CHP Ankara Milletvekili Ali Haydar Hakverdi, virüs dolayısı ile sokaklardaki insan sayısındaki ciddi düşüş yaşandığını toplu taşıma esnafı ve emekçilerinin zor durumda olduğunu belirterek, acil çözüm şartlarını sıraladı.
Hakverdi'nin açıklaması şöyle:
"AKP iktidarının ve tek adam rejiminin yanlış politikalarının ülkemize yaşattığı ekonomik, sosyal ve siyasal sıkıntıları hepimiz bizzat yaşayarak görüyoruz.
2019 yılı içerisinde neredeyse ayda bir açıklanan ekonomik paketler yandaş şirketler dışında kimseye çare olmadı. Birçok sektör büyük sıkıntılarla baş başa bırakılırken yüzbinlerce esnaf kepenk kapattı.
Bu sektörlerden biri de yüksek yakıt maliyeti, vergiler, bakım masrafları, orta halli bir binek oto fiyatı kadar tutan zorunlu trafik sigortaları ve adeta kar ortağı olan trafik cezaları ile çalışmaya çalışan toplu taşıma sektörü.
Tüm bunlar yetmezmiş gibi dünyaya kabus gibi çöken coronavirüs “dünyayı durdurdu” desek eksik söylemiş olmayız. Dünya bu büyük krizle karşı karşıya geldiğinde iktidarlar açısından birçok gerçek te gün yüzüne çıktı. Güçlü devletler ve iktidarlar ile güçlüymüş gibi görünenler vatandaşlarına verdiği ya da veremediği destekle ölçülür oldu. Virüsün yayılımını azaltmak için “evde kal” çağrıları yapılırken birçok ülke işsiz kalan ve evinde kalması istenilen vatandaşlarına trilyonlarca dolarlık destek verdi. Ülkemizde de önce “işverenlerin yüzünü güldüren” sonrasında onları dahi memnun etmeyen 100 milyar liralık destek paketi açıklandı. Daha sonrasında ise başta Ankara ve İstanbul Büyükşehir belediyeleri olmak üzere CHP’li birçok belediyenin vatandaşlara yardım etmesi engellenerek bizzat Cumhurbaşkanı tarafından “IBAN paketi” açıklandı.
Açıklanan 100 milyar liralık virüs paketinde ise işçi yok, tarım yok, yoksul yok, esnaf yok…
O esnaflardan toplu taşıma sektöründe olanların ise sadece çarkları değil tabiri caizse tekerleri dönmez duruma geldi.
Toplu taşıma esnafına acil destek şart
Ankara’da 7.701 Ticari Taksi, 900 Özel Halk Otobüsü, 7.329 Ticari Servis Aracı ve 2.231 Minibüs (Dolmuş) olmak üzere toplamda 18.161 (özel) toplu taşıma aracı ve bir o kadar da esnaf bulunmakta. Bu sayı Türkiye’de tahminen toplamda 450.000 civarı. Yani yüzbinlerce esnaf. Aileleri ile birlikte 2 Milyona yakın insan…
Virüs dolayısı ile sokaklardaki insan sayısındaki ciddi düşüş en çok ta bu sektörü vurmuş görülüyor. Müşteri bulmakta zorlanan bulsa dahi sayı sınırlaması nedeniyle aracını yarı yarıya doldurabilen (uygulamanın doğruluğunu tartışmıyoruz) esnafın tüm giderleri ise sabit olarak devam etmekte. Vergiler, yakıt, SGK primleri (3 ay ertelendi, ödenmiş sayılmadı), cezalar, bakım onarım masrafları, araç muayeneleri (3 ay ertelendi ama muayene yaptırdıkları an bitiş tarihini ötelemeyecek deniliyor.) , Motorlu Taşıtlar Vergisi…
Esnafa CHP'li belediye sahip çıkıyor ama yetmez
Başta İstanbul Büyükşehir ve Ankara Büyükşehir Belediyeleri olmak üzere Millet ittifakının belediye başkanları birbiri ardına toplu taşıma esnaflarına desteğini açıkladı. Bu destekler esnafı memnun etse de asıl beklenti iktidardan.
Ankaralı taksicilerin neredeyse yüzde 40' 65 yaş üstü
Ankara’da trafikte olan 7.701 ticari taksinin sahibinin neredeyse 3000’i 65 yaş üzerinde. Kendileri işe çıkamadığı gibi 18-20 yaş aralığındaki çocukları da işe çıkamıyor. Sadece Ankara’da ticari taksilerde 9.000’e yakın gündelik yevmiyeli işçinin çalıştığı tahmin ediliyor. Yani şu an 9 bine yakın yevmiyeli taksi emekçisi evine ekmek götüremiyor. Tek çift plaka uygulaması da birçok durağı olumsuz etkilemiş durumda. Çünkü duraklardaki plakaların son rakamları dengeli olarak dağılmış durumda değil. Bir durakta 1 gün 15 araç işe çıkarken ertesi gün 5 araç çıkabiliyor.
