Dün Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası’nın rezervlerinde geçen hafta yaşanan erimenin fotoğrafı ortaya çıktı. Merkez Bankası’nın kendi verilerine göre 24 Aralık haftasında brüt rezervler 116.5 milyar dolardan 110.8 milyar dolara geriledi. Swap yani para takasıyla başka bankalardan borç alınan dövizler hariç net rezervler eksi 46.7 milyar dolardan eksi 55.7 milyar dolara indi. Rezervler nereye gitti?
Merkez Bankası’nın devleti finanse etmek gibi bir sorumluluğu yok. Arada sırada doğalgaz ithalatının faturasını ödeyebilmesi için Botaş’a döviz satıyor. Evet, “Satıyor”. Karşılığını da Hazine’den alıyor.
Merkez Bankası’nın bir haftada Botaş’a 9 milyar dolara yakın satış yapması düşünülemez. E öyleyse rezervler nereye gitti? Dağa mı kaçtı, inek mi içti?
Aralarında Financial Times, Bloomberg gibi uluslararası yayınlarında da bulunduğu birçok kaynak geçen hafta doları düşürmek için kamu bankaları üzerinden piyasaya döviz satışı yapıldığını yazdı. Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın TL mevduata kur garantisini duyurduğu 20 Aralık’ta 3.5 milyar dolardan fazla satış yapıldığı hesaplanıyor.
Hazine ve Maliye Bakanı Nurettin Nebati o gece kesinlikle döviz müdahalesi olmadığı konusunda ısrarcı. Dediğine göre vatandaşlar 20 Aralık gecesi akın akın döviz bozdurmuşlar…
Bankaların döviz alım satım makasını çok açtığı gece kaç vatandaş zarar etmeyi göze alarak satış yapmış? Birçok bankada internet üzerinden döviz satışı 3-5 bin dolarla sınırlıyken bunu nasıl becermiş? Bu soruların yanıtı yok. Henüz.
Merkez Bankası dün geçen haftanın döviz mevduatı verilerini de açıkladı. Sayın Bakan’ın vatandaşların “akın akın” dolar bozdurduğunu söylediği hafta döviz mevduatları 1.2 milyar dolar artarak 239 milyar dolara çıkmış! Şirketler 1.6 milyar dolarlık döviz alımı yaparlarken vatandaşlar sadece 430 milyon dolarlık satış yapmışlar. Devede kulak.
Özetle resmi veriler “akın akın” döviz satışını doğrulamıyor. Bu durumda geriye 20 Aralık gecesi doların 18.4 TL’den 11 TL’ye düşüşünü açıklayan tek faktör kalıyor: Rezervler.
Geçen hafta bir ara 10 TL’ye kadar gerileyen, hafta boyunca 12 TL’nin altında kalan dolar bu hafta yeniden yükselmeye başladı. Dün yüzde 7’ye yakın artarak 13.3 TL’leri gördü.
Dolar neden yeniden yükseliyor? Geçen hafta düşmesine neden olan faktör devreden çıktığı için olmasın?
Yatırım kuruluşu HSBC Portföy’ün verilerine göre rezerv satışları bu hafta durdu. Şirketin dün yayınlanan raporunda şöyle deniyordu: “Hesaplamalarımız, geçen hafta pazartesi-çarşamba günü görülen sert düşüş sonrasında net uluslararası rezervlerin son günlerde daha sakin bir seyir izlediğini gösteriyor.”
Ne kadar “sakin”? Rezervlerde pazartesi günü 400 milyon dolar, salı günü ise sadece 100 milyon dolarlık azalma olmuş. Yani geçen hafta bir günde gerçekleşen 3-4 milyar dolarlık erimeler sona ermiş.
Verilerin özeti: Geçen hafta vatandaşlar döviz satmamış, dolarda kalmaya devam etmiş. Dolardaki düşüşün arkasında rezervlerdeki erime varmış. Rezervler bu hafta devreden çıkınca dolarda yükseliş geri dönmüş.
E madem öyle biz TL mevduata kur garantisini neden verdik? Bu millet vergileriyle bankada parası olanları, ki 1 milyon TL ve üstü mevduatı olanlar, yani zenginler önemli bir ağırlık oluşturuyor, kurda yaşanacak yükselişlerden korumak zorunda mı?