Galatasaray, Beşiktaş ve A Milli Futbol Takımı'nın eski futbolcusu Gökhan Zan, 11 ili etkileyen Kahramanmaraş merkezli 2 büyük depremin ardından memleketi Hatay'a verdiği destekle kamuoyunun takdirini toplamıştı.
Gökhan Zan ve eşi Müge Uzun Zan, Halk TV'de İsmail Küçükkaya'nın 'Yeni Bir Sabah' programına konuk oldu. Zan çifti, Hatay'da yaşanan problemleri anlattı.
Gökhan Zan, şunları söyledi:
ANTAKYA HER ZAMAN KÜLLERİNDEN DOĞMUŞTUR
Ben öncelikle nereden geldiğimizi özetlemek istiyorum. Biz medeniyetin yeşerdiği, kutsal topraklardan, Hatay'dan geliyoruz. Bu medeniyet şehrinde, bu coğrafyada her kültür ve medeniyeti temsil eden insanlardan bir araya gelmiş bir coğrafyadan geliyoruz. Aynı zamanda öyle bir coğrafya ki, afetlerden, savaşlardan, depremlerden, çatışmalardan başını kaldıramayan bir coğrafya. Ancak öyle bir toplumuz ki, Antakya her zaman küllerinden doğmuştur. Tırnaklarıyla toprağı çapalayan, alnından teri, sırtından yükü eksik olmayan, küllerinden her zaman doğan memleketin çocuklarıyız. Hiçbir deprem, hiçbir afet, hiçbir savaş toplumumuzu sıkıntıya sokmamıştır. Bundan sonra da kardeşçe, hakça, adaletli bir şekilde üreterek, birlikte dayanışma içinde olacağız. Mustafa Kemal Atatürk'ün özellikle son zamanlarda Hatay göz bebeğiydi. Bundan sonra bu emaneti gelecek nesillere aktarabilmek için, hem hem kültürünü, hem demografik yapısını doğru bir şekilde inşa etmemiz gerekiyor" diyerek sözlerine başladı.
İnsanlar doğal olarak o travmanın psikolojik etkisiyle gitme refleksi gösterdi. Bu bir deprem değil, bu çok farklı bir şey. Orada bulunmayanın yorum yapması çok zor. Oradaki enkazı, molozları, hayatı görmesi gerekiyor ki bazı şeyleri hissedebilsin. Biz Cumhuriyetimizi kolay kolay kazanmadık, ne badireler atlattık, kenetlenerek bugünlere geldik. Ben inanıyorum ki Hatay aynı şekilde altından kalkacak. Milletimize teşekkür ediyorum. İnanılmaz bir dayanışma, kenetlenme, birlik beraberlik. Bu sınavın galibi halk oldu. Ben iyi ki bu coğrafyanın çocuğuyum.
BU İNSANLAR HALA ÇADIR DİLENİYORLAR
Bu insanlar onuruyla, gururuyla yaşayan insanlar. Bu insanlar daha düne kadar evleri olan, işleri olan insanlardı. Düşünebiliyor musunuz, 1,5-2 dakika içinde aileniz yok, eviniz yok, eksik kalmışsınız. Dostlarınız yok. Mahalleniz yok, şehriniz, kültürünüz, geleceğiniz yok olmuş. Bu insanlar hala çadır dileniyorlar. Ben insanlığımdan, bu dönemden, bu yüzyıldan utanıyorum. İnsan seçiyoruz. Bize okullarda deprem öğretilmedi. Bu eğitimle, farkındalıkla başlar. Derslerde gösterilmesi lazım.
HALA DUŞ ALAMAYAN İNSANLAR VAR
Hala duş alamayan insanlar var. Hala güncel sorunlar devam ediyor. Önce hijyen sorununu ortadan kaldırmamız lazım. Biz 9-10 gün duş almadık. 37 gündür duş almayanlar var. 1,5-2 ayda insanlar unutabiliyor.
BEN KİME GÜVENECEĞİM?
