Ekonomi yönetimi doları 14 TL’nin altında tutabilmek için büyük bir çaba harcıyor. Reuters’ın bankacılara dayanarak verdiği bilgiye göre doların 14 TL’yi geçtiği önceki gün (Salı günü) piyasaya 1-2 milyar dolar arasında müdahale gerçekleştirildi. Yine Reuters’a göre Rusya’nın Ukrayna’yı işgalinin etkisiyle doların 14.68 TL’ye sıçradığı geçen hafta da rezervlerden 4 milyar dolarlık satış yapıldı.
Ekonomi yönetiminin işi zor. Çünkü şu anda Merkez Bankası’nın rezervleriyle bastırılamayacak kadar güçlü bir küresel dalgayla karşı karşıyayız. İsviçre bankası Swissquote’un analisti İpek Özkardeşkaya, Rusya’nın Ukrayna’yı işgalinin doğurduğu endişeler nedeniyle tüm dünyada başta dolar, “güvenli liman”lara akış olduğunu belirtiyor. Özkardeşkaya şunları söylüyor: “Şu anda Merkez Bankası doları tutmaya çalışıyor. Fakat dolara global talebin artmasıyla birlikte dolar/TL paritesini sabit bir seviyede tutmanın maliyeti ister istemez artıyor. O yüzden dolar/TL kurunda zaman zaman yukarı yönlü ataklar görülebilir.”
Özkardeşkaya’nın dediği gibi Rusya’nın Ukrayna’yı işgalinin başlamasından bu yana bütün dünyada dolara büyük bir talep var. Doların altı güçlü para birimi karşısındaki değerini izleyen Dolar Endeksi, uzun zamandır görülmeyen 97 seviyesini geçti, en son pandeminin başında görülen 100 seviyesine doğru ilerliyor.
Bütün dünyada yükselirken içeride doları 14 TL’nin altında tutmak mümkün mü?
Özkardeşkaya bu çabanın maliyetinin gün geçtikçe artacağı ve Merkez Bankası’nın doların kontrollü biçimde yükselmesine izin vermek zorunda kalacağı düşüncesinde. Şöyle diyor: “Dünya çapında artacak bir dolara karşı gelmek zor. O yüzden dolar/TL kurunda da Merkez Bankası’nın kademeli olarak hedefini artırdığını görebiliriz.”
Peki Merkez Bankası’nın 14 TL’ye kurduğu baraj yıkılırsa dolar Aralık ayında görülen seviyelere, 17-18 TL’ye kadar yükselir mi? Özkardeşkaya, Türkiye’de kısa vadeli yabancı sermaye, yani sıcak para kalmadığı için yükselişin o denli sert olmayacağı görüşünde.
Uluslararası yatırım bankası Morgan Stanley de Özkardeşkaya gibi dolar/TL’de kademeli değer kaybı bekliyor. Morgan Stanley, doların bu ayı 14.75 TL’de tamamladıktan sonra yükselişini sürdürmesini ve yıl sonunda 18 TL’ye ulaşmasını bekliyor.
Peki ya ekonomi yönetimi düdüklü tencerenin kapağını açmaz, tüm rezerviyle küresel dolar dalgası karşısında durmaya çalışırsa?
Dolar/TL’de piyasanın kendi dinamikleriyle yukarı yönlü olarak yaşanacak hareket ne kadar geciktirilirse düdüklü tencerenin patlama ihtimali o kadar artar. Yani dolar/TL’de er geç yaşanacak düzeltme hareketi o kadar sert olur.
Türkiye buna yabancı değil. Pandemi yılında Merkez Bankası rezervlerinden yaklaşık 128 milyar dolar satılarak dolar 6.85 TL’de tutulmaya çalışılmış ama yaz aylarına gelindiğinde dolar bir anda sıçrayarak önce 7 TL’yi, sonra 7.5 ve 8 TL’yi geçmişti. Albert Einstein’a atfedilen sözün dediği gibi: “Aynı şeyi tekrar tekrar yapıp farklı sonuç beklemek deliliktir.”
Ekonomi yönetimi aynı şeyi yapar mı? Mümkün. Bir de şöyle bir söz var:
“Tarihten ders alınsa tekerrür eder miydi?”
Altındaki yükseliş sürer mi?
Rusya’nın Ukrayna’yı işgali sadece dolarda değil altında da sert yükselişe neden oldu. Bununla birlikte Özkardeşkaya ons altının 2 bin doların üzerindeki tarihi zirvesine yaklaştığını, yükselişin sınırlı kalabileceğini düşünüyor. (Yurtiçinde gram altın da ons altının uluslararası piyasalardaki hareketine paralel seyir izliyor.)
Kriptolar?
Özkardeşkaya’nın, işgalin ilk günü sert biçimde düştükten sonra yükselişe geçen Bitcoin ve diğer kripto paralarda yaşananlarla ilgili söyledikleri de önemli. Rusya’ya yönelik sert yaptırım kararları sonrasında başta Rus zenginleri olmak üzere bu ülkede çok sayıda kişinin kriptorlara yöneldiğini, bunun da yükselişe neden olduğunu belirtiyor. Amerika’nın bu durumu fark ederek kriptolara yönelik sert önlemler getirebileceği, bunun da yeniden düşüşe yol açabileceği uyarısını sözlerine ekleyerek...