Marmara Denizi’nde 2021 yılında yaşanan ve “müsilaj” olarak adlandırılan ekolojik felakete benzer, deniz yüzeyini kaplayan turuncu bir tabaka görüldü.
Kızıl gelgit en dar tanımıyla “zararlı alg (bitki benzeri mikro organizmalar) çoğalması” anlamına geliyor. Bu artışta deniz ekosistemindeki onlarca faktör etkili. Bu faktörler içinde de kabaca, su sıcaklığındaki artış, deniz şartlarındaki durağanlık ve kirlilik ön plana çıkıyor.
VOA'dan Gökhan Tan'ın haberine göre Bandırma Narlı sahilinde aşırı çoğalarak denizi turuncu renge boyayan fitoplanktonlara deniz anaları da eşlik ediyor. Karasal atıklar, biyolojik çeşitliliğin azalmasıyla baskın hale gelen bu fırsatçı deniz canlılarına besin taşıyor.
Bandırma Narlı sahilinde aşırı çoğalarak denizi turuncu renge boyayan fitoplanktonlara deniz anaları da eşlik ediyor. Karasal atıklar, biyolojik çeşitliliğin azalmasıyla baskın hale gelen bu fırsatçı deniz canlılarına besin taşıyor.
İstanbul Üniversitesi Su Bilimleri Fakültesi Dekanı Prof. Dr. Melek İşinibilen Okyar’a göre kızıl gelgitin nedeni, çevre koşullarına bağlı olarak, fitoplankton adı verilen algların aşırı artması. Gözle görülemeyecek kadar küçük bu organizmaların sayısı mililitre suda milyonlara ulaşabiliyor ve ortamı adeta istila ediyor.
Marmara Denizi'nin doğusu gibi, güney batısındaki Erdek Körfezi'nde de kızıl gelgit söz konusu. Bandırma Narlı mevkiinde 15 Nisan'da çekilen bu fotoğrafta karşıda Erdek görünüyor. Bandırma 17 Eylül Üniversitesi Denizcilik Fakültesi Dekanı Prof. Dr. Mustafa Sarı, “İklim değişikliğine bağlı sıcaklık artışını kontrol etmek elimizde değil. Denizin yapısını da değiştiremiyoruz. Elimizde olan tek değişken, kirlilik yükünü azaltmak” diyor.
Neden müsilaj değil ve neden kızıl gelgit?
Her iki doğa olayının da tetikleyici faktörleri aynıyken neden müsilaj oluşmadı? Neden deniz yüzeyinde turuncu bir tabaka oluştu?
Prof. Dr. Melek İşinibilen Okyar’a göre, Marmara’da her iki doğa olayına da neden olabilen organizmalar mevcut. Ancak bu türler kendilerini “baskın” konumuna getirecek şartların oluşmasını bekliyor. İşinibilen Okyar, şunları söylüyor:
“Kızıl gelgite neden olan fitoplanktonların pigment maddesi kırmızı. Bulundukları suya kendi rengini verdiği için deniz yüzeyi kırmızı tonlarında görünüyor. Biyo çeşitliliğin azalması, bu organizmalarla beslenen türlerin ortamdan çekilmesine, fitoplankton gibi fırsatçı türlerin ‘önünün açılmasına’ neden oluyor. Müsilaja neden olacak organizmaların da Marmara’da mevcut olduğunu biliyoruz. Sadece uygun koşulların oluşmasını bekliyor.”
İstanbul Üniversitesi Su Bilimleri Fakültesi Dekanı, belki de en dikkat çekici gözlemini en sonda söylüyor ve “Kızıl gelgite yılda bir kez sadece baharda tanık olurduk. Ama artık yılda birkaç kez tekrar ediyor" diyor.