Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB) Başkanı Şahap Kavcıoğlu, bankanın olağan genel kurul toplantısında konuştu. Kavcıoğlu, enflasyonun yerinin dezenflasyonun alacağını öngördüklerini açıkladı.
Dezenflasyon ne demek?
Dezenflasyon fiyat artış hızının, yani enflasyon oranın zaman içinde azalması anlamına gelmektedir. Yüksek enflasyondan düşük enflasyona geçiş sırasında yaşanan düşen enflasyon sürecini ifade eder.
Kavcıoğlu, şunları kaydetti; Salgın kaynaklı olarak bazı dönemlerde belirsizliklerin artmasına rağmen, küresel iktisadi faaliyet 2021 yılı genelinde güçlü bir seyir izlemiştir. Ülkemiz de bu gelişmelerden benzer şekilde etkilenmiştir: İktisadi faaliyet 2021 yılının ilk yarısında salgının sınırlayıcı etkilerine rağmen, iç ve dış talep kaynaklı olarak güçlü seyretmiş, yılın ikinci yarısında ise dış talebin artan etkisiyle gücünü korumuştur. Yıl genelinde aşılamanın toplumun geneline yayılarak hızlanması salgından olumsuz etkilenen hizmetler ve turizm sektörlerinin canlanmasına ve iktisadi faaliyetin daha dengeli bir bileşimle sürdürülmesine olanak tanımıştır.
Bu görünüm altında, 2021 yılında büyüme oranı yüzde 11 olarak gerçekleşmiş ve uzun dönem eğiliminin üzerinde kalmaya devam etmiştir. Büyümenin kompozisyonunda ise sürdürülebilir bileşenlerin payı artmıştır.
'Kapasite kullanım seviyeleri güçlü seyretmeye devam ediyor'
Son dönemde kapasite kullanım seviyeleri ve diğer öncü göstergeler yurt içinde iktisadi faaliyetin, bölgesel farklılıklar olmakla birlikte, dış talebin de olumlu etkisiyle güçlü seyretmeye devam ettiğine işaret etmektedir. Yaşanan jeopolitik sorunların ihracatımız üzerindeki doğrudan yansımalarının da sınırlı olacağını düşünüyoruz.
Türkiye’nin jeopolitik konumu ile ihracatçıların ürün ve pazar çeşitlendirmedeki kabiliyetlerinin, son dönemdeki sıcak çatışma ortamı nedeniyle yaşanan ihracat kayıplarını telafi edeceğini ve ihracat performansımız üzerinde destekleyici rol oynayacağını öngörüyoruz.
'İşgücü piyasasındaki iyileşme iktisadi faaliyet görünümüyle uyumlu olarak devam etmiştir'
2021 yılında iktisadi faaliyette gözlediğimiz güçlü seyir iş gücü piyasasına da olumlu yansımış ve işsizlik oranları düşmüştür. Yılın ilk çeyreğinde, tarım dışı istihdam, hizmet sektöründen gelen sınırlı katkıya rağmen sanayi sektörünün desteği ile salgın öncesi düzeylere ulaşmıştır. Yılın ikinci çeyreğinde, işgücüne katılım oranı dönemlik olarak sınırlı bir oranda artarken istihdamdaki artış işsizlik oranlarının düşüşünde etkili olmuştur. Yılın üçüncü ve son çeyreğinde de işgücü piyasasındaki iyileşme iktisadi faaliyet görünümüyle uyumlu olarak devam etmiştir.
2021 yılında küresel enflasyon, salgının seyrine bağlı olarak gelişen arz kısıtları, emtia fiyatlarındaki artış, arz-talep uyumsuzlukları ile hızla yükselmiştir. Enerji ve enerji dışı emtia fiyatlarındaki artışlar küresel enflasyon dinamikleri üzerinde ana belirleyicilerden biri olmaktadır. Petrol fiyatlarında, yeni varyantın yarattığı talep belirsizliğinin azalmasının yanı sıra jeopolitik gerilimler ve süregelen arz sıkıntıları gibi faktörlerden dolayı yükseliş eğilimi gözlenmektedir.
