Vize muafiyet süresinden fazla olarak Türkiye’de kalmak isteyen yabancılar, İl Göç İdaresi tarafından hazırlanan İkamet İzin Belgesi (oturma izni) almak zorunda. Üzerinde yabancının kimlik bilgilerinin ve geçerlilik süresinin yer aldığı kart olan oturma iznine sahip olan yabancı sayısı 2005 yılında 178 bin 964 iken, 7 Ocak 2022 tarihi itibarıyla 1 milyon 326 bin 503’e çıktı.
Yabancıların Yüzde 53’ü İstanbul’da Yaşıyor
İkamet izni ile Türkiye’de bulunan yabancıların illere göre dağılımına bakıldığında İstanbul’un 703 bin 804 kişiyle en fazla yabancıya ev sahipliği yapan şehir olduğu görülüyor. Yabancıların yüzde 53’ünün tercih ettiği İstanbul’u, 126 bin 310 kişiyle Antalya ve 100 bin 929 kişiyle başkent Ankara takip ediyor. Türkiye’nin nüfus olarak en büyük üçüncü şehri olan İzmir ise 23 bin 958 kişi ile Bursa, Mersin, Yalova ve Samsun’un gerisinde yer alıyor. En az yabancıya ev sahipliği yapan şehirler ise 49 kişi ile Tunceli, 59 kişi ile Muş ve 126 kişiyle Bitlis.
Türkiye’de İkamet İzni Türleri
Türkiye’de Kısa Dönem İkamet İzni, Aile İkamet İzni, Öğrenci İkamet İzni, Uzun Dönem İkamet İzni, İnsani İkamet İzni ve İnsan Ticareti Mağduru İkamet İzni olmak üzere 6 farklı ikamet izin türü bulunuyor.
Türkiye’de kesintisiz olarak sekiz yıl ikamet eden yabancıların Göç Kurulunun belirlediği şartları sağladıkları takdirde edinebildikleri uzun dönem ikamet izninden, insani nedenlerle Türkiye’de kalması gerekli görülen kişilere verilen İnsani İkamet İzni’nden ve İnsan ticareti mağduru kişilere valiliklerce otuz gün süreli olarak düzenlenen İnsan Ticareti Mağduru İkamet İzni ile ülkemizde toplamda 141 bin 313 kişi yaşamakta.
Yabancıların %73,7’si Kısa Dönem İkamet İzni ile Kalıyor
2022’de Türkiye’de ikamet izniyle kalan yabancıların yüzde 73,7’si kısa dönem ikamet iznine sahip. Bu izin türü şu şartları taşıyan yabancılara veriliyor:
* Türkiye’ye bilimsel amaçlarla gelen yabancılar;
* Türkiye’de gayrimenkulü bulunan yabancılar;
* Türkiye’de ticari iş kuracak olan yabancılar;
* Türkiye’ye hizmet içi eğitim kapsamında gelen yabancılar;
* Türkiye’nin taraf olduğu eğitim değişim programları (Erasmus, Farabi) kapsamında ülkemize gelen yabancılar;
Yabancıların %73,7’si Kısa Dönem İkamet İzni ile Kalıyor
2022’de Türkiye’de ikamet izniyle kalan yabancıların yüzde 73,7’si kısa dönem ikamet iznine sahip. Bu izin türü şu şartları taşıyan yabancılara veriliyor:
* Türkiye’ye bilimsel amaçlarla gelen yabancılar;
* Türkiye’de gayrimenkulü bulunan yabancılar;
* Türkiye’de ticari iş kuracak olan yabancılar;
* Türkiye’ye hizmet içi eğitim kapsamında gelen yabancılar;
* Türkiye’nin taraf olduğu eğitim değişim programları (Erasmus, Farabi) kapsamında ülkemize gelen yabancılar;
* Türkiye’ye turizm amaçlı gelen yabancılar;
* Türkiye’ye tedavi amaçlı gelen yabancılar;
* İdari veya Adli makamların kararlarına bağlı olarak Türkiye’de ikamet etmesi gereken yabancı uyruklular;
* Aile ikamet izni kapsamında Türkiye’de ikamet edip daha sonra şartlarını kaybederek kısa dönem ikamet iznine geçen yabancılar;
* Milli Eğitim Bakanlığı’ndan izinli Türkçe kurslarına kayıtlı olan yabancılar;
* Kamu kurum ve kuruluşları aracılığıyla Türkiye’de eğitim, araştırma, staja katılacak olan yabancılar;
* Türkiye’de yükseköğretimini tamamladıktan sonra 6 ay içinde müracaat eden yabancılar;
* Ülke ekonomisine katkı sağlanması açısından Türkiye’de çalışmayan ama Bakanlar Kurulun tarafından öngörülen miktarda yatırım yapacak yabancılar ve ailesi; KKTC vatandaşı olan yabancı uyruklular.
Kısa Dönem İkamet İzni ile Türkiye’de bulunan yabancıların uyruklarına bakıldığında, 152 bin 935 kişiyle Irak birinci sırada. Irak’ı 98 bin 559 kişiyle Türkmenistan ve 90 bin 170 kişiyle Suriye takip ediyor.
Türkiye En Fazla Azerbaycanlı Öğrencilere Ev Sahipliği Yapıyor
Kısa Dönem Yabancı İkamet izninden sonra en fazla yabancı, öğrenim amaçlı Türkiye’ye gelen yabancılara verilen Öğrenci İkamet İzni ile Türkiye’de yaşıyor. Toplamda 118 bin 50 kişinin sahip olduğu bu ikamet izni ile Türkiye’de bulunanlar arasında Azerbaycan uyruklular 15 bin 833 kişiyle birinci sırada. Azerbaycanlıları, 9 bin 972 kişiyle İranlılar ve 9 bin 969 kişi ile Türkmenistanlılar takip ediyor.
Aile İkamet İzni ile 89 bin 818 Kişi Türkiye’de Yaşıyor
Türkiye Cumhuriyeti vatandaşlarının, 5901 sayılı Kanunun 28’inci maddesi kapsamında yer alanların veya Türkiye’de yasal ikamet izinlerinden birine sahip olan yabancıların, mültecilerin ve ikincil koruma statüsü sahiplerinin; yabancı eşine, eşinin veya kendisinin reşit olmayan yabancı uyruklu çocuğuna, kendisinin veya eşinin bağımlı yabancı uyruklu çocuğuna aile ikamet izni verilebiliyor. 7 Ocak 2022 itibarıyla bu izinle Türkiye Cumhuriyeti’nde yaşayan toplam 89 bin 818 kişi bulunuyor. Bu izin türünden yararlanarak ülkemizde bulunan yabancılar arasında Öğrenci İkamet İzni’nde olduğu gibi Azerbaycanlılar birinci sırada. Azerbaycanlı 12 bin 304 kişinin ardından, 6 bin 842 kişiyle Özbekistanlılar ve 6 bin 707 kişiyle Ruslar geliyor.