Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi (AİHM), Osman Kavala ile ilgili 10 Aralık 2019’da verdiği 'serbest bırakılmalı' kararının uygulanmaması nedeniyle Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi'nin (AİHS) 46'ıncı maddesinin birinci fıkrasının ihlal edildiğine karar verdi. Kavala'ya 7 bin 500 Euro mahkeme masrafı ödenmesine hükmedildi.
Tek şerhi Türk hakim düştü
Büyük Daire'nin ihlal kararı 16'ya 1 olmak üzere oy çokluğu ile alındı. Karardaki tek karşı oyu Türk hakim Saadet Yüksel kullandı. Yüksel karara ilişkin görüşünde Osman Kavala davasında 2019 yılında verilen 18'inci maddenin ihlali kararına katılmadığı için bugün verilen karara da katılmadığını belirtti.
Dışişleri: AİHM, kararla beklentilerimizi boşa çıkardı
Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü Büyükelçi Tanju Bilgiç, AİHM'in Osman Kavala kararını şöyle değerlendirdi:
"Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi’nin (AİHM) Kavala kararının icrası hususunun Avrupa Konseyi (AK) Bakanlar Komitesi tarafından AİHM’e havale edilmesiyle ilgili Bakanlığımız görüşleri 2 Şubat 2022 tarihli açıklamamızla kamuoyuyla paylaşılmıştı. Açıklamamızda, AİHM’in durumu hakkaniyetle değerlendirmesi ve ilk derece mahkemesi gibi hareket etmemesi yönündeki beklentimiz dile getirilmişti.
Süreç boyunca AK ile iletişimimiz devam etmiş; Adalet Bakanlığımız tarafından, adıgeçenin yargı sürecindeki gelişmeler hakkında düzenli bilgi sunulmuş, ayrıca adıgeçenin tutukluluğuyla ilgili olarak iç hukukta devam eden yargılama sonunda hüküm giydiği AİHM’e ve AK Bakanlar Komitesi’ne bildirilmişti.
Ancak ne yazık ki, AİHM konuyla ilgili olarak bugün (11 Temmuz) açıkladığı kararla beklentilerimizi boşa çıkarmış ve Avrupa insan hakları sisteminin itibarının bir kez daha sorgulanmasına sebep olmuştur.
Bundan sonraki aşamada süreci takip edecek olan AK Bakanlar Komitesi’nin, daha önce sergilediği tarafgir ve seçici yaklaşımı bir yana bırakarak, sağduyuyla ve bazı çevrelerin siyasi gündem yaratma arayışlarına mahal vermeksizin hareket etmesini bekliyoruz."
AİHS 46'ıncı maddede neler var?
- Yüksek Sözleşmeci Taraflar, taraf oldukları davalarda Mahkeme’nin verdiği kesinleşmiş kararlara uymayı taahhüt ederler.
- Mahkeme’nin kesinleşen kararı, infazını denetleyecek olan Bakanlar Komitesi’ne gönderilir.
- Bakanlar Komitesi, kesinleşen bir kararın infazının denetlenmesinin, söz konusu kararın yorumundan kaynaklanan bir zorluk nedeniyle engellendiği kanaatinde ise, bu yorum konusunda karar vermesi için Mahkeme’ye başvurabilir. Mahkeme’ye başvurma kararı, Komite toplantılarına katılma hakkına sahip temsilcilerin üçte iki oy çokluğu ile alınır.
- Bakanlar Komitesi, bir Yüksek Sözleşmeci Taraf’ın, taraf olduğu bir davada verilen kesin karara uygun davranmayı reddettiği görüşünde ise, ilgili Taraf’a ihtarda bulunduktan sonra, Komite toplantılarına katılmaya yetkili temsilcilerin üçte iki oy çokluğu ile alınacak bir kararla, ilgili Taraf’ın 1. fıkrada öngörülen yükümlülüğünü yerine getirmediği meselesini Mahkeme’ye intikal ettirebilir.
- Mahkeme 1. fıkranın ihlal edildiğini tespit ederse, alınacak önlemleri değerlendirmesi için davayı Bakanlar Komitesi’ne gönderir. Mahkeme, eğer 1. fıkranın ihlal edilmediğini saptarsa, davayı, incelemesine son verecek kararı alması için Bakanlar Komitesi’ne iletir.
Ne olmuştu?
Mahkeme, bu durumun sona erdirilmesi için AİHS'in 46. maddesinin 4. fıkrası uyarınca Kavala'nın derhal serbest bırakılması gerektiğine karar vermişti.
Avrupa Konseyi Bakanlar Komitesi, Mahkeme'nin kararlarının uygulanıp uygulanmadığını denetliyor. Bakanlar Komitesi, kararlarını yerine getirmemekte ısrar eden bir devleti AİHM'e şikayet edebiliyor.
Komite, 2019 tarihli AİHM kararının uygulanmadığı gerekçesiyle Türkiye'ye karşı 2 Şubat 2022'de resmen ihlal prosedürü başlatmıştı.
AYRINTILAR GELECEK...