Bu bir deprem değil, unutulamaz. Herkes not alsın. Bu bir kıyamet. Bu hiçbir depreme benzemiyor. Bu yüzyılların en ağır, en şiddetli felaketini yaşayan bir coğrafya. Bundan sonra önemli olan çözüm odaklı olmamız. Ben halkım, ben sırtımı kime dayayacağım? Devletime. Ben kime güveneceğim? Devletime. Bugün yanımda olmaları lazım. Evet yapıyorlar, ama eksik. Bunu kendileri de biliyorlar zaten. Eksik olduğu zaman insanlar acı çekiyor. Bu eksiklik nasıl hızlıca giderilebilir? Koordinasyon zayıflığı 1. günden bugüne dek devam ediyor. Bunu inkar edemezsiniz. İnsanlar dışarda, çadır kentleri su basıyor. 2-3 çadır ver ne olacak, imkanın var. Memleketine dönmek isteyen ama dönemeyen, çadır var mı diye soran insanlar var. Dönemiyorlar. Herkes köye geri dönüyor, akrabalarının yanına sığıyor. Köy ahalisi 500'se 5000'e çıkıyor. Merkezden göç eden insanlar var. Ona göre erzak, çadır göndereceksin.
HASTALIKLARIN ÖNÜNE GEÇMEMİZ LAZIM... SAĞLIK BAKANI'NDAN RİCAM...
Bölge sıcak bir bölge. Haşereler, bit, salgın hastalıklar... Bunların önüne geçmemiz lazım. Benim Sağlık Bakanı'ndan ricam, bu durumları ihmal etmeyelim. Başka bir felaketle karşılaşmayalım. Hatay'ın %80'i yıkıldı. Yıkılmayan yerler de yıkılmak zorunda zaten. Geçmişten çok geleceğe bakmalıyız. Bu şehri nasıl inşa etmeliyiz? Bundan sonra oradaki insanlar yaşayan ölü gibi olacaklar. Bundan dolayı biraz dikkatli olalım. Sevgiyi, şefkati gösterelim. Bu insanları geçici olan çadırla değil, konteyner ile yaşanılacak duruma getirelim. İnsan gibi yaşamaları lazım. Konteyner kentler yapılıyor ama sayısı az. Çadırın gelmediği noktada konteyneri nasıl getireceksiniz?
BU İNSANLAR NASIL AYAKTA DURACAK?
Sayın Spor Bakanı ve Enerji Bakanı ile sayın Ekrem İmamoğlu ile görüştük. Onlar da binlerce çalışanıyla uğraşıyorlar. Bu siyaset üstü bir durum. Bugün her şeyi bir kenara bırakma zamanı. Hem Cumhurbaşkanımız, hem siyasi parti genel başkanlarımız, bu insanların sizlere ihtiyacı var.
Bu insanlar nasıl ayakta duracak? Hayvancılıkla uğraşan insanın hayvanı için yemi yok. Bu insanlara yazık günah değil mi? Birilerinin sahip çıkması lazım. Sen ulaşacaksın halkına. Derdini dinleyeceksin.
Dışardan gelen belediyeler muazzam çalıştı. Konya'dan tutun İstanbul'a, her yerden, taraflı tarafsız, parti gözetmeksizin müthiş çalışıyorlar. Milletimiz iradesini gösterdi, devlet de irade gösterdiği zaman birleştiğimiz zaman daha güzel olacak.
HIZLICA DERS ALMAMIZ LAZIM. İSTANBUL'UN BUNUN ALTINDAN KALKMASI MÜMKÜN OLMAZ
('Bu yaşadıklarımızdan ders alsak, halkımız, devletimiz bir sonraki depreme hazırlık için ne yapsın?' sorusuna) Deprem bölgesini bilim insanları anlatıyorlar. Biz sadece yaşayanlar olarak anlatabiliriz. Bu işi yıllardır profesörler anlatıyorlar. İstanbul gibi itfaiye aracının zor girdiği ara sokakların olduğu ve mimarisi eski olan yerleri düşünebiliyor musunuz? Hiçbir kurtarma aracı giremez. Bu sıkıntıları önlemek için devletin gücü, bu gücün çok doğru kullanılması önemli. Yarın insanları bir yere taşırsınız, onların yerlerini sağlamlaştırırsınız ya da az hasarlı olan yerleri depreme dayanıklı hale getirmek için fiberkarbon dediğimiz kuvvetlendirmeleri kurabilirsiniz. Bizim hızlıca ders almamız lazım. İstanbul'un bunun altından kalkması mümkün olmaz.
