Öncelikle, Türkiye’de kullanılan yollar üç temel gruba ayrılır: şehir içi yollar, otoyollar ve devlet yolları. Bu yolların kodlama ve tabelaları, sürücülerin doğru yönlendirilmesini sağlamak için farklı standartlara sahiptir. İşte detayları:
ŞEHİR İÇİ YOLLAR
Şehir içi yollar, genelde ilçe ve mahalle yönlendirmelerinde kullanılan, belediyelerin sorumluluğunda olan yollardır. Bu yollar herhangi bir özel kodlama içermez. Tabelalarda beyaz arka plan üzerine siyah yazı tipi kullanılır. Bu sistem, sürücülere sade ve anlaşılır bir yönlendirme sunar.
OTOYOLLAR
Otoyollar, genellikle O-xx formatında kodlanır ve büyük şehirleri birbirine bağlayan, çok şeritli ve genelde ücretli yollardır. Çoğu yap-işlet-devret modeliyle inşa edilmiştir. Otoyol tabelaları yeşil arka plan üzerinde beyaz yazı tipiyle gösterilirken, otoyol kodları turuncu zemin üzerine siyah yazılarla belirtilir.
Kodlama sistemi:
- Tek haneli kodlar (O-1, O-2, O-5 gibi), genellikle İstanbul, Ankara, İzmir gibi büyük şehirleri birbirine bağlayan ana yolları temsil eder.
- Çift haneli kodlar (O-21, O-20 gibi) daha çok büyük şehirler dışındaki şehirler arasında ya da şehirlerin çevre yollarında kullanılır.
DEVLET YOLLARI
Devlet yolları D-xxx formatında kodlanır ve tabelalarda mavi arka plan üzerine beyaz yazılarla gösterilir. Genelde iki şeritli olan bu yollar ücretsizdir ve vergilerle finanse edilir.
Kodlama sistemi:
- 500’den küçük ve yüzün katı olan kodlar: Yatay (doğu-batı) uzanan ana yolları ifade eder. Örneğin, D-100 ve D-200 ülkenin batısından doğusuna giden ana güzergahları temsil eder. Sayılar, güney yönünde arttığı için D-100 en kuzeydeki, D-400 ise en güneydeki yolları işaret eder.
- 500’den büyük ve 50 ile biten kodlar: Kuzey-güney doğrultusunda uzanan yolları gösterir. Bu durumda, D-550 en batıdaki, D-950 ise en doğudaki kuzey-güney yollarını ifade eder.
- Diğer kodlar: Ülkenin uçtan uca ana yollarına bağlanan ara yolları belirtir. Örneğin, D-020 veya D-875 gibi kodlar, iki ana yol arasında bağlantı sağlar. Çift sayılar doğu-batı yönünde, tek sayılar ise kuzey-güney yönünde ilerlemeyi ifade eder.