Gündem hızla değişiyor tabii. Dünya şu sıralar Fransa’da 17 yaşındaki bir gencin polis kurşunuyla öldürülmesini, bunun üzerine patlak veren kitlesel protestoları konuşuyor haklı olarak. Rusya’da hükümet ile Wagner çatışması ikinci plana düştü haliyle.
Ancak bu, olayın önemini azaltmaz, ayrıca her an gündemin birinci sırasında yer alabilir yeniden. Çünkü daha uzun süre konuşacağımız bir konu bu. O kadar çok aktörü/faktörü var ki, bir o kadar da niyet okumalar, komplo teorileri dolaşıyor ki ortalıkta, bu mesele bitecek gibi değil.
ABD’de ne konuşuluyor?
Rusya’da yaşananlardan sonra özellikle ABD medyasında yazılanları daha bir dikkatle okudum şu bir kaç gün. Wagner’in kurucusu Yevgeni Maksimiyeviç Progojin’in Belarus’a gitmesi (ya da yollanması) üzerine neler yazmışlar, neler konuşuyorlar haberdar olayım istedim. Yukarıda sözünü ettiğim niyet okumalar da palavralar da var bana sorarsanız. Ama aralarında “olabilir” denecek olanlar da var. Örneğin ABD’li askeri uzmanlara göre Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin, Wagner savaşçılarının Belarus'a kaçmasına izin vererek onlara tuzak kurmuş olabilirmiş.
Doğrusu ben de -tuzak amaçlı değilse de, tüm savaşçıları kapsamasa da- Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin’in Prigojin’i bir tür sürgüne gönderdiğine inananlardanım. Ama Washington merkezli Savaş Çalışmaları Enstitüsü (ISW) uzmanlarının, Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin'in Wagner Grubu savaşçılarını Belarus'a gitme seçeneği ile kandırmış olabileceğini ileri sürmelerine bakılırsa sandığımız gibi bir anlaşma sonucu değil, seçeneksiz kaldığı için Belarus’a sığınmış olabilir Prigojin. Akla yatkın.
Belarus’a baskı gelirse
Ayaklanmanın bastırılmasının ardından Putin’in yaptığı konuşmada Wagner paralı askerlerinin Rusya’yı terk edip liderleri Prigojin ile birlikte Belarus'a gidebileceklerini ya da sivil hayata dönebileceklerini ya da Rusya Savunma Bakanlığı ile sözleşme imzalayabileceklerini söylemişti, malum. Ancak ISW, "Kremlin, Prigojin’i Belarus'a kadar takip eden Wagner üyelerini, onlara karşı derhal harekete geçse de geçmese de muhtemelen vatan haini olarak görecektir" demekte ısrarlı. Eğer Kremlin baskı yaparsa, "Belarus Prigojin ile askerleri için bir sığınak olmayacak” ISW’ye göre.
Doğrusu ben de Putin’in “meseleyi“ kolay kapatacağını sanmam. Ayaklanmada parmağı olduğu gerekçesiyle kendisine en yakın asker olan General Sergey Surovikin’i bile affetmeyip tutuklattığına bakınca Prigojin’i cezasız bırakacağına inanmak zor benim için. ABD’de de buna inanlar var. Örneğin askeri bir “tinktank” kuruluşu olan Eurasia Group Başkanı Ian Bremmer CNBC'ye yaptığı açıklamada "yürüyen ölü" ifadesini kullandığı Progojin için “birkaç ay sonra hala aramızda olursa bu beni çok şaşırtır” diyor.
Belarus Devlet Başkanı Alexander Lukaşenko, geçen Cumartesi gecesi taraflar arasında arabuluculuk yaptığını belirterek, ayaklanmanın sona erdiğini açıklamıştı. Bir anlaşmadan söz ediliyordu, ki Kremlin de bunu doğrulayarak anlaşmanın Prigojin’in Rusya'nın komşusu aynı zamanda en yakın müttefiki olan, kimlerine göre Moskova’nın sözünden çıkmayan Belarus'a sürgüne gitmesini de içerdiğini söyledi. Kan dökülmesini önlemek için Rusya'nın yaptığı anlaşmayı kabul ettiğini söyleyen Prigojin’in Salı gününden beri nerede olduğu net değil ancak ISW, Belarus'un başkenti Minsk'te bir otelde olduğuna dair doğrulanmamış haberler olduğunu kaydediyor.
Rusya’nın Wagner’e ihtiyacı var
ISW’nun, Putin'in Wagner komutanlarını vatana ihanetten tutuklamadığını çünkü Rusya'nın "eğitimli, etkili insan gücüne" ihtiyacı olduğunu da iddia ediyor. Yani Rusya’nın Wagner’e hala ihtiyacı var. Hem Progojn’den başka adı geçen, tutuklandığına ya da herhangi bir soruşturmaya dahil edilen Wagner komutanlarından haberdar olmadığımıza göre bu iddia doğru olabilir pekala.
ISW’yu bence doğru çıkaran bir haber Rus medya kuruluşu Verstka’dan geldi. Kuruluş, Belarus'un Ukrayna sınırına 200 küsur km mesafede yaklaşık 8 bin Wagner savaşçısı için bir üs inşa ettiğini bildirdi. Bu Rusya’nın Wagner’den vazgeçmediğinin bir işareti elbette. Putin’in ayaklanma girişiminin başından beri sadece Prigojin’i hedef alması ancak Wagner savaşçılarına “geri dön” çağrısı yapması da bir başka işaret.
Çok değil, yakın sayılacak bir zamanda Progojin’le ilgili bir haber duyacağız mutlaka.
Dünyanın gözü yine orada olacak.
Uzun sürmez.