Bugün tarih sayfalarımızda önemli günlerden bir tanesi Başkentimiz Ankara'nın Başkent oluşu'nun 94.Yılı...
6 Ekim 1923’de İstanbul’un yabancı işgal kuvvetleri tarafından boşaltılması tamamlandı. Yabancı işgal kuvvetlerinin İstanbul’dan ayrılması, gündeme hükümet merkezi sorununu getirdi. İsmet Paşa (İnönü) hükümet üyesi olmakla beraber, Ankara’nın başkent oluşunu öngören önergeyi 9 Ekim 1923’te on dört arkadaşı ile birlikte, Malatya Milletvekili olarak TBMM’ne verdi. İsmet Paşa, Ankara’nın hükümet merkezi olması konusunu acil bir sorun olarak görmekte ve Lozan’dan itibaren zihnine yerleşmiş bulunduğunu ifade etmektedir. İsmet Paşa’ya göre, Ankara’nın başkent olması iç ve dış çeşitli sebeplere dayanmaktadır: “Lozan’da Batı dünyasının murahhasları, mütehassısları, diplomatları ile görüşüyorum. Bunlar İstanbul Hükümeti’ni İstanbul muhitini tanıyan insanlar ve yeni devletin o muhitin insanlarına göre kurulmasını arzu ediyorlar. Bunu her hallerinden anlıyorum. Bizim bakımımızdan meselenin daha ehemmiyetli ve değişik cepheleri var. Bir defa Boğazlar askeri bakımdan tamamıyla açık, tamamıyla emniyetsiz. Bu vaziyetteyiz. Lozan Antlaşması’yla elde edebildiğimiz neticeler ve tarihi şartlar bizi endişeye sevk ediyor. Ayrıca Anadolu’nun ortasında bulunarak ve bir Anadolu hükümeti olarak yeni devleti çalıştırmak istiyoruz”.
Teklif edilen Anayasa maddesi gayet kısadır: Türkiye Devletinin makarrı idaresi Ankara şehridir.” Ancak teklif edilen kanun maddesinin gerekçesi, Ankara’nın yeni Türkiye’nin merkezi olması gereğini açıklamaktadır. Gerekçe özetle, yeni Türkiye’nin varlığının, ülkenin kuvvet kaynaklarının gelişmesinin sağlanması, Anadolu’nun merkezinde başkent tesis etmek lüzumunu açıklıyor ve coğrafi ve stratejik durum, iç ve dış güvenlik de bunu gerekli görüyordu.
13 Ekim 1923’te TBMM’de kabul edilen tek maddelik bir yasa ile Ankara, yeni devletin başkenti olmuş ve böylece devlet merkezinin İstanbul olacağı yolundaki çekişmelere son verildiği gibi, Cumhuriyetin ilanı için de bir adım atılmıştır.
Ankara'nın başkent oluşu, Ulu Önder Atatürk ve silah arkadaşlarının büyük mücadeleler vererek kazandığı Ulusal Kurtuluş Savaşımız'ı taçlandıran en önemli olgulardan biridir.
Ankara, bağımsızlığımızın simgesidir. Türkiye Cumhuriyeti yaşadıkça, Ankara başkent olarak yaşayacaktır. Ankara'nın başkent ilan edilişi, Türkiye Cumhuriyeti'ni 'ulus' yapan en önemli etkenlerden biridir.
ANKARA’NIN BAŞKENT OLMASI İÇİN TÜRKİYE BÜYÜK MİLLET MECLİSİ BAŞKANLIĞI’NA VERİLEN ANAYASA DEĞİŞİKLİĞİ TEKLİFİ
Yüksek Başkanlığa,
Lozan Antlaşması’nın tamamlayıcılarından tahliye protokolünün uygulanması son bulmuş ve baştan başa yabancı işgalinden kurtulan Türkiye’nin fiilen kuruluşu tahakkuk eylemiştir. Milletimizin en değerli beldelerinden İstanbul’umuz, İslamiyet’in hilafet merkezi olma durumunu, İslam alemi içinde tahsisen ve hasren Türk milletinin savunma vasıtalarına emanet edilmiş olarak sonsuza kadar sürdürecektir. Diğer taraftan Türkiye Devleti’nin idare merkezi için Türkiye Büyük Millet Meclisi’nde karar vermek zamanı gelmiştir.
Bir devletin merkezini tayin için esas olacak düşünce, yeni Türkiye’nin idare merkezinin Anadolu’da ve Ankara şehrinin seçilmesini gerekli kılmaktadır. Söz konusu düşünce; Antlaşma ile Boğazlar için kabul edilen hükümler, yeni Türkiye’nin varlığının esası, memleketin kuvvet kaynakları ve gelişmesini Anadolu’nun merkezinde tesis etmek gereği, coğrafi ve stratejik durumunun müsaadesi çerçevesinde iç ve dış güvenliğin sağlanması hususunda geçmişte edinilmiş tecrübelerle özetlenebilir. Bu düşüncelerin her biri, başlı başına bir önemli gerekçe sayılacak durumdadır.
Devletin idare merkezinin yeni bir şekilde tesis ve gelişmesine bir an önce başlamak iç ve dış tereddütlere son vermek için alttaki kanun maddesinin kabulünü arz ve teklif ederiz.
Kanun maddesi : Türkiye Devleti’nin idare merkezi Ankara şehridir. 9 Ekim 1923
Malatya : İsmet İnönü
Çorum : Ferit Törümküney
Diyarbakır : Zülfü Tiğrel
Ertuğrul (Bilecik) : Dr.Fikret Onuralp
Kütahya : Seyfi Aydın
Malatya : Hilmi Oytaç
Kastamonu : M. Mahir
Erzurum : Rüştü
Erzincan : Sabit
Sivas : Rahmi
Bursa : Necati Kurtuluş
Bursa : Refet (Canıtez)
Konya : Kazım Hüsnü Bey
İstanbul : Ali Rıza Bebe
KarahisarıSahip : M. Kamil
Ankara'nın Başkent oluşunun 94 yıl dönümü dolayısıyla, Cumhuriyet Halk Partisi (CHP) Genel Başkanı Kemal Kılıçdaroğlu bir mesaj yayımladı.
Kılıçdaroğlu, mesajında, şunları kaydetti:
"Milli mücadele yıllarında alınan önemli kararlara ev sahipliği yapmış güzel şehrimiz Ankara'nın başkent oluşunun 94. yılı kutlu olsun."
Başbakan Binali Yıldırım, Ankara'nın başkent oluşunun 94'üncü yıl dönümü dolayısıyla bir mesaj yayımladı...
"İşgaller, katliamlar ve türlü entrikalarla tarihten silinmesi planlanan Türk milleti, var olma iddiasını buradan dünyaya duyurmuş, devletimizin bütün müesseselerini burada tesis etmiştir." ifadesini kullanan Başbakan Yıldırım, mesajında şunları kaydetti:
"Başkent Ankara, Türkiye Cumhuriyeti'nin kuruluşunda olduğu gibi gelişmesi ve ilerlemesinde de önemli kararların alındığı bir merkez olmuştur. Cumhuriyet'le birlikte hızlı bir gelişme süreci yaşayan Ankara, ülkemizin başkenti olma onurunu, sahip olduğu tarihi ve kültürel zenginlikleriyle bugün de layıkıyla taşımaktadır.
Ankara'nın başkent ilan edilişinin 94. yıl dönümünü kutlarken Gazi Mustafa Kemal Atatürk ve milli mücadelemizin bütün kahramanlarını rahmet ve şükranla anıyor, vatandaşlarımızı muhabbetle selamlıyorum."