim ayı itibarıyla tüketici kredileri ve kredi kartı borcu toplamı, 2 trilyon 450 milyar TL’ye yaklaştı. 2005 yılına göre 52.3’lük bir artış yaşandı.
TİCARİ KREDİLER DE ALARM VERİYOR
Ticari kredilerde de durum iç açıcı değil. 2005 yılında ticari kredi tutarı 108 milyar TL düzeyinde bulunuyordu. Bu tutar, 2023 yılının ekim ayı itibarıyla 8.5 trilyon liraya çıktı.
2005 yılından 2023 yılına olan dönemde ticari kredilerde 78.4 kat artış yaşandı.
Şimdi soru şu? Yüksek enflasyon sürecinde geçiliyor. Gelirler azalırken, giderler hızla artıyor.
Merkez Bankası, son kararıyla Aralık ayında kredi kartlarında faizi sabit tuttu, Aran’ın deyişiyle “canını çıkarmadı”.
Peki, başta ticariler olmak üzere diğer kredilerde yükselen faizler, “cana can mı katmıştır” yoksa “canı çıkarmanın eşiğine” mi getirmiştir? Yakında göreceğiz…