14 Mayıs Pazar günü gerçekleşen Cumhurbaşkanlığı seçimlerinde adaylardan hiçbirinin %50'nin üzerine çıkamaması sebebiyle seçimler ikinci tura kaldı. 28 Mayıs Pazar günü gerçekleşecek seçimlerde ise ülkemizin her yerinde daha fazla Sandık Kurulu görevlisi ve müşahite ihtiyaç olduğu söz konusu. Görevlerin arasında sandık kurulu ve müşahitlik var ama arasındaki farkı biliyor muyuz?
Sandık Kurulu Üyesi ve Müşahit Görevleri Aynı mıdır?
• Sandık kurulu üyelerinin ve müşahitlerinin görev ve sorumlulukları farklıdır.
• Sandık kurulu üyeleri, oy verme, sayım ve döküm işlerini yürüten kuruldur.
• Müşahitler ise, siyasi partilerin şikâyet ve itiraza yetkili gözlemcileridir.Müşahitlere“gözlemci” de denilebilir.
• Partilerin her sandıkta hem bir sandık kurulu üyesi, hem de bir müşahidi bulunabillir.
• İstanbul Barosu Başkanlığının “Her Sandıkta Bir Avukat” çalışmasıyla, okullarda ve sandıklarda bulunan parti görevlileri yanında bir avukat da bulunması amaçlanmaktadır. Çıkabilecek sorunların çözümü için sandık görevlileri ve müşahitlerin, okulda, sandıklarda bulunan avukatla irtibat halinde olması önemlidir.
SANDIK ÇEVRESİNDEKİ GÖREVLİLER
Hem oy sayım ve tutanaklara verilerin işlenmesi gibi işlemlerin uzun sürmesi hem kimi bölgelerde müşahit ve sandık görevlisinin yetersiz olması gibi gerekçeler, herkesin sürecin bir parçası olmasının ne kadar önemli olduğunu da gösteriyor. Bu da çoğu kişiye 'Ben ne yapabilirim?' sorusunu sorduruyor.
İlk seçenekle başlayalım; Sandık Kurulu görevlisi olmak için başvurabilirsiniz;
Seçimlerde her sandığın başında Sandık Kurulu bulunuyor. Bu kurul, yurt içinde bir başkan, bir ihtiyar meclisi/heyeti üyesi ve son yapılan milletvekili genel seçiminde en çok oy almış olan beş siyasi partinin üyesinden oluşuyor.
Siyasi partiler kendi üyelerini başvuru formlarıyla YSK'ya iletiyor. YSK, gelen formları da değerlendirerek tüm Sandık Kurulu üyelerini atıyor. Sandık Kurulu üyelerine bir de ücret ödeniyor. Sandık görevlisi olduğunuzda görevli olduğunuz sandıkta oyunuzu kullanabileceğinizi de belirtelim.
Eğer Sandık Kurulu üyesi olmak istiyorsanız, ilçenizdeki bir siyasi parti binasına gidip başvurularınızı tamamlayabilirsiniz. Son başvuru günü ise 18 Mayıs.
Özetle Sandık Kurulu;
• Seçim için (135 sayılı genelgenin 7. maddesinde belirtilmiş) ön hazırlıkları yapar,
• Saat 07.00’de sandık başına toplanarak yemin etmesinin ardından, “EVET” ya da“TERCİH” mührünü masanın üzerine koyarak, sandığın boş olduğunu tespit eder veoy sandığını, oy zarf ve pusulalarını mühürler,
• Seçim sırasında kimlik kontrolü yapar, seçmenin adının seçmen listesinde bulunup bulunmadığını kontrol eder,
• Oy pusulasını ve zarfı vatandaşa verir, gerekirse nasıl oy kullanacağını seçmene
açıklar,
• Oy verme işleminden sonra seçmenin imzasını alır,
• Seçim bitiminde sandığı açıp oyları sayar,
• Sandık seçim sonuç tutanağını düzenler,
• Şikayetleri karara bağlar,
• Yapılan her işlemin tutanaklarını düzenler,
• Sonuç tutanağı, diğer malzemeler ve belgeleri İlçe Seçim Kurulu Başkanlığı’na ulaştırır.
