Kendi derdimiz bize yettiği için çok farkında değiliz ama Amerikan ekonomisinde geçen hafta tüm dünyayı etkileyen bir deprem yaşandı. Amerika’da tüketici enflasyonunun Mayıs’ta beklentilerin çok üzerinde, yüzde 8.6 arttığı açıklandı. Bu da doların bütün paralar karşısında yükselişe geçmesine neden oldu. Peşinden de altının…
Amerika’nın enflasyonundaki artış doları neden yükseltiyor? Çünkü Amerikan Merkez Bankası (FED) enflasyonu bastırmak için yüksek oranlı faiz artırımları yapıyor. Mart’ta 25 (0.25), Nisan’da 50 baz puanlık artırım yaptı. Bu hafta yine toplantısı var, büyük olasılıkla 50 baz (0.50) puanlık bir artırım daha yapacak. Temmuz’da ve sonbaharda da 50, hatta belki de 75 baz puanlık (0.75) faiz artırımlarıyla devam edecek.
Çünkü Amerika’da enflasyonun kolay kolay düşmeyeceği ortaya çıktı. Geçen hafta açıklanan veri, fiyat artışlarının sadece petrolden kaynaklanmadığını, ekonominin geneline yayıldığını ortaya koydu.
Enflasyonla mücadelenin tek aracı faiz değil. Ama en önemli araçlarından biri. FED enflasyonu bastırmak için faizi artırıyor. Faiz artırımları da paranın dolara ve bu arada altına yönelmesine neden oluyor.
Doları anladık, peki altının konuyla ilgisi ne? Çünkü insanlık tarihi kadar eski bilgi: Altın paranın değerini korur. Türkiye’de insanlar neden altın alıyorsa (Paraları enflasyon karşısında erimesin diye) dünyanın başka ülkelerinde de aynı gerekçeyle yatırım yapıyorlar.
FED’in faiz politikası nedeniyle dünya ekonomisinde dengeler şimdiden değişti. Aşağıdaki grafikte güçlü paraların yılbaşından bu yana performansları var. Görüleceği gibi dolar değer kazanırken, Euro dahil tüm paralar ciddi oranda değer kaybetmiş.
Enflasyonun Amerika’da son 40 yılın zirvesine çıkması, çalışanların gelirlerinin reel olarak erimesine neden oluyor. Tıpkı Türkiye gibi. Bu nedenle Başkan Biden’ın görev onayı tarihi dip seviyeler inmiş durumda. (Bu da bize çok benziyor.) Enflasyonun bu kadar yüksek olduğu bir ülkede iktidarın ayakta kalması düşünülemez. Eski Başbakan ve Cumhurbaşkanı Süleyman Demirel’in dediği gibi boş tencerenin deviremeyeceği iktidar yoktur. Türkiye’de de, Amerika’da da. FED eğer enflasyonla savaşı kazanamazsa Başkan Biden yolcu.
Biden’ın koltuğunu yeniden Cumhuriyetçilere, büyük olasılıkla da Trump’a bırakmasının dünya siyaseti, hatta Türkiye’nin iç siyaseti açısından çok ciddi sonuçları olur ama onu şimdilik bir kenara bırakalım.
FED’in faiz artırımları nedeniyle Euro’nun daha da değer kaybetmesini, 1 dolar seviyesine gerilemesini bekleyenler var. Olur mu, bilmiyorum. Avrupa Merkez Bankası da faiz artırımlarına başlayacak, Temmuz’da 25 baz puanlık bir artırım yapacağını açıkladı bile. Bunun etkisiyle Euro ayakta kalabilir de…
Ama TL’nin ufku karanlık. Düşünün: Bütün dünya enflasyonu bastırmak için faizi artırırken biz indiriyoruz. Herkes gider Mersin’e, biz gideriz tersine, derler ya, tam olarak öyle.
Çünkü sayın ekonomist Cumhurbaşkanımıza göre faiz enflasyonun nedeni. Dünya alem yanlış biliyor.
Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası işte bu nedenle politika faizini yüzde 19’dan 14’e indirdi.
Fakat küçük bir sorun var: Enflasyon düşmedi, daha da arttı. Hatta artmak ne kelime, patladı.
Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası bir yandan, Amerikan Merkez Bankası (FED) diğer yandan…
Kemerlerinizi bağlayın, dibi daha bulmadık.