İstanbul'da meydana gelen son deprem, kentsel dönüşümün ne denli önemli bir konu olduğunu bir kez daha gözler önüne serdi. Bu süreçte, özellikle riskli yapıların yenilenmesi amacıyla devletin sunduğu maddi destekler gündeme gelmiş durumda. Peki, İstanbul'daki kentsel dönüşüm projelerinden nasıl yararlanılabilir? Hangi şartlarla devlet desteği sağlanıyor ve bu desteklerin miktarı ne kadar?
KİMLER BU DESTEKTEN YARARLANABİLİR?
İstanbul'un 39 ilçesinde yaşayan vatandaşlar, riskli yapıya sahip evlerini dönüştürmek için devletin sağladığı desteklerden yararlanabiliyor. Başvuru için belirli bir son tarih bulunmuyor, ancak sürecin doğru şekilde ilerlemesi için birkaç adım takip edilmesi gerekiyor.
İlk olarak, ev sahiplerinin kendi aralarında anlaşarak lisanslı bir kurum aracılığıyla binalarına riskli yapı raporu aldırmaları gerekiyor. Bu raporun ardından kat irtifakı kurularak belediyeye başvuruluyor ve hak sahipliği belirlemesi yapılması isteniyor.
Başvurunun tamamlanmasının ardından, Bakanlık tarafından belirlenen tarihlerde hibe ve kredi sözleşmeleri imzalanıyor. Kampanyanın tek şartı ise, yeni binanın (otopark ve sığınak hariç) eski binaya göre %50’den fazla büyümemesi. Bu şartla, ticari amaçlı büyük projelerin kampanya dışında kalması sağlanıyor.
DEVLET DESTEĞİ NE KADAR?
Kentsel dönüşümde hibe ve kredi destekleri sunuluyor. İstanbul’daki bir konut için sağlanan toplam destek 1 milyon 875 bin TL’ye kadar çıkabiliyor. Hibe desteği 875 bin TL olarak belirlenirken, kredi desteği de aynı tutarda sunuluyor. Taşınma yardımı ise 125 bin TL olarak sağlanıyor. Ayrıca, iş yerleri için sağlanan destek miktarı da 1 milyon TL’ye kadar ulaşabiliyor, burada da hibe ve kredi tutarları 437 bin 500 TL’ye yükseltilmiş durumda.
ÖDEMELER NASIL YAPILIYOR?
Devletin sağladığı maddi destekler, hak sahibi adına yüklenici firmaya aktarılıyor. Vatandaşlar doğrudan para almazlar; ödemeler ise kademeli olarak yapılır. İlk ödeme, işin başında %30, taşıyıcı sistem tamamlandığında %30, sıva aşamasında %30 ve yapı kullanım izni alındığında ise kalan %10 olarak yapılmaktadır. Taşınma yardımı, ev sahibi ya da kiracıya göre değişir; kiracı varsa, bu yardımı kiracı alır, yoksa ev sahibi faydalanır. Ancak, aynı anda kira desteği ve taşınma yardımı alınamaz; bunlardan sadece biri seçilebilir.
KREDİLERİN GERİ ÖDEME SÜRECİ NASIL İŞLİYOR?
Devlet tarafından verilen hibe, geri ödemesi olmayan bir destek olup, bir defaya mahsus olarak verilir. Kredi desteği ise geri ödemeli olup, iki yıl sonra başlar. Bu iki yıl, vatandaşın yeni evine taşındığı süreci kapsar. Krediler, 10 yıla kadar vadeli ve ilk yıl faizsizdir. Sonraki yıllarda ise, kredilere TÜFE’nin yarısı kadar bir artış uygulanır.
TOKİ VE EMLAK KONUT SÜRECE DAHİL OLUYOR MU?
Bireysel bazdaki bina dönüşüm projelerinde, vatandaşlar kendi müteahhitlerini seçebiliyor. Ancak, daha büyük ve ada bazlı dönüşüm projelerinde, tüm hak sahiplerinin onayı alındığında, Kentsel Dönüşüm Başkanlığı, TOKİ ve Emlak Konut devreye giriyor. Bu durumda, devletin sağladığı hibe doğrudan inşaat maliyetinden düşülür ve geri kalan borç, uzun vadeye yayılacak şekilde taksitlendirilebilir.