Sandık Kurulu Kararlarını Nasıl Alır?
• Alınan kararlar konusunda kurul arasında anlaşma sağlanamadığı takdirde, üyelerin yarısının bir fazlasının alacağı karar ile işlem yapar.
• Oyların eşitliği halinde, başkanın katıldığı tarafın kararı ile karar verilmiş sayılır.
• Kararlar tutanak altına alınır. (135 Sayılı Genelge 22. madde)
Müşahit olabilirsiniz;
Sandıklarda görevli olmanın bir diğer yolu ise müşahit olmak. Müşahit olmak için seçime katılan herhangi bir partiden bir müşahit belgesi temin edilmesi gerekiyor. Söz konusu partiye üye olunması ise gerekmiyor. Müşahitler oylarını seçmen kağıtlarında yer alan sandıkta kullanıyor. Görevlendirildikleri sandıklar ise farklı oluyor.
“Müşahit” kime denir, görevleri nelerdir?
• Sandık başı işlemlerini takip etmek üzere, siyasi partilerin belirleyip, İlçe Seçim Kurulu’na sunacağı yetkiliye “müşahit” veya “gözlemci” denir.
• Siyasi partilerin müşahitleri ile adayları, sandık başı işlemlerini takip etmek üzere
hazır bulunabilirler.
• Müşahit, seçimin tarafsız bir şekilde yürütülüp yürütülmediği, sandık kurulunun görevini gerektiği şekilde yapıp yapmadığı gibi hususları denetler. Gerekirse itiraz ve şikâyet hakkını kullanır. Öncelikle çıkan sorunlarda okulun görevli avukatını arayarak, koordineli bir şekilde müdahale yapılması istenebilir, bu durum avukatların çözüm sürecine etkide bulunduğu alanlardan biridir.
• Sayım esnasında sayım masası başında hazır bulunan parti müşahitlerinin sayısı beşten fazla ise, hazır bulunanlar arasından başkan tarafından kurul önünde ad çekme suretiyle, sandık başında kalacak beş parti müşahidi her biri ayrı partiden olmak üzere tespit edilir. Diğer müşahitlerle bağımsız aday müşahitleri için sayım işlemini yakından takip edebilecekleri bir yer ayrılır.
• Sandık çevresi dışında açık bir müşahit sayısı sınırlaması bulunmamaktadır. Ancak; Müşahitlerin görev kapsamının tek sandık çevresi ile sınırlı olup olmadığı konusun da yine açık bir hüküm bulunmamakla birlikte, 298 sayılı Kanunun 82. maddesinde sandık çevresinde bulunabilecek kişilerin kimler olduğu belirtilirken “o sandık çevresinde görevli olan müşahit” olarak anılmıştır.
• Seçim bitip oylar sayıldığında, oy sayılarının yazıldığı mühürlü tutanağın bir örneği ni İlçe Başkanlığı’na ulaştırır.
Müşahidin sandık başında bulunma hakkı:
• Sandık sürecinin başından itibaren, müşahitlerin de, tüm işlemleri takip etmek ve denetlemek, tutanağa geçirmek ve gerektiği yerlerde itiraz ve şikâyet etmek üzere sürekli sandık çevresinde kalma hakkı vardır. Bu yasal hak, hiçbir şekilde engellenemez.
Müşahit olmak için Oy ve Ötesi ve Türkiye Gönüllüleri gibi platformlara başvuru yapabilirsiniz. Başvurunuzun değerlendirilmesi sonrası tüm bilgilendirmeler için sizinle iletişime geçiyor olacaklar.
Son olarak; görev almasanız bile oy kullanma işlemi tamamlandıktan sonra, sayım ve tutanakların işlenmesi süreçlerini vatandaş olarak takip etmekte sakınca yok ,yasal hakkınız.Bu, tüm vatandaşlarımızın yasalarla korunan hakkı. Ancak süreci takip ederken görevlilerin işlerini zorlaştıracak durumlar yaratmadığınızdan emin olun. Sakin ve saygılı bir iletişim sürecinin parçası olduğunuzdan emin olun.