'Uluslararası gıda ve tarımsal emtia fiyatlarındaki gelişmelerin yansımalarını Türkiye'de de gözlemliyoruz'
Enerji fiyatlarına benzer şekilde, gıda fiyatlarının enflasyon dinamikleri üzerindeki belirleyici etkisi de tüm dünyada önemini koruyor. Girdi maliyetlerindeki yükselişler, iklim koşulları, kuraklık, bazı ülkelerde gıda ihracatına yönelik özel kısıtlamalar ve stok sıkıntıları gıda fiyatlarının küresel düzeyde yüksek seyretmesine neden oluyor. Uluslararası gıda ve tarımsal emtia fiyatlarındaki bu gelişmelerin yansımalarını Türkiye'de de gözlemliyoruz.
Bu gelişmeler çerçevesinde, üretici fiyatlarının ülkemizde olduğu gibi gelişmiş ve gelişmekte olan ülkelerde de yüksek seyretmesi enflasyon dinamikleri açısından önem arz etmektedir. Uluslararası emtia fiyatları, tedarik zincirlerinde devam eden sorunlar ve enerji fiyatlarına bağlı olarak üretici fiyatlarındaki yükseliş eğilimi sürmektedir. Üretici ve tüketici enflasyonu arasındaki fark, son zamanlarda birçok gelişmiş ve gelişmekte olan ekonomide uzun vadeli eğilimlerin üzerinde seyretmeye devam etmektedir.
'Enflasyondaki yükselişte ekonomik temellerden uzak fiyatlama oluşumları etkili oldu'
Enflasyonda yakın dönemde gözlenen yükselişte; ekonomik temellerden uzak fiyatlama oluşumlarının geçici etkileri, küresel enerji, gıda ve tarımsal emtia fiyatlarındaki artışlar ile tedarik süreçlerindeki aksaklıklar gibi arz yönlü unsurlar ve talep gelişmeleri etkili olmaktadır. Son dönemde yaşanan sıcak çatışma ortamının yol açtığı enerji maliyeti artışları da önemli bir rol oynamaktadır.
'Dezenflasyonist sürecin başlayacağını öngörmekteyiz'
Sürdürülebilir fiyat istikrarı ve finansal istikrarın tesisi için atılan ve kararlılıkla sürdürülmekte olan adımlar ile birlikte, küresel barış ortamının yeniden tesis edilmesi ve enflasyonda baz etkilerinin de ortadan kalkmasıyla dezenflasyonist sürecin başlayacağını öngörmekteyiz. Bu çerçevede 2022 yılı Ocak-Mart döneminde politika faizinde bir değişiklik yapmadık.
Alınmış olan kararların birikimli etkileri yakından takip ediyoruz. Bu dönemde fiyat istikrarının sürdürülebilir bir şekilde kurumsallaşması amacıyla tüm politika araçlarımızda kalıcı ve güçlendirilmiş liralaşmayı teşvik eden geniş kapsamlı bir politika çerçevesi gözden geçirme sürecine devam etmekteyiz.
“Liralaşma Stratejisi”nin politika gözden geçirme sürecinin asli unsurlarından biri olduğunu belirtmek isterim. “Liralaşma Stratejisi” yeni finansal ürünler, teminat çeşitlendirilmesi ve likidite yönetimi uygulamaları vasıtasıyla, Türk lirasının sistemdeki kullanımını merkeze alan bütüncül bir yaklaşımla oluşturulmaktadır.
Bu strateji kapsamında TCMB olarak bir dizi uygulamayı hayata geçirdik. Bildiğiniz gibi 2021 yılı Aralık ayında yabancı para ve altın mevduatların TL’ye dönüşümünü destekleyerek, TL mevduat tercihinin güçlenmesi yönünde bir adım attık. Daha yakın bir zamanda yurt dışında yaşayan yerleşik kişiler ile sahip oldukları şirketlerin tasarruflarını anavatanlarında değerlendirmeleri için YUVAM hesaplarını uygulamaya aldık. Hazine ve Maliye Bakanlığı’nın tamamlayıcı ürünüyle birlikte döviz kurlarında oluşan sağlıksız fiyat oluşumlarının önü alınmış oldu.
TCMB’nin politika gözden geçirme sürecinde liralaşma stratejisi çerçevesinde, yakın, orta ve uzun vadede devreye alınacak tüm uygulamaların odağı, fiyat istikrarının sürdürülebilir bir zeminde yeniden şekillenmesi amacıyla finansal sistemin liralaşmasını sağlamak olacaktır.