TMMOB Mardin İl Koordinasyon Kurulu, 21 Ağustos 2022 tarihinde Mazıdağı-Derik yolundaki meydana gelen ve 20 kişinin ölümüyle sonuçlanan kazaya ilişkin inceleme raporunu yayımladı. Raporda, Cengiz Holding’e ait ETİ Bakır bünyesinde bulunan Mazıdağı Metal Geri Kazanım ve Entegre Gubre tesislerinden çıkan ağır tonajlı araçların bu güzergahı kullandığına dikkat çekildi.
Rapora göre; kazaya karışan TIR’lardan birinin şoförü ifadesinde yokuşu yavaş indiklerini söylemesine karşın olay yeri inceleme tutanağında, TIR’lardan birinin ani fren sonucu lastiklerinin sürtünmeye dayanamadığı ve işlevsiz hale geldiği belirtildi. Raporda, “Araçlarda havalı fren sistemi bulunmaktadır. Aracın hava sisteminde arıza olduğunda frenler otomatik olarak kilitlenmektedir” denildi.
Araçların azami hız sınırına uymadığı belirtilen raporda şunlar kaydedildi:
“Karayolları Trafik Yönetmeliği’nde belirtilen hız sınırlarına göre; özel yük taşıma araçlarının şehirler arası kara yollarında hız sınırı 50 km/s ve yerleşim yeri içerisinde hız sınırı 30 km/s‘tir. Buna ilişkin fotoğraf 6’da görüleceği üzere, uyarıcı levha bulunmasına rağmen her iki araç da bu sınırlara uymamıştır.
Mazıdağı-Derik yolunun Derik ilçe girişi kısmında yol çalışması olduğu, bu çalışmalardan ötürü yolun tek şeride düşürüldüğü ve yeterli sayıda uyarıcı levhanın bulunmadığı gözlemlenmiştir. İlk kaza anından sonra ilgili kurumların gerekli güvenlik tedbirlerini almadıkları, birinci kazaya ilişkin uyarıcı levhaların olmadığı, trafik akışının kontrolsüz bir şekilde devam ettiği, ikinci kazayı önleyecek herhangi bir tedbirin alınmadığı ve ilgili kurumların gereğini yapmadığı görülmektedir. Dolayısıyla müspet ilim ve meslek sahibi olarak bizlerin, yorum yapmaktan öte benzer bir durumun tekrarlanmaması için neler yapabileceğimizi düşünerek bu doğrultuda araştırma yapması, alınabilecek önlemleri ve çözüm önerilerini de tartışması gerekmektedir.”
Raporda yanıtlanmayı bekleyen sorulardan bazıları şöyle sıralandı:
İlk kazadan sonra yol trafiğe kapatılıp gerekli önlemler neden alınmamıştır? Kazadan sonra neden hiçbir araç oradan çekilmemiştir?
Mazıdağı’ndan kaza yerine kadar olan eğimli yolun ağır tonajlı ve bir o kadar da yüklü araçların frenlerini riske atacağı, ilk kazadan sonra trafik aktif devam ederken toplanan insanların olay yerinden uzaklaştırılması hiç mi düşünülmemiştir?
'Çevre yolu neden hayata geçirilmedi?'
Diyarbakır-Mardin ayrımı Derik ve Mazıdağı çevre yolu projesi 2021 yılında onaylanmasına rağmen neden gerekli çalışmalar yapılmamış ve bu proje hayata geçirilmemiştir? Yıllardır ağır tonajlı bu TIR’ların bu şekilde, güpegündüz şehir merkezinden geçmesine ve ana caddede adeta otobandaymış gibi rahat ve hızlı bir şekilde gitmesine neden göz yumulmaktadır?
Eti fosfat tesisi nakliye işi başladığından bu yana, şirketin nakliye yaptıkları süre içinde yetkili merci ve ilgili kurumlar (jandarma trafik, zabıta trafik ve trafik polisi) tarafından yapılan rutin denetimlerde herkesin durdurulduğu saatlerde söz konusu TIR’lar hiç durdurulup kontrol edilmiş midir?
