ABD Başkanı Donald Trump'ın gümrükte ek vergi tarifeleri küresel ekonomide fırtına etkisi yaratırken, Türkiye'nin, yakın zamanda ticari ilişki hacmini genişlettiği ABD'yle, ihracatı ve yeni fiyatlandırmalar da belirsizliğini koruyor.
Bir dönem, ABD'de rekor fiyatlara koşan yumurtayı, ABD bir süredir Türkiye'den alıyor.
Ancak yeni gümrük vergileri, Türkiye’nin ABD’ye yaptığı yumurta ihracatını doğrudan etkileyebilir. ABD Tarım Bakanı Brooke Rollins bu konuda, "Yeni tarifeler yumurta ithalatını da kapsayacak ve özellikle Türkiye’den gelen ürünlerde maliyet artışına yol açabilecek." uyarısında bulunmuştu.
Yaşananların ardından Türkiye pazarındaki yumurta fiyatları gündem oldu. Kolisinin 200 TL'nin üzerinde satıldığı "yumurtaya zam gelir mi" sorusu cevap bekliyor.
Yumurta Üreticileri Merkez Birliği (YUM-BİR) Başkanı İbrahim Afyon, piyasada çeşitli isimlerle farklı fiyatlara satılan yumurtayı takip etmenin zor olduğunu belirterek yumurtaya zam gelip gelmeyeceğine dair değerlendirmede bulundu.
Yumurta fiyatlarını değerlendirirken 63-72 gram ağırlığındaki large (Büyük boy) beyaz yumurtayı baz aldıklarını dile getiren Afyon, AA'ya verdiği röportajında şunları kaydetti: "3-4 ay önce adedi 4,5 liraya marketlerde satılan bu yumurta şu anda 6,5 lira civarında satılıyor. Bunun da kilogram fiyatı 90 liradır ama piyasada çok afaki fiyatlarda satılan yumurtalar görüyoruz. Bunları incelediğimiz zaman alternatif üretim metotlu, farklı sıfatlarla paketlenmiş yumurtalar olduğunu görüyoruz. Bu yumurtaların halkımızın yüzde 70'inin tükettiği yumurtayı temsil etmediğini düşünüyoruz."
FİYATLAR YÜKSELECEK Mİ?
Tüketicilerin bilinçli şekilde marketlerden doğru ürüne doğru fiyatı vererek alışveriş yapmalarını öneren Afyon, yumurta fiyatlarının tarih boyunca kesinlikle maliyet olarak belirlenmediğini, serbest piyasa ekonomisinde yumurta üreticisinin çok zarar ettiği dönemler de olduğunu kaydetti.
Afyon, şöyle devam etti:
"Ramazan öncesinde dünyada çeşitli ülkelerin kuş gribinden kaynaklı yumurta talebi vardı. Bizim 2024 yılında yaşadığımız bölgesel kuş gribinden kaynaklı bir miktar üretim kaybımız oldu. İhracat, ramazan hareketliliği derken bir domino etkisiyle fiyat artışına girildi. Şu anda ramazan hareketliliği geçti. Dünyadan gelen yumurta taleplerine karşılık devletimizin tüketici lehine getirdiği fon kesintisi kilograma 1,5 dolar uygulandı. Kış aylarından çıktığımız şu günlerde tüketicinin kahvaltı alışkanlığından dolayı tüketim biraz yavaşlar. İhracatımızı zaten tüketici lehine hafiflettik. Üretim kaybı olan hayvanlarımızı da tekrar sürü halinde gençleştirerek yeni üretime olanak sağladık. Fiyatların yüksek olmayacağını düşünüyoruz."
"ABD'NİN TALEBİ ÇOK OLUNCA DENGELER ALTÜST OLDU"
Kuş gribi yaşayan ülkelerin yumurta temini konusunda en güvenilir ülke olarak Türkiye'yi tercih ettiklerini belirten Afyon, Türkiye'nin yumurta ihracatında ilk 3'te, üretimde ilk 10'da yer aldığını aktardı.
Afyon, "Biz rahatlıkla hem halkımızın gıda arzı güvenliğini sağlayacağımızı hem de ihracata yeterli miktarda yumurta verebileceğimizi iddia etmiştik. Gerçekten de bunu sağlıyorduk. Ama beklenenin çok üstünde ihracat talebi olunca içeride gereksiz bir algıyla fiyat artışlarına sebep oldu. Bu yüzden devletimiz aldığı kararla bunu baskıladı. ABD'nin yumurta talebi çok olunca, fiyatına bakmaksızın oradaki acil durumu bertaraf etmek için bizden daha fazla yumurta temin edince dengeler altüst oldu ama şu anda her şey dengede. Yüzde 100 yeterliliğimiz var şu anda." dedi.
ABD'nin kendi üreticisini korumak için getirdiği yüzde 10'luk ek gümrük vergi uygulamasına da değinen Afyon, "ABD'nin aldığı kararın mevcut ticaret yapımızı değiştirmeyeceğini düşünüyoruz." dedi.
TÜRKİYE İLE YUMURTA TİCARETİ DEVAM EDECEK Mİ?
Son iki yılda kuş gribi nedeniyle yaklaşık 170 milyon kanatlı hayvanın öldüğü ABD, bu süreçte yumurta arzını dengelemek amacıyla Türkiye’nin de aralarında bulunduğu ülkelerden ithalat gerçekleştirmişti. Ancak Trump'ın açıkladığı tarifelerle birlikte Türkiye menşeli yumurtalara %10 oranında gümrük vergisi getirilecek.
ABD'YE GİDEN YUMURTANIN BÜYÜK BÖLÜMÜ TÜRKİYE'DEN
ABD Tarım Bakanlığı’nın (USDA) verilerine göre, Ocak ve Şubat 2025’te ABD’ye ithal edilen 1,6 milyon düzine yumurtanın büyük bölümü Türkiye’den geldi. Bu, önceki yılın aynı döneminde neredeyse sıfır olan ihracat rakamına kıyasla ciddi bir artışa işaret ediyor.
Türkiye, yumurta ihracatında önemli bir ivme yakalayarak, ABD piyasasında güçlü bir oyuncu haline gelmişti. Ancak yeni vergiler ihracatın sürdürülebilirliği açısından risk oluşturuyor.
FİYATLAR YÜKSELİŞE GEÇEBİLİR
Diğer yandan gümrük vergileri yalnızca ihracatçıları değil, aynı zamanda Amerikan tüketicileri de etkileyecek. ABD Tavukçuluk ve Yumurta İhracat Konseyi CEO’su Greg Tyler, ithal yumurtalara getirilen ek vergilerin, işlenmiş gıda ürünlerinde kullanılan yumurta maliyetlerini yükselteceğini ve bu maliyetin tüketiciye yansıyacağına dikkati çekti.
ABD’de toptan yumurta fiyatları, son haftalarda düşüş gösterse de hâlâ geçen yılın aynı dönemine göre %60 daha yüksek. Düzine başına ortalama 3 dolarlık fiyat seviyesi, gümrük vergileri sonrası yeniden artışa geçebilir.