Türkiye, zamla yatıp zamla kalkıyor. Rekor üstüne rekor kıran döviz kuru, eriyen Türk Lirası, gece yarısı artırılan vergiler, tüm ürün ve hizmetlere zam olarak yansıyor. Her zam, toplumun psikolojisini de etkileyecek biçimde başka bir zammı tetikliyor. Alım gücü düşüyor. Yoksullaşan vatandaş, büyük bir ekonomik sınavdan geçiyor.
Domino etkisi yaratan zamlardan biri akaryakıt…
Akaryakıtta, Özel Tüketim Vergisi (ÖTV) tutarları artırıldı.
Artış sonrasında ÖTV tutarları, benzinde (her litreden) 2,52 liradan 7,52 liraya, motorinde 2,05 liradan 7,05 liraya yükseldi. Benzin ve motorine pazar gününden geçerli 6 TL zam yapıldı.
Dağıtım şirketleri ve bayiler, satılan her litre benzin, motorin ve otogazdan “kâr marjı” adı altında belli bir pay alıyor.
Dağıtım şirketleri ve bayilerin, ÖTV artışı ve zam öncesinde, her litrede aldıkları toplam pay tutarı 2.5 TL dolayında bulunuyordu. Diğer bir deyişle akaryakıt fiyatının, yüzde 9-10’una denk gelen tutarda pay alıyorlardı.
Pazar günü yapılan zam sonrasında benzinin litresi (illere göre küçük değişiklik gösterebilir) 34 TL 52 kuruşa, motorin de 32 TL 82 kuruşa yükseldi. Dağıtım şirketleri ve bayilerin, kâr marjları ya da payları yerinde kaldı.
Marjın, yeni fiyatlar dikkate alınarak yüzde 9-10 düzeyine getirilmesi durumunda aradaki fark, kaçınılmaz olarak pompa fiyatlarına zam olarak yansıyacak. Sektöre göre, bu da son dönemde artan maliyetler de dikkate alındığında litrede 80-90 kuruş düzeyinde bir artış anlamına geliyor.
Bu fark, iki yolla kapatılabilir. Dağıtım şirketleri, benzin ve motorine, kamuoyuna açıklanmadan küçük küçük zamlar yaparlar. Bazı dağıtım şirketleri, 6 TL’lik artış sonrasında benzine 7 kuruş, motorine 2 kuruş düzeyinde zam yaptı. Böylece bir miktar marj artışı sağlandı.
Diğer bir seçenek şirketler, Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu’nun (EPDK) da onayıyla marjlarda bir anda yüksek tutarlı artış yapabilir.
Sektör, birinci seçeneğin daha pratik bir yöntem olduğuna işaret ediyor.
Otobüs biletlerine zam hazırlığı
Akaryakıt zamları, şehirlerarası otobüs bilet fiyatlarının da artmasına yol açacak.
Ankara’da kulislerde şehirlerarası otobüs biletlerine yüzde 30-40 düzeyinde zam yapılacağı konuşuluyor. Tüm Otobüsçüler Federasyonu Başkanı Mustafa Yıldırım’la konuştuk. Zam hazırlığı olup olmadığını sorduk.
Yıldırım, otobüs bilet fiyatlarında bir artışın gündemde olduğunu, mesafeye göre bilet fiyatlarının artacağı mesajını verdi. Yıldırım, oranın yüzde 20-30 aralığında olabileceğini söyledi.
Yıldırım, vatandaşın da zamlar nedeniyle alım gücünün düştüğünü belirterek, İstanbul’dan günlük hareket eden otobüs sayısının 2 bin 500’den bin 400-bin 500 düzeyine kadar gerilediğini söyledi.
İşte, Türkiye’nin halleri…