Salep bitkisi endemik bitki türleri arasında yer alıyor ve Nesli Tehlikede Olan Yabani Bitki ve Hayvan Türlerinin Uluslararası Ticaretine İlişkin sözleşmesi (CITES) ile koruma altında bulunuyor. Türkiye’de ise Tarım ve Orman Bakanlığının özel izniyle üretilen salep en çok Samsun’da üretiliyor.
Samsun’da çoğaltım amaçlı salep üretimi bu yıl 63 ton olurken, gıda amaçlı salep üretimi de 42,5 ton olarak kaydedildi. Salebin Samsun dışında Aydın, Balıkesir, Kahramanmaraş ve Burdur illerinde de üretimi sürüyor.
KİLOSU 6 BİN LİRA OLACAK
19 Mayıs Ekolojik Üreticiler Eğitim ve Yardımlaşma Derneği Başkanı Hakkı Karaman verdiği röportaj sırasında "Ürettiğimiz salebin yaş olarak alım fiyatı önümüzdeki yıl bahar ayında 500 TL düşünülüyor. Kurutulduğu zaman 5-6 kilogramdan 1 kilogram çıkıyor. Bu da kuru fiyatı, kurutma kıvamına göre 3 bin TL'den alınacak. Öğütüp işledikten sonra paketlenmiş hali firmamız tarafından piyasaya saf olarak sürülmekte. Bunun da kilosu 6 bin TL'den olacak.” dedi.
Bu ürünün hem ekonomik değeri hem de sağlık açısından çok faydalı olduğu için katkısız kullanılmasını tavsiye ettiğini söyleyen Kahraman, ülkede bunun daha çok yaygınlaşması için bakanlığın 2025 yılını tıbbi aromatik yılı olarak ilan ettiğini duyduklarını ve Bu konuda da üretimin çoğalması için gerekli desteklerin verilmesini istediklerini söyledi.
İLÇEYE 12-13 MİLYON GELİR SAĞLAMIŞLAR
2024 yılında salepten 12-13 milyon TL gelir elde edildiğini belirten Karaman, 2024 yılı hasat döneminde 19 Mayıs ilçesinde ve çeşitli ilçelerde üretim yapan çiftçilerden aldıkları miktarın yaklaşık olarak 25 ton miktar civarında olduğunu belirtti. Bunun bir kısmını kurutup işlediklerini, bir kısmını da kuru olarak diğer firmalara satarak ilçeye yaklaşık olarak 12-13 milyon TL gibi bir gelir sağlandıklarını söyleyen Kahraman sözlerine,
“Türkiye genelini düşünürsek, bizden sonra bu işe başlayan firmaların veya üreticilerin maliyeti yüksek olduğu için küçük alanlarda başladıkları ve şu anda çoğaltma aşamasında oldukları için piyasaya sürülen ürün miktarı, en fazla 19 Mayıs ilçesindedir."
"Diğer illerde piyasaya gıda olarak sürülen ürün çok az miktardadır. Ortalama Türkiye genelini düşünürsek, gıda olarak piyasaya sürülen ürün şu anda 10 ton gibi işlenmiş bir ürün var" diyerek devam etti.
ÜRETİCİNİN ÖNÜ KESİLEBİLİR
Kahraman, ilk kez salep üretecek olanlardan alınması planlanan ücretlere de tepki göstererek, "25 Kasım 2024 tarihinde yayınlanan bir yazı ile salep bitkisinin doğal çiçekli soğanlar arasında olduğunu ve bunun üretiminin yerinde tespiti, ilk kaydı ve geçmişe dönük Çiftçi Kayıt Sistemi'nin (ÇKS) güncellenmesi için gelen yazıda çiftçi başına bin 745 TL, Nisan-Mayıs ayındaki hasat döneminde de tekrar bin 745 TL ücret alınacağı yazısı geldi.” dedi.
Bununla ilgili çiftçilerin tereddütlü olduğunu bir gıda ürününden böyle bir ücretin alınmasının, diğer gıda ürünlerine de emsal gösterilerek üreticinin önünün kesilmesi gibi bir konuyu ortaya çıkardığını söyledi. Kahraman konuyla ilgili süreci başlattıklarını ve Bakanlıkla yaptıkları görüşmelerde uzlaşma sağlayarak, bu ücretin ödenmemesi konusunda vatandaşlara tekrar bilgi vereceklerini söyledi.
"ÜLKEMİZE KATKI SAĞLAMA AMACIYLA KURDUK"
Türkiye'nin 3 bin 700 endemik bitki türü ile Avrupa'yı geride bıraktığını fakat faydalanma oranının sadece yüzde 0,4 olduğunu belirten Karaman, "Salep bitkimizin 2019 yılı uluslararası bitki araştırma komisyonunun raporuna göre tüm Avrupa ülkelerinde faydalanılabilen bitki türlerinin sayısı, yaklaşık 700 adet civarında olduğu söyleniyor. Sadece Türkiye'de 3 bin 700 adet civarında tespit edildiği söylenmekte. Faydalanma oranı Avrupa'da yüzde 74,5, Türkiye'de yüzde 0,4'tür.” ifadelerini kullandı.
Bununla ilgili yapılan çalışmaların yetersiz olduğunu söyleyen Kahraman, “Bizim 2014 yılında kurduğumuz Ekolojik Üreticiler Derneği'nin çalışmalarıyla ülkesinde, kendi coğrafyasında, kendi ikliminde yetişen, sağlığa, insanlara ve ekonomiye katkısı olan bitkileri çalışmalar yapıldıktan sonra tarıma alarak ülkemize katkı sağlama amacıyla kurduk." dedi.