HAKKIMI HELAL ETMİYORUM... BANA YALAN SÖYLEDİ
Cumhurbaşkanlığı İletişim Başkanlığı diye bir şey var. Beni aradılar. Çağatay Bey ve Ali Bey diye birisi.. Soy isimlerini hatırlamıyorum. 'Gökhan Bey yaptıklarınızı duyuyoruz, mücadele ediyorsunuz, ne ihtiyacınız varsa...' Biri ile, yetkili biri ile koordine olmak zorundasınız. Bir yarım saatte gelecek olan kepçe akşam 6'dan gece 12'ye kadar zifiri karanlıkta bekledik o soğukta. Biz defnedemiyoruz, aldık enkaza geri götürdük. Enkazda bekledik sabaha kadar, tekrar geri getirdik. Kendi imkanlarımızla bu sefer yaptık. Böyle bir insan, bu kadar ağır bir travma üzerinden size yalan konuşuyor. Ben hakkımı helal etmiyorum. Bu çok ağır bir şey. Bir gün değil, iki gün değil, bir hafta boyunca bana yalan söyledi. Her istediğim şey gerçek çıkmadı. Kepçe istiyorum yok. 'Vinç geliyor dedi, yolda'... Kurtarılmayı bekleyen insanlar var. Rica ettim bir tane vinç lazım. Yıkım makası, biz bunu günlerce bekledik. 'Yarım saat, yolda' dedi, 'şu geliyor, bu geliyor' dedi. Günler geçti.
ÇOCUKLAR TRAVMALARINI NASIL ATLATACAK?
Hızlıca sağlıklı barınak net lazım. Mahallelere duş kabinleri, tuvaletler en azından bunları koyalım. Yenisi için bu şehir inşa edildiği zaman nasıl inşa etmemiz lazım. Bunların üzerinde durmak lazım. Çocuklarımızın travmalarını için 8-15 yaş arası çocuklar, saha yaratalım. Kumdan saha yaratalım. BESYO öğrencileri gelsinler, antrenörlük yapsınlar. Sporun gücünden faydalanalım. Turnuvalar yapalım. Futbol izlesinler. Bunu sürdürülebilir hale getirelim.
MOLOZLARI HIZLI KALDIRAMAYIZ. ÇOK BÜYÜK ZARAR VERİRİZ TARİHİ DOKUYA
Küçük esnaflar için projeler üretmeliyiz. Bunları nasıl kalkındırabiliriz? Ben Hataylı olduğum için söylüyorum. Demografik yapımız çok önemli. Bu hassas bir konu. Siz yıllardır yaşadığınız mahallenizi başka insanlarla karıştıramazsınız. Şu anda Valilik nerede? Binası yıkıldı. Defne bölgesinde. Demek ki doğru olan yapılanmalar orasıymış aslında. Defne ayakta kaldı. Tabii ki yıkılan, hasar gören binalar var. Bizim tarihi dokumuz var. Bu dokuyu molozları hızlı kaldıramayız. Çok büyük zarar veririz.
Eşi Müge Uzun Zan ise şu ifadeleri kullandı:
37 GÜN GEÇTİ, HALA ÇADIRI OLMAYAN AİLE VAR
Bu yardımların sürdürülebilir olması gerekiyor. İnsanlar çok büyük bir dayanışma içerisinde yardımları yığdı. Bu bir yandan da tehlikeli bir durumdu. Bu yardımların doğru bir şekilde, zamana yayılarak koordineli bir şekilde dağıtılması çok önemliydi. Elimizde beş tane çadır var, bebeği olan var, engelli olan var, hasta olan var, en kötü kimse onun ayrımını yapmak zorunda kalıyoruz. Bu çok kötü bir şey. Benim şu anda kendim şahit olduğum en az 10-15 çadırı olmayan, kendi imkanlarıyla naylonlarla çadır yapmaya çalışan insanlar var. 37 gün geçmesine rağmen hala çadırı olmayan aileler var.
Bu milletin, bu durumda verdiği sınavın çok güzel sonuçları oldu. Hiç tanımadığım insanları ailem gibi hissettim. Hiç yalnız hissetmedim. Milletin desteğini hissettim.