halktv.com.tr olarak yaşanan bu sorunları Gıda Mühendisleri Odası İstanbul Şube 2. Başkanı Aydan Dalbastı ile konuştuk.
Risk: Merdiven altı üretim
Ürün içeriklerinde ve gramajlarda farklılaşmalar görüldüğü bilgisini veren Dalbastı, ''İnsanlar gelir seviyelerinin de düşmesiyle birlikte daha ucuz gıdaya ulaşmaya çalışıyorlar. Ancak her şeyin bir maliyeti var. Dolayısıyla ucuz gıda diye bir şey çok da söz konusu değil. Bu noktada bir taraftan kayıt dışı üretime gidiliyor. Kontrolsüz, izinsiz, bakanlığın denetimi ve bilgisi dışında merdiven altı çok fazla işletme ve üretim olabiliyor. Ve insanlarda dolayısıyla gıdaya ulaşmak anlamında buna yönelebiliyorlar. Pek çok ürün grubunun maliyetleri artmışken bu hammaddelerden üretilen bir gıdanın uygun fiyatlı olması çok da söz konusu değil. Hammadde içerikleriyle oynanması söz konusu. Bu noktada tüketicinin korunması anlamında etiket bilgilerinin iyi okunmasını öneriyorum'' dedi.
'Kandırılıyor olabilirsiniz'
Gıdanın türüne göre farklı taklit ve tağşiş ürün yöntemlerinin uygulanabildiğini hatırlatan Dalbastı şu örnekleri verdi: 'Yağ ile ilgili yüksek fiyat artışları var. Yağa ulaşmak sıkıntı son dönemde. Bu nedenle yağların içeriklerinde değişiklikler olabilir. Özellikle bitkisel yağlarda ay çiçek yağı yada zeytinyağı dediğimiz yağın içerisinde farklı tohum yağları karıştırılabilir. Hepsi sağlığa zararlı olmayabilir ancak siz yüzde yüz ay çiçek yağı alıyorum diye daha farklı bir ürün ve içerik alıyor olabilirsiniz. Buda tüketicinin kandırılmasına varan bir durum. Bunun dışında belirli ürünlerde o duyusal özellikleri yakalayabilmek için, gıda boyaları ve farklı izin verilmeyen onaylanmayan katkı maddelerinin kullanılması söz konusu olabilir.''
Stokçuluk sağlıksız gıdaya davetiye çıkarıyor
''Kayıt dışı, kontrolsüz üretimlerin tespitinin zor olduğunu'' söyleyen Dalbastı yaşanan diğer sorunları şöyle sıraladı:
* İnsanlar daha fazla kayıt dışına kayabilir. Ve şuanda gıda sektöründe de maaşların artışıyla birlikte kalifiye personel sorunu yaşanıyor. Dolayısıyla da kayıt dışı kontrolsüz üretimde gıda güvenliği sorunları yaşanabilir.
* Stokçuluk da bunun ayrı bir boyutu. Firmalar bazı ürünlerde stok yapmaya çalışıyor. Dolayısıyla depolama şartları uygun olmadığında ürünlerin kalitesinde ve gıda güvenliği şartlarında sorun olabiliyor.
'Ürün standardizasyonu aynı değil'
* Bir de ekonomik olarak tüketicinin kandırılması boyutu var. Belki sağlığınız etkilenmese bile verdiğiniz paranın karşılığında bir ürün almıyorsunuz. Siz zeytinyağı ücreti ödeyip belki başka bir bitkisel yağ alıyor olabilirsiniz. Veya dana eti ücreti ödeyip bir sığır eti alıyor olabilirsiniz.
* Bu durumlar sonucu zehirlenmeler artabilir diyebiliriz. Kontrolsüz ve kayıt dışı üretim dolayısıyla ve taklit tağşişin artmasıyla birlikte zehirlenmeler ve sağlık problemleri olabilir.
* Gıda güvenliği sorunları artacak. Tarım bakanlığı il ve ilçe müdürlükleri tarafından etkin denetim sayısının arttırılması ve gıdada kontrollerin arttırılması gerekiyor. Burada da gıda mühendisi çalışan işletmelerin ve kamu tarafında da gıda mühendisi çalışanlarının istihdamı da vurgulanmalı.