Dolmuşlar yakıt parasını dahi çıkaramıyor
Ankara’da 2.231 Türkiye’de toplamda 36.500 tahditli plakalı ticari minibüs (dolmuş) var. 14 kişilik araçlara virüs nedeni ile 7 yolcu sınırı getirildiği de düşünülürse dolmuşlar şu an zararına sefer yapıyorlar. Bu sektörde de binlerce yevmiyeli işçi çalıştığı düşünüldüğünde mağduriyet katlanarak artıyor. Dolmuşçu esnafı kredi kartlarında limit kalmadığını söylüyor. Bir diğer dertleri ise neredeyse her gün kesilen ceza makbuzları.
Halk otobüsleri, onlarca ücretsiz taşıma kriteri olduğunu bu taşımaların bu süreçte devlet tarafından sübvanse edilmesi gerektiğini söylüyor
Halk otobüslerinin bir de özel durumu var. Kamu hizmeti kapsamında olduğu için zarar da etseler araçlarını parka çekemiyorlar. Örneğin Ankara’da Halk otobüsleri ‘yolcu yok çalışamayacağım’ diyemez EGO’nun yapacağı belli plan dahilinde çalışmak zorundadır. Esnaf Sadece Ankara’da 14 kriterde yolcuyu ücretsiz taşıyor. Bu sayı bazı illerde 20’ye kadar çıkıyor. Araç başına engelli ve 65 yaş üstü vatandaşlarımızın ücretsiz taşınması için Aile Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanlığından araç başına aylık 1.330 TL aldıklarını dile getiren esnaf bu rakamın bir aracın sadece 2 günde taşıdıkları ücretsiz yolcu ücretine tekabül ettiğini dile getiriyor.
Okulların kapanmasıyla birlikte servis araçları çalışmıyor, esnaf borç batağında
Salgın nedeni ile 16 Mart’ta okulların kapanması ile birlikte servislerin büyük çoğunluğu kontak kapattı. Okul servis aidatlarını ailelerden 9 taksitle (peşin ödeyenlerin oranı çok düşük) zarf usulü alan esnafın velilerin de birçoğunun işsiz kalması ve okulların tatil olması ile birlikte Mart ayında cebine neredeyse para girmedi. Bir anda işsiz ve parasız kalan esnaf çaresiz.
Kurumlardan servis ücretlerine coronavirüs kesintisi
Birçok kamu kurumunun personelini taşıma işini yapan tur şirketlerine %25’e varan kesintiler uygulamaya başladığı ve şirketlerin de bunu mecburen esnafa yansıtmaya başladığı bunun da okulların kapanması ile ağır yara alan servis camiası için ikinci darbe olduğu görülmekte.
Toplu taşıma esnafının kredi kart limitleri dolu
Özellikle yakıtı kredi kartı ile alan esnaf trafik sigortası, bakım onarım masrafları vb. birçok gider kalemi ile doldurduğu kredi kartlarını gelir kaybı nedeni ile ödeyemiyor. Kirasını, elektrik, doğalgaz faturasını, para kazansa da kazanmasa da aldığı yakıtını ödemek zorunda olan Ankara’da 18.161 Türkiye’de sayısı 450.000’i bulan toplu taşım esnafı için iktidarın acil çözümler bulması şart.
Toplu taşıma esnafının hükümetten beklentileri
1. ACİL Yakıt desteği ve yakıtta ÖTV indirimi.
2. SGK prim ödemelerinin ertelenmesi yerine, 3 aylık prim borçlarının ödenmiş sayılması. (Geriye dönük Bağkur borcu olan binlerce esnaf ise af bekliyor.)
3. 2020 yılına ait kesilmiş tüm trafik cezalarının affı.
4. Kredi Kart borçlarının tamamının faizsiz ertelenmesi (Bir çoğu yakıt borcu)
5. Sektörde gündelik çalışan ve şu an işsiz kalan emekçilere nakit, elektrik, su ve yakıt (doğal gaz vb.) yardımı.
6. Ertelenen araç muayenelerinin 3 ay geriye dönük işletilmeyerek muayene yapıldığı tarihten itibaren başlatılması.
7. Bakanlık tarafından ücretsiz taşınan yolcular için verilen gelir desteğinin artırılması. (Halk Otobüsleri)
8. Esnafa yeni düşük faizli kredilerin verilmesinin hızlandırılması. Eski borçlarını yapılandırdığı için yeni kredi çekemeyen esnafa kolaylık sağlanması.
9. Bu süreçte neredeyse birçok araç çalışmadığı ve özel araçların da trafikte olmadığı için kazaların neredeyse sıfırlanması nedeni ile bir sonraki trafik sigortalarında büyük oranda indirim.
10. Motorlu Taşıtlar Vergisinin 2. Taksitinde ciddi oranda indirim.
Koronakriz ile ekonomik, Coronavirüs ile biyolojik savaş veren ve tüm ekonomik sıkıntılara rağmen fedakarlıkla görev yapmaya ve evine ekmek götürmeye çalışan toplu taşıma esnafı ve emekçileri için acil çözüm şart."