Ekonomist Uğur Gürses "Güdük kupür küçük kupürü kovdu" başlıklı yazısında ekonomideki banknotların geldiği noktayı analiz etti.
Gürses’in analizine göre, Türkiye’deki ekonomik yönetimlerin son yıllarda benimsediği “görmezden gelme” yaklaşımı, gerçek sorunları örtme eğilimine yol açıyor. Özellikle 2018 sonrası verilerin saklanarak sunulması, güvensizliği artırıyor ve ekonomik başarıları doğru ölçmeyi zorlaştırıyor. Örneğin, enflasyon verilerindeki ayrıntıları gösteren tabloların yayımlanmasının durdurulması gibi uygulamalar, gerçek durumu net bir şekilde görmemizi engelliyor.
MERKEZ BANKASI'NIN KUPÜRLÜ PARA POLİTİKASI
Özellikle 2021 yılında Merkez Bankası’nın uyguladığı para politikaları, küçük kupürlü paraların piyasada azalmasına ve büyük kupürlü paraların yaygınlaşmasına neden oldu. Bu da günlük alışverişlerde cüzdanlarda daha fazla nakit taşıma gerekliliğini doğurdu.
ÖNE ÇIKAN VERİLER
Temmuz 2021’de 200 TL’lik banknotların piyasadaki payı yüzde 35 iken, Nisan 2024’te bu oran yüzde 73.2’ye yükseldi. Benzer şekilde, en büyük iki kupürün piyasadaki payı yüzde 86 iken, Nisan 2024’te yüzde 93.7’ye çıktı. Bu durum, küçük kupürlü paraların giderek azaldığını ve büyük kupürlü paraların öne çıktığını gösteriyor.
ATM’LERDEKİ ETKİSİ
Artan nakit talebi, bankaların ATM’lerinde değişikliklere yol açtı. Artık ATM’lerden 10 ve 20 TL’lik banknotlar çıkmıyor, bu da küçük kupürlere ulaşımı zorlaştırıyor.
MERKEZ BANKASI'NIN TUTUMU
Merkez Bankası’nın büyük kupürlü paraları çıkarmak konusundaki isteksizliği, genel olarak politik kaygılardan kaynaklanıyor. Ancak, ekonomik olarak büyük kupürlere olan ihtiyaç giderek artıyor ve bu durumun hükümet tarafından dikkate alınması gerekiyor.
Türkiye'de küçük kupürlü paraların azalması, günlük nakit ihtiyacını artırıyor ve bankacılık sistemini zorluyor. Merkez Bankası'nın bu konuda daha proaktif bir tutum sergilemesi ve büyük kupürlü paraları çıkarması gerekliliği ortaya çıkıyor. Ancak, politik kaygılar bu konuda adımların atılmasını engelliyor.