(Fotoğraflar: Zilan Azad)
Hayvanları Koruma Kanunu'nda yapılacak değişikliklere ilişkin 17 maddeden oluşan kanun teklifinin ilk beş maddesi, Türkiye Büyük Millet Meclisi Genel Kurulu (TBMM)’nda kabul edildi. Teklifin görüşmeleri, yaklaşık 14 saat süren uzun tartışmaların ardından sonuçlandı.
Görüşmelerin 14. saatinde, tasarıda sokak köpeklerine 'ötanazi' tartışmalarına neden olan ve komisyonda düzenlemeye gidilen kritik 5. madde kabul edildi. Böylece ilk 5 madde Meclis'ten geçmiş oldu.
Kabul edilen maddeler arasında barınaklara toplatılacak köpeklerle ilgili düzenlemeler yer alıyor.
"ÖLDÜRMEYİ" HEDEFLEYEN MADDE KABUL EDİLDİ
Buna göre, barınaklara alınan hayvanlardan rehabilite edilen “köpekler” sahiplendirilinceye kadar barınaklarda tutulacak. Bakımevine alınan köpeklerden insan ve hayvanların hayatı ve sağlığı için tehlike teşkil ettiği düşündükleri, “saldırgan” olduğuna inandıkları, bulaşıcı veya tedavi edilemeyen hastalığı olan ya da sahiplenilmesi yasak olanlar “ötanazi” adı altında öldürülecek.
Bu kabul edilen ötanazi maddesindeki "insan sağlığına tehlike teşkil etmesi" kısmının altını çizmek önemli; çünkü, "Hayvanları Koruma Kanunu" ismiyle yer alan kanunun amacına, "insan, hayvan ve çevre sağlığı gözetilmek kaydıyla" ifadesi eklenecek. Böylece "insan sağlığı" denilerek hayvanların öldürülmesinin önü açılacak.
Öldürmenin önünü açan bir başka hamle ise kanun'un ilkeleri arasında yer alan "Evcil hayvanlar, türüne özgü hayat şartları içinde yaşama özgürlüğüne sahiptir. Sahipsiz hayvanların da sahipli hayvanlar gibi yaşamları desteklenmelidir" ifadesini yürürlükten kaldırmak oldu.
Ayrıca yeni düzenleme ile birlikte, sahipsiz hayvanlara ilişkin yürütülecek çalışmalarda, tereddüte mahal bırakılmaması için "sahipli hayvan" ve "sahipsiz hayvan" kavramlarının açıkça tanımlanacağı belirtiliyor.
17 maddeden oluşan teklifin tamamı, uzun ve detaylı tartışmaların ardından oylanacak.
MECLİSTE "KANLI ELDİVENLİ" PROTESTO
CHP ve bazı DEM Partili milletvekilleri, Genel Kurul'da yasa teklifini protesto etmek amacıyla ellerine giydikleri üzerinde 'Katliama dur de' yazılı kırmızı boyalı eldivenlerle eylem yaptı. Muhalefet vekilleri, teklifi 'kanlı yasa' olarak tanımladıklarını ve bu eldivenlerle ellerini hayır oyu için kaldıracaklarını belirtti.
USUL TARTIŞMALARI VE ANAYASA'YA AYKIRILIK İDDİALARI
Görüşmeler sırasında usul tartışmaları da yaşandı. CHP Ankara Milletvekili Emir, söz alarak şu ifadeleri kullandı:
"Anayasaya birçok açıdan karşı gelen, Anayasaya aykırı bir kanun tasarısıyla karşı karşıyayız. Anayasa'nın 2'nci, 12'nci, 26'ncı ve daha birçok maddesine aykırı. Sadece 56'ncı maddeden bahsedeceğim. 56'ncı madde diyor ki, herkesin sağlıklı ve dengeli bir çevrede yaşama hakkı var. O çevrenin bir parçası da canlılardır, sokaklardaki sokak köpekleridir. Dolayısıyla Anayasamızda bir hayvan hakkı tanımlanmamıştır ama size de ayrıca insanları yaşatacağız diye sokak hayvanlarını öldürme hakkı da tanımamıştır."
EYLEM VE ELEŞTİRİLER
CHP milletvekilleri, konuşma sırası kendilerine geldiğinde ellerine giydikleri kırmızı boyalı eldivenlerle ve dövizlerle basın locasına dönerek protestolarını sürdürdü. Eylem öncesi DEM Parti sıralarındaki yasayı eleştiren dövizleri DEM Partililer, CHP milletvekillerine verdi. CHP'liler dövizlerle eylemlerini yaptı. Ayrıca, CHP Balıkesir Milletvekili Serkan Sarı, 'Hayvanlar öldürülmesin' diye toplanan imza listesini Meclis kürsüsüne doğru yuvarlayarak sergiledi.
