Türkiye İstatistik Kurumu'nun (TÜİK) son dönemde açıklanan enflasyon verileri, tartışmalara neden olan bir sürecin içinde yer alıyor. Özellikle Nisan 2022'den sonra TÜİK'in tüketici fiyat endeksi (TÜFE) hesaplamalarında kullanılan madde sepeti verilerini açıklamayı durdurması, kamuoyunda tartışmalara sebep oldu.
TÜİK Başkanı Erhan Çetinkaya, bu eleştirilere yanıt verirken, enflasyon hesaplamalarının uluslararası standartlara uygun yapıldığını vurguladı. Çetinkaya, "Dünyanın neresinde bu hesap hangi şekilde yapılıyorsa Türkiye'de de aynı şekilde yapıyor" diyerek, kurumun metodolojisinin Avrupa Birliği'nin istatistik el kitabına uygun olduğunu belirtti.
"DÜNYANIN HİÇBİR YERİNDE YAPILMIYOR"
Öte yandan, Çetinkaya'nın dikkat çektiği bir diğer nokta ise TÜİK'in fiyat açıklamalarının detaylarıyla ilgili oldu. Çetinkaya, "Dünyanın hiçbir yerinde hiçbir ülke 7'li düzeyde fiyat açıklaması yapmıyor" diyerek, TÜİK'in enflasyon verilerini ayrıntılı bir şekilde yayınladığını ve bu açıklamanın hızının da dünya standartlarında olduğunu vurguladı.
Çetinkaya ayrıca, TÜİK'in madde sepeti verilerini durdurmadığını, sadece madde fiyatlarını durdurduklarını belirtti. Çetinkaya, "Enflasyon hesaplamasında bir şey çevirmiyoruz" diyerek bu durumun gizleme veya manipülasyon amaçlı olmadığını savundu.
ENAG'ı suçladı
Çetinkaya, TÜİK ile ENAG'ın açıkladığı enflasyon rakamlarına ilişkin de değerlendirmelerde bulunarak, ENAG'ın internet sayfasından erişim sağlanan metodoloji dokümanında hesaplamalarda geçerli olan yöntem ve uygulamalara ilişkin bilgiler paylaşılmadığını ifade etti.
ENAG tarafından yayımlanan aylık TÜFE oranlarının gerçeği yansıtmaktan oldukça uzak olduğunu dile getiren Çetinkaya, endekslerinin sadece 4 yıla yakın bir dönemde piyasa fiyatlarından ortalama 2-3 kat uzaklaştığının görülebildiğini kaydetti.
Bir araştırmanın Türkiye genelini temsil edebilmesi için uygun örnekleme yöntemlerinin kullanılması gerektiğinin altını çizen Çetinkaya, şunları kaydetti:
- TÜİK ve ENAG verileri arasındaki farkı, kira fiyatları hesaplamalarında görebiliriz. TÜİK tarafından takip edilen kira fiyatları için diğer tüm mal ve hizmet fiyatlarında olduğu gibi sabit tanım ve kalitede seçilmiş olan 5 binin üzerinde konutun aylık kira değeri izlenmektedir. ENAG ise kira fiyatlarını emlak sitelerinden doğrudan almakta ve kira artışını her ay tüm kiracıların ev değiştirmiş olduğu varsayımı üzerinden hesaplamaktadır.
- ENAG, her ay tüm kiracılar yeni bir eve taşınıyormuşçasına hesaplama yapıyor, internet üzerinden her ay gözlemlediği artışları yanlış şekilde üst üste ekleyerek şişirilmiş bir zam hesabı yapıyor. Bu örnek ENAG'ın TÜFE metodolojisinden ne kadar uzak olduğunu sadece kira maddesinde dahi ortaya koymaktadır.