Bu kontroller es geçildiği için şoförler özgüven patlaması ve kural tanımamazlıkla kendilerini yerel halktan üstün görme cüretiyle kazalara sebebiyet vermektedir. Yerinde yaptığımız ilk incelemelerde, kazadan önce görülmeyen trafik tabelalarının kaza sonrasında bazı yerlere olduğu görülmüştür. ‘Eti Bakır Tesisi’nden çıkan araçların tonaj kontrolleri yapılmış mıdır?
'Cengiz holding’e tanınan ayrıcalık mı?'
Derik Kaymakamlığı ve Derik İlçe Emniyet Amirliği, UKOME (Ulaşım Koordinasyon Merkezi) toplantılarında, ilçelerinden ağır tonajlı araçlar geçmesine rağmen söz konusu toplantılarda neden bulunmayıp görüş bildirmemişlerdir? Görüş bildirmemelerinin sebebi, halkımızın da aynı şekilde düşündüğü üzere Cengiz Holding’e tanınan bir ayrıcalık sebebiyle midir?”
'Kazayı yapan burada çalışan taşeronlar'
CHP Uşak Milletvekili Özkan Yalım ise bugün yaptığı açıklamada, bu rapora da atıfta bulunarak şunları söyledi:
“Cengiz Holding’in işlettiği Eti Maden’e, Mehmet Cengiz’e ait olan ve burada çalışan taşeron firmalar, buradan yük çekmektedirler. Kazayı yapan, burada çalışan taşeronlardır. Yaş itibariyle, özellikle aracın bir tanesi 15 yaşında ve kesme, kamyondan dönme. Diğeri ise Fransız malı ve 21 yaşında olan bir araç. Neden ilk kaza yapıldıktan sonra yol kapatılmadı? Yol açık tutularak diğer araçların geçilmesine sebep oldu. Neden? Çünkü jandarma, belediye, polis, zabıta, bu firmadan çekiniyor. Yolu bile kapatamadığı kanaatine vardık. Şunun altını çizmek istiyorum; buradan yüklenen araçlar, hangi tonajla gidiyordu? Bir TIR’ın ortalama 25 ton atması gerekirken acaba daha fazla yüklü müydü? Bir aracın freninin patlaması için 30 ya da çok daha fazla yükle gitmesi lazım. Bir, yaş etkisi; iki, atmış olduğu yükün etkisi. Bu araçlar kaç tonla çalışıyordu?”
'Araçların yüksek tonajlı olduğu ile alakalı net bilgi sahibiyiz'
CHP’li Yalım, bu araçlara hiç ceza kesilip kesilmediğini de sorarak şöyle konuştu:
“Daha önce kaç tonla gittiklerine ilişkin ellerinde belge var mı? Daha sonradan kantar fişlerinin değiştirildiği ile ilgili şüphelerimiz var. Bunun özellikle altını çizmek istiyorum. Bu firmaya ait olan araçların geçmişe ait, en azından bir yıl boyunca kantar fişlerinin toparlanıp, günde kaç araç geçiyorsa bu araçların doğru yükle, yani 25-26 ton ile geçip geçmediklerinin kesinlikle kontrol edilmesini talep ediyoruz. Araçların yüksek tonajlı olduğu ile alakalı net bilgi sahibiyiz. Cengiz Holding’e ait olduğundan dolayı polis, jandarma, belediyeye ait olan zabıtaların bu araçları hiç kontrol etmediği ile alakalı elimizde bir rapor vardır. Bundan dolayı da özellikle bu kazanın meydana geliş şekli, ilk kaza olduktan sonra neden yolun kapatılmadığı ile alakalı koskoca bir soru işaretini sizlerle paylaşmak istiyorum.”