KANUN TEKLİFİ VE ÖTANAZİ TARTIŞMALARI
CHP Ankara Milletvekili Emir, ötanazi maddesiyle ilgili endişelerini dile getirerek şunları söyledi: "Birinci gelen teklifte ötanazi maddesi vardı. Diyorlar ki, 'Biz bu ötanazi maddesini kaldırdık, öldürmeyeceğiz.' Buna inanmayın arkadaşlar. Diyor ki belediye başkanına, 'Bunları toplayacaksın.' Peki topladı ne yapacak? 'Barınağa koy.' Ne kadar barınak var? 105 bin hayvanın girebileceği barınak var şu anda. Hayvan sayısı ne kadar? 4 milyon civarında. Ne olacak peki bu hayvanlar? Fiilen öldürülecekler. Eğer siz gerçekten samimi olsaydınız, gerekli önlemleri almak, gerekli zamanları tanımak konusunda altyapı hazırlığı yapardınız. Gelin, bunu yapın."
TİP GENEL BAŞKANI ERKAN BAŞ'IN ELEŞTİRİLERİ
TİP Genel Başkanı Erkan Baş, yasa teklifinin görüşülme sürecine yönelik sert eleştirilerde bulundu. Baş, "Önemli bir kanun teklifini görüşüyoruz. Bir kere usulen doğru yapmamız lazım. Alelacele bir kanun geliyor 48 saat süresi var, iç tüzüğe göre 48 saat geçmeden buraya çoğunluk oylarıyla indiriyorsunuz. Komisyon sabahlara kadar tartışıyor, halkın katılımının önü kapanıyor. TBMM tarihinde bir ilk, televizyon bozuldu. Şu an TBMM'de halkın girmesi yasak, kapatıldı. Önergelerimizi işleme almıyorsunuz, söz hakkı kullanmamıza izin vermiyorsunuz. Bu kadar arka arkaya usulsüzlük. Yaptığınız işe güvenseniz herkesin gözü önünde tartışırım diye uğraşırsınız. Kanunun her aşamasında gözlerden kaçırmaya çalışıyorsunuz" ifadelerini kullandı.
DEVA PARTİSİ'NİN TEPKİSİ
DEVA Partisi Ankara Milletvekili İdris Şahin, temel kanun olarak görüşülmesine tepki gösterdi. Şahin, "Şu kürsünün arkasına altı arkadaşımız geçiyor ve kendisini altı kişi 600 kişinin üstünde görüyor, grupların dışında hiçbir harekette bulunmuyorlar ve milletvekillerine söz verme imkanından imtina ediyorlar" eleştirilerinde bulundu.
TEKLİFİN DETAYLARI
Hayvanları Koruma Kanunu'nda Yapılacak Değişiklikler:
Kanun Amaçlarına Yeni Eklemeler: Kanunun amaçlarına, “insan, hayvan ve çevre sağlığı gözetilmek kaydıyla” ifadesi eklenecek. Bu düzenleme, hayvan sağlığı ve çevre koruma arasındaki dengeyi vurguluyor.
Sahipli ve Sahipsiz Hayvan Tanımları: Kedi ve köpeklerin sahipli hayvan statüsüne alınabilmesi için, Tarım ve Orman Bakanlığı veri tabanına kaydedilmesi zorunlu hale getirilecek. "Sahipli hayvan" ve "sahipsiz hayvan" kavramları açıkça tanımlanacak.
Barınak Tanımında Değişiklik: Mevcut "yakala-kısırlaştır-sal" metodunun kaldırılmasıyla birlikte, "hayvan bakımevi" tanımı değiştirilecek. Yeni tanım, barınakların, hayvanların sahiplendirilinceye kadar barındırıldığı ve rehabilite edildiği tesisler olarak belirlenmesini sağlayacak.
Sahipsiz Hayvanların Yönetimi: Sahipsiz ve güçten düşmüş hayvanların barınaklara toplanması ve buralarda rehabilite edilmesi sağlanacak. Bakımevi dışında bir yere hayvan bırakmak veya sahiplendirilinceye kadar bakımevinde barındırılan köpeği başka bir yere bırakmak yasak kapsamına alınacak.
Ötanazi Koşulları: Veteriner Hizmetleri Kanunu’nun 9. maddesi çerçevesinde, "insan ve hayvanların hayatı ve sağlığı için tehlike teşkil eden ve olumsuz davranışları kontrol edilemeyen, bulaşıcı veya tedavi edilemeyen hastalığı bulunan ya da sahiplenilmesi yasak olanlara ötanazi yapılmasına karar verilebilecek. Öte yandan, "Ötanazi işlemi veteriner hekim tarafından veya veteriner hekim gözetiminde yapılır" hükümleri